Daxili İşlər naziri Vilayət Eyvazovun əmriylə yeni təyinat olub.

Minval.info redaktor.az-a istinadən xəbər verir ki, polis polkovnik-leytenantı Vüsal Rüstəmov Balakən Rayon Polis İdarəsinin xidmət üzrə rəis müavini vəzifəsinə təyin edilib.

Bu təyinata qədər Binəqədi Rayon Polis idarəsində xidmət edən polis polkovnik-leytenantı Vüsal Rüstəmov polis orqanlarında peşəkar polis zabitlərindən hesab olunur.

Müdafiə Sənayesi nazirinin müavini Tofiq Rəfiyev vəzifəsindən azad olunub.

Report xəbər verir ki, bu barədə müvafiq sərəncam imzalanıb.

Bu vəzifəyə hələlik yeni təyinat olmayıb.

Qeyd edək ki, Tofiq Yusuf oğlu Rəfiyev 1942-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. Azərbaycan Prezidentinin 15 dekabr 2006-cı il tarixli sərəncamı ilə müdafiə sənayesi nazirinin müavini təyin edilmişdi.

Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin 20 iyun 2019-ci il tarixli sərəncamı ilə general-polkovnik M.Quliyev Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin rəisi vəzifəsindən azad edilərək Müdafiə Sənayesi naziri təyin olunub.

Bir müddət əvvəl Babayevlər “Standard Insurance”ın rəhbərliyindən də uzaqlaşdırılıb

“AB Standard” QSC-yə daxil olan, eləcə də bu holdinqlə əlaqəli 7 şirkət ləğv olunduğunu elan edib.

“Report”  xəbər verir ki, söhbət “AB Trading”, “AB Travel”, “AB Skybell”, “Masalt”, “Avto Şop”, “Standard Futbol Klubu” MMC-lərdən, eləcə də “AB Service” firmasından gedir. Kreditorlar 2 ay ərzində tələblərini Bakı şəhəri, Nəsimi rayonu, Səməd Vurğun küçəsi, ev 25, mənzil 54 ünvanına bildirə bilərlər.

Xatırladaq ki, “AB Standard” şirkətlər qrupu 2002-ci ildə yaradılıb. Bu holdinqə ləğv prosesində olan “Bank Standard” QSC, fəaliyyətdə olan “Standard Insurance” Sığorta Şirkəti ASC, Standard Lizinq MMC, qiymətli kağızlar bazarındakı yeni qaydalarla əlaqədar fəaliyyətini dondurmuş “Standard Kapital” MMC daxildir. Şirkətlər qrupunun sahibi sabiq iqtisadi inkişaf naziri Heydər Babayev və onun ailə üzvləridir.

Marja.az qeyd edir ki, bir müddət əvvəl Babayevlər “Standard Insurance”ın rəhbərliyindən uzaqlaşdırılıb. Sığorta şirkətinin Direktorlar Şurasının sədri Babayev Rəhman Əlifağa oğlu vəzifədən gedib. Onu bu vəzifədə Məmmədov Nicat Məhərrəm oğlu əvəz edib. Həmçinin Heydərov Oruc Heydər oğlu və Babayev Emin Heydər oğlu Direktorlar Şurasının üzvlüyündən çıxarılıb.

Sabiq iqtisadi inkişaf naziri Heydər Babayev mərhum prezident Heydər Əliyevin vaxtında yüksək dövlət vəzifəsinə gətirilən məmurlardan biri idi. 1997-ci ildən Rusiyadakı “Mostbank”ın vitse-prezidenti, həmin bankın Böyük Britaniyada baş nümayəndəsi vəzifələrində işləyən Heydər Babayev 1999-cu ildə Heydər Əliyev tərəfindən Prezident yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin sədri vəzifəsinə təyin olunmuşdu. Və o, 2005-ci ilin oktyabrınadək bu vəzifədə çalışdı. Vəzifədə olduğu müddətdə qeyri-rəsmi şəkildə həm də bizneslə məşğul olan Heydər Babayev “ABU” şirkətlər qrupunu yaratmışdı.

2005-ci il oktyabrın 19-da Heydər Babayev prezident İlham Əliyev tərəfindən yeni vəzifəyə – iqtisadi inkişaf naziri postuna təyin olundu. Amma cənab Babayev bu nazirlikdə çox işləyə bilmədi. 2008-ci il oktyabrın 30-da Heydər Babayev iqtisadi inkişaf naziri vəzifəsindən azad olundu.

Məlumdur ki, 2016-cı ilin sentyabrında ölkənin ən iri banklarından olan “Bank Standart” ASC-nin lisenziyası ləğv olunub.  “Bank Standart” sabiq iqtisadi-inkişaf nazirinin rəhbərlik etdiyi “AB Standart” Holdinqə daxil idi.  Holdinqin tərkibində  “Bank Standard” QSC, “Standard İnsurance” MMC, “AB Legal Consulting Group” MMC, “Standard Lizinq” MMC, “Standard Capital” MMC, “Standard Football Club” MMC, “Dərngül boru zavodu” və “Lənkəran Mehmanxana” a da vardı. “Standard” futbol klubu 2016-cı ildə Bakı şəhərində yaranmışdır.

Bu komanda futbol üzrə Azərbaycan çempionatının elitasında iştirak edib.Komandanın adı daha sonra “Standard Bakı” adlandırılıb. 2009/10 mövsümünün yekunlarına əsasən komanda 1-ci Divizyona düşdü. Lakin 2010-cu ildə  Standard 1-ci Divizyonda iştirakdan imtina etdi. Futbolçulara azad agent statusu verildi. Komanda dağıldı. Yəni “Standard Football Club” MMC çoxdan fəaliyyətsiz idi və bu ləğvetmə yalnız faktın fiksiyasıdır.

Artıq neçə illərdir ki, H.Babayevin bütün əmlakını satıb ölkədən getmək istədiyi barədə iddialar yayılır.  Bildirilirdi  ki, H.Babayevin özünün  100 milyon manatdan çox borcu var ki,  buraya  “Standard Bank”ın müştərilərinə olan borcu daxil deyil.

“Yeni Müsavat”

İlham İsmayıl: “Aqil Səmədbəylinin fikri reallığa uyğun deyil…”

Mərhum prezident Əbülfəz Elçibəyin kürəkəni Aqil Səmədbəyli KQB arxivləri ilə bağlı maraqlı status paylaşıb. “Sitat: KQB arxivləri məsələsi: sovet dönəmində Azərbaycanda 200 min agent olub. Bunu o dövrün məsul rus generalı deyib. Bunun, sadəcə, 15 mininin dosyesi Azərbaycanda olub. Ona görə də bu arxiv məsələsini unudun! 185 minin dosyesi Moskvada idi – hətta Azərbaycan KQB şefi də bu 185 minin kimlər olduğunu bilməyib!”

Sabiq təhlükəsizlik zabiti İlham İsmayıl isə deyir ki, Azərbaycandan KQB arxivinin aparılması və həmin siyahıdan Azərbaycan xüsusi xidmət orqanının xəbərsiz olması ifadəsi yanlışdır: “Azərbaycanda agentura şəbəkəsinin ta müstəqillik dövründən – 1918-ci il Xalq Cümhuriyyəti dövründən arxivləri var. Agentlərin yaşı 100-ü ötəndan sonra onlar qeydiyyatdan çıxarılır. Buna baxmayaraq, həmin şəxslərlə bağlı məlumatların kötüyü yenə qalır. Həmin informasiya bazası Azərbaycandadır. Sadəcə olaraq, sovet dövründə agentura şəbəkəsi bir sıra kateqoriyalara bölünürdü, bölüşdürülmədən sonra bir hissəsi mərkəzə göndərilirdi. Məsələn, Azərbaycandakı agentin üzündə bir çapıq vardısa və Moskvaya, Ukraynaya və ya Estoniyaya üzündə çapığı olan bir agent lazım olurdusa, müəyyən bir işi görməyə üzü çapıqlı agent 15 respublikadan axtarılarkən yarıyırdısa və yaxud agentin fiziki göstəriciləri 3-5 nəfəri vurub-yıxmağa yetərlidirsə, onlardan istifadə edilirdi. Yəni agentura şəbəkəsində bu tip bazalar vardı ki, yeri gələndə həmin bazadakı agentlərdən istifadə olunurdu. Adi agentura şəbəkəsinə aid məlumatlar ora göndərilmirdi, xüsusi əhəmiyyət daşıyan, fərqli xüsusiyyətləri olanlarla bağlı məlumatlar mərkəzi verilirdi. Hətta bütün agenturanın siyahısı Moskvaya göndərilsəydi, 1 nüsxəsi mütləq bizim arxivlərdə saxlanılır. Ermənistanda yaşayan o qədər Azərbaycan vətəndaşı var ki, ermənidir, vaxtilə bizim agentlərimiz idi. Bu saat biz ona nə edə bilərik? Ermənilər də bunu normal qəbul edirlər. Çünki vaxtilə eyni dövlət idik. Moskva bu gün çıxıb həmin adamları nə ilə şantaj edəcək? Deyəcəklər ki, vaxtilə KQB-yə işləmisən? Yəni adamlar vətən xaini olmayıblar, agent olublar”.

İlham İsmayıla görə, agentlərin şantaj olunması məsələsi baş verərsə, agentlər təlimata uyğun olaraq təhlükəsizlik qurumu ilə əlaqə saxlayırlar: “Məsələn, agent görüşdüyü əməliyyat işçisinə deyir ki, məni Moskva şantaj edir. Agent olmasının açıqlanması ilə təhdid edilir. Təlimat belədir ki, bu haqda əlaqədə olduğu əməkdaşa məlumat verir, bundan sonra müəyyən tədbirlər görülür”.

İlham İsmayıl Leyla Yunusun Əbülfəz Elçibəy haqda söylədikləri fikrilərə də münasibət açıqladı: “Kim bunu sübut edə bilər? Kim sübut edə bilər ki, bu və ya digər şəxs agentdir və ya agent deyil? Yəni gedib kimə desələr ki, xüsusi xidmət orqanına işləmisən, deyəcək ki, işləməmişəm. Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi də, bu gün Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti də agentin kimliyinə dair məlumatların yalan olduğunu açıqlayacaq. Yəni belə məsələlərin özünəməxsus tərəfləri var və kimsə dövləti belə məsələlərlə şantaj etmir”.

İlham İsmayıl deyir ki, SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin əməkdaşı olub: “Yəni gizli əməkdaşı olmamışam. Belə çıxır ki, Azərbaycanda olan və vaxtilə DTK-da çalışmış bütün şəxsləri güllələmək lazımdır? Heydər Əliyev vaxtilə DTK-nın generalı olub. Bu, o demək deyil ki, vəzifə daşımaqla öz vətəninə xəyanət edib. İstər gizli, istərsə də kadr əməkdaş olsun, onlardan bir-birinə qarşı kimsə istifadə edə bilmir. Aqil Səmədbəylinin deməyi ki, heç bilmirik kim bizə işləyib, bu yalan sözdür. Azərbaycan ərazisində verbovka etdiyimiz şəxslərin hamısının siyahısı özümüzdə var”.

İlham İsmayıl agentlərin şəxsi işlərinin onların yaşayış yerinin dəyişdirilməsi ilə əlaqədar köç etdiyi respublikalara göndərilməsi praktikasından da danışdı: “Qayda belə idi ki, məsələn, Gəncədə yaşayan agent daimi yaşayış üçün Ermənistana köçürdüsə, bu haqda Ermənistan KQB-sinə məlumat verilirdi. Cavab gələndə ki, bu agent bizə lazım deyil, onun şəxsi işi göndərilmirdi. Həmin agentin şəxsi işi göndərilmirdi, yandırılmaqla məhv edilirdi. Eyni zamanda Ermənistan bizə Azərbaycana köç edən agentlərlə bağlı, məsələn, Göyçə mahalından, Basarkeçər rayonundan filankəslərin işləməsi ilə bağlı məlumat verirdi. Həmin şəxsləri öz əlaqəmizə götürüb işlədirdik”.

İlham İsmayıla görə, kənarda “verbovka” olunub Azərbaycana köç edən agentlərin xüsusi bir bolluğu olmayıb: “Həmin agentlər Azərbaycanda da işlədilər. Məsələn, ”Razdanmaş”da mühəndis işləmiş şəxs vəziyyətlə əlaqədar məcburən Azərbaycana köç edib. Həmin şəxsləri Ermənistan xüsusi xidmət orqanları şantaj edə bilməzdilər ki, sən bizə işləmisən, bizim filan işlərimizi görməlisən. Təlimat var ki, həmin şəxslər dərhal bu haqda əlaqədə olduğu işçimizə məlumat verməli, şantaj olunduğunu deməlidir. Deməsə, şantaj olunduğunu bildirməyib göstəişləri yerinə yetirsə, artıq vətənə xəyanət etmiş hesab olunur”.

İlham İsmayıl Aqil Səmədbəylinin fikirlərinin reallığa uyğun olmadığını vurğuladı.

İrana gedən azərbaycanlıların sayında 71,4 faiz artım müşahidə olunur.

Azərbaycan vətəndaşlarının daha çox üz tutduğu ölkələrdən biri İran hesab olunur. Demək olar ki, ilin hər fəslində İrana səyahət edən vətəndaşlarımız var. Bu axının maraq doğuran tərəfləri isə şübhəsiz ki, mövcuddur.

Görəsən, vətəndaşlarımızın İrana üz tutmağına hansı amillər təsir edir?

Dövlət Miqrasiya Xidməti yanında İctimai Şuranın sədri, turizm üzrə ekspert Azər Allahverənov Redaktor.az-a açıqlamasında bildirib ki, vətəndaşlarımız daha çox turizm, səhiyyə və ticarət məsələlələri ilə bağlı İrana gedirlər:

“Birincisi, İran ərazisində fəaliyyət göstərən dini mərkəzlərin mövcud olmasıdır. Bəzi vətəndaşlarımız məhz dini səfər məqsədi ilə yola çıxırlar. Bu axın miqrasiya axınına birbaşa təsir edir. İkinci səbəb daha çox tibbi istiqamət üzrədir. Müayinə, müalicə və ya əməliyyat üçün İrana gedən azərbaycanlıların sayında artım hər zaman müşahidə olunur. Hətta bu məsələni İran rəsmiləri xüsusən dilə gətirmişdilər və səhiyyə turizmi kimi dəyərləndirmişdilər. Üçüncü amil İranda kifayət qədər soydaşlarımızın yaşamasıdır. Əksər vətəndaşlar İranda yaşayan qohumlarını ziyarət etmək üçün bu ölkəyə üz tuturlar. Dördüncü səbəb isə ticarət mübadiləsi ilə bağlıdır. Azərbaycanda kifayət qədər İran şirkətləri var və bu şirkətlər əsasən ticarət sahəsində təmsil olunurlar. Nəticədə vətəndaşlarımızn əksəriyyəti İranla Azərbaycan arasında olan ticarət mübadiləsində fəal şəkildə iştirak edirlər. Bu fəallıq xüsusən də orta və xırda ticarətdə özünü biruzə verir”.

Ekspert vurğulayıb ki, Azərbaycanla İran arasında çox sıx miqrasiya xidmətinin olmasında turist axının rolu böyükdür:

“Bu axın fonunda vətəndaşlarımızın müəyyən qazancları olur. Məsələn, vətəndaşlarımızın İranda yerləşən müqəddəs yerləri ziyarət etməsi onların maraqlarına cavab verir. Kapital baxımından turist axını İrana müəyyən vəsait qazandırsa da, dini baxımdan vətəndaşlarımız məqsədlərinə çatır. Eyni zamanda qohumlarla görüş məsələsində də bu tendensiya keçərlidir. Səhiyyə və turizm məsələsində isə İranda qiymətlər vətəndaşlarımız üçün əlverişlidir. Xüsusən də sərhədyanı bölgələrdə yaşayan vətəndaşlarımız ticari baxımdan İrana üz tutmağa daha çox meyllidir. Ümumilikdə bu nüanslar daxili turizm imkanlarının azalmasına səbəb olur. Lakin Azərbaycanın turizm sahəsində xarici turist seqmentinin əsas olduğunu unutmamalıyıq. Yəni, ölkəmizə bir çox xarici ölkələrdən də turistlər gəlir. Bu fonda vətəndaşlarımızın İrana üz tutması ciddi zərərə səbəb olmur”.

İranlı turistlərin Azərbaycana marağına da toxunan A.Allahverənov qeyd edib ki, iranlılar ölkəmizə daha çox bayramlarda gəlməyə üstünlük verir:

“İranlılar xüsusən Novruz və Ramazan bayramlarında ölkəmizə səyahət edirlər. Onların əksəriyyəti artıq Azərbaycanda dostluq-qardaşlıq əlaqələri quran şəxslər olur. Bayram ərəfələrində Azərbaycana gələn iranlıların sayı pik həddə çatır. Digər aylarda isə ölkəyə gələn iranlı turistlərin sayı az olur”.

Qeyd edək ki, bu ilin yanvar-iyun aylarında xarici ölkələrə gedən azərbaycanlıların sayı əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 25,8 faiz artaraq 2540,9 min nəfər olub. Bu vətəndaşlarının 39,1%-i İrana z tutub.

2017-ci ildə Bakıda avtoqəza törədən Nail Allahverdiyevin vəkili Muxtar Mustafayev ortaya şok faktlar çıxarıb; hüquqşünas Mütallib Tekiş və onun həyat yoldaşının iddialarına aydınlıq gətirib 

Ötən gün Türkiyənin “Haber Türk” telekanalı iş adamı Elman Allahverdiyevin oğlu Nail Allahverdiyevin 2 il əvvəl Bakı şəhərində törətdiyi avtomobil qəzası ilə bağlı reportaj hazırlayıb.

Musavat.com xəbər verir ki, həmin qəzada Türkiyə vətəndaşı Mütallib Tekiş və onun həyat yoldaşı Songül Tekiş də ağır yaralanmışdılar.

Bu reportaj yayınlandıqdan sonra Elman Allahverdiyevin və oğlu Nail Allahverdiyevin vəkili Muxtar Mustafayev təkziblə çıxış edib. Musavat.com təkzibi təqdim edir:

“Məlumat üçün bildiririk ki, Mütallib Tekişin həmin TV-yə təqdim etdiyi məlumatlar tam yalan və şantaj xarakterlidir. Onun təqdim etdiyi fotolar və görüntülər 2017-ci ilə aiddir və hal-hazırdakı vəziyyəti əks etdirmir.

Mütallib Tekiş kimi onun həyat yoldaşı Songül Tekişin də özləri tərəfindən seçilmiş Türkiyədə yerləşən xəstəxananın bütün müalicə xərcləri Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1108.1-ci maddəsinin tələblərinə əsasən, qəzanı törətmiş avtomobilin (yüksək təhlükə mənbəyinin) sahibi “Gardenia” MMC-nin təsisçisi, iş adamı Elman Allahverdiyev tərəfindən ödənilmiş və 2 il ərzində reabilitasiya dönəmini tam başa vurmuşlar.

2019-cu ilin yanvar ayının sonuna qədər bütün xərclərin ödənildiyini Mutallib Tekiş özü 31 may 2019-cu il tarixdə yayılan videoda etiraf etmişdir.

Müayinə və müalicə xərclərindən başqa Mütəllib Tekişə və Songül Tekişə maddi tələblərinə görə iş adamı Elman Allahverdiyev tərəfindən ödənişlər edilmişdir. Bütün ödənişlər rəsmi qaydada Azərbaycanda fəaliyyət göstərən banklar vasitəsi ilə edilmişdir və bunu təsdiq edən müvafiq sənədlər mövcuddur.

Mütallib Tekiş heç bir əsaslandırma, sübut təqdim etmədən, qəza nəticəsində böyük maddi ziyan çəkdiyini, Cənubi Afrika Respublikasında bir milyondan artıq zərərə uğradığını iddia edir. Lakin çox maraqlıdır ki, 2015-2017-ci illər ərzində – yəni, qəzadan əvvəl özünə aid Türkiyədə tibbi sığorta borcunu maddi vəziyyətinin ağırlığına görə ödəmək imkanı olmadığından həmin sığorta borcu da özünün xahişinə əsasən Elman Allahverdiyev tərəfindən ödənilmişdir.

Qəzanı törətmiş avtomobilin (yüksək təhlükə mənbəyinin) sahibi “Gardenia” MMC tərəfindən Mütallib Tekişə və onun həyat yoldaşına dəymiş ziyanın ödəniləcəyi ilə bağlı təminat verilmişdir, bu təminat bu gün də qüvvədədir, onun yerinə yetirilməsindən imtina edilməmişdir.

Nəzərinizə çatdırırıq ki, Azərbaycan hüquqi dövlətdir və Nail Allahverdiyev törətdiyi əməlin ağırlığına görə məhkəmənin çıxardığı hökmə uyğun olaraq cəzasını çəkir. Mütallib Tekiş tərəfindən əsassız, qeyri-real tələblər irəli sürüldüyündən qanunvericiliyə müvafiq olaraq mübahisənin məhkəmədə iddia qaldırılmaqla həll edilməsi ona təklif edilmişdir. Ona dəfələrlə bildirilmişdir ki, məhkəmədə zərərlə bağlı sübutlar əsasında ziyanın ödənilməsi ilə bağlı barışıq sazişinin imzalanması təklif ediləcəkdir.

Mutallib Tekişə isə bu təklifdən yayınaraq, mətbuat vasitəsi ilə təzyiqlər edərək, özünün istədiyi pul vəsaitini alacağını bildirir. Buradan haqlı sual ortaya çıxır: nəyə görə Mütallib Tekiş məhkəməyə müraciət etməkdən boyun qaçırır? Müxtəlif orqanlara, Kütləvi İnformasiya Vasitələrinə verdiyi açıqlamalarda onun müalicəsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikasında, Türkiyə Respublikasında yüz min dollarlarla ölçülən müalicə xərclərindən, onlara ödənilmiş vəsaitlərdən bir kəlmə də belə söz açmır.

Bütün müsahibələrdə, yazışmalarında hadisəni törətmiş şəxsin ana babası – Baş Nazirin müavini cənab Əli Həsənovun adını hallandırması isə heç bir etik çərçivəyə sığmır.

Tərəfimizdən “Haber Türk” kanalına yayılmış məlumatın həqiqətə uyğun olmadığı barədə açıqlama göndəriləcəkdir.

İş admı Elman Allahverdiyevin vəkili olaraq mətbuat vasitəsi ilə müraciət edərək bildirirəm ki, gəlin bu problemi Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq məhkəmə müstəvisində həll edək.

Muxtar Mustafayev,

Nail Allahverdiyevin və “Gardenia” MMC-nin

təsisçisi Elman Allahverdiyevin vəkili, 

Azərbaycan Respublikası Vəkillər Kollegiyasının Rəyasət Heyətinin üzvü, 

Beynəlxalq Vəkillər Birliyinin  (UİA) üzvü, 

Amerika Vəkillər Assosiasiyasının (ABA) üzvü”

Musavat.com “Haber Türk” kanalında yayımlanan videosujeti təqdim edir: 

ABŞ-İran mümkün hərbi qarşıdurması Cənubi Qafqazı da təhdid edir…

Fars körfəzində İran ətrafında gərginlik davam edir. İranın İngiltərəyə məxsus tankerləri saxlaması körfəzdə onsuz da yüksək olan gərginliyi daha da artırıb.

Xatırladaq ki, iyulun 4-də Cəbəllütariq boğazında İngiltərə hərbçilərinin İrana məxsus “Grace-1″ tankerini saxlamasına cavab olaraq, Tehran ötən həftə əvvəlcə qanunsuz neft daşıyan gəmini, ardınca isə Britaniyaya məxsus iki tankeri saxlayıb. Daha sonra tankerlərdən biri buraxılsa da, ikincisi hələ də İran sahillərindədir. İran rəsmiləri tankeri dənizçilik qaydalarını pozmaqda ittiham edir. Britaniya hökuməti isə bunu Cəbəllütariqdəki hadisəyə cavab adlandırır.

ABŞ hökuməti isə bəyan edib ki, Fars körfəzi və Ərəbistan dənizi hövzəsində gəmilərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün hərbi alyans yaradılacaq. Körfəzdə bu formada gərginliyin yüksəlməsi savaş riskini də yüksəldir. Məlum olduğu kimi, artıq Britaniya rəsmi olaraq körfəzdə İrana qarşı cəbhədə yer alıb. Daha əvvəl bu “koalisiyada” BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, İsrail, qismən də Misir, Küveyt və Bəhreyn İrana qarşı ABŞ-ın yanında dayanıb. Bu isə o deməkdir ki, ABŞ-ın faktiki olaraq İrana qarşı qeyri-rəsmi koalisiyası formalaşır – baxmayaraq ki, ərəb ölkələri İrana qarşı birbaşa hərbi əməliyyatlara qatılmaq istəmir.

Ancaq İran ətrafında təhlükə və mümkün müharibə ehtimalı – hansı ki, hər keçən gün daha da yüksəlir – indi İrandan daha çox qonşu ölkələri narahat edir. Yeri gəlmişkən, bir qədər əvvəl Qərb mediası Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ rəhbərliyinin ABŞ rəsmilərinə İrana qarşı əməliyyatda iştirak etmək istəmədiklərini bildiriblər. Ancaq aydın məsələdir ki, İraq əməliyyatında olduğu kimi, ABŞ-a ərəb ölkələri yalnız siyasi və logistik dəstək üçün lazımdır.

Hazırda İran ətrafında Yaxın Şərqin 11 ölkəsində ABŞ ordusunun 46 hərbi bazasında 54 min hərbçi var. Bu ölkələr Qətər, Bəhreyn, Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, Misir, İsrail, Suriya, İordaniya, İraq və Omandır. ABŞ-ın körfəzdə ən böyük hərbi bazası Qətərdə yerləşən və 10 mindən çox hərbçinin olduğu əl-Udeyd hərbi hava bazasıdır. Bundan başqa, ABŞ ordusunun Hind okeanı bölgəsində xidmət edən 5-ci hərbi donanması Bəhreyndə yerləşir. İran ətrafında gərginlik yüksəldikdən sonra ABŞ hökuməti Aralıq dənizində İtaliya sahillərində xidmət edən “USS Abraham Linkoln” təyyarədaşıyanı, eləcə də Qətərə 4 ədəd B-52 bombardmançıları və 2 min hərbi qulluqçu göndərib. Bura Türkiyə, Əfqanıstan, Pakistan kimi ölkələrdə yerləşən hərbçiləri əlavə etsək, o zaman təxmini məlumatlara əsasən, İran ətrafında 70-120 min arası ABŞ hərbçisi var. Bu isə böyük qüvvədir. Ancaq əlbəttə, İran kimi ölkəyə qarşı müharibə üçün əlavə hərbi gücə ehtiyac var.

Vaşinqton isə hələlik təmkinli danışır. İrana qarşı müharibə etmək istəmədiyini, məqsədinin iqtisadi sanksiyalar vasitəsilə Tehranın nüvə və ballistik raket proqramını dayandırmaq, eləcə də Yaxın Şərqdəki silahlı qruplara dəstəyinin qarşısını almaq olduğunu bəyan edir. Ancaq Vaşinqton rəsmiləri açıq bəyan etməsələr də İrana qarşı daxildəki narazı qrupları, o cümlədən etnik separatizm qüvvələrini – kürdlər, ərəblər, bəluclar kimi – riskli qrupları mərkəzi hökumətə qarşı hərəkətə gətirmək istəyir.

İran ətrafında qeyri-müəyyənliyin davam etdiyi vaxtda iyulun 22-də İraqın baş naziri Adil Əbdülmehdi gözlənilmədən Tehrana səfər edib. Baş nazirin İrana səfəri barədə hətta bir gün əvvəl belə hər hansı məlumat verilməyib. Axşamüstü gözlənilmədən Tehranda peyda olan Əbdülhemdini prezident Həsən Ruhani qarşılayıb. Ötən ilin oktyabrında İraqın baş naziri seçilən Adil Əbdülmehdi bu ilin aprelində ilk dəfə Tehrana səfər edib. Görünür ki, baş nazirin İrana gözlənilməz səfəri İran ətrafında yaranmış gərginliklə əlaqədardır. Məlum olduğu kimi, İraq İranla böyük sərhədi olan və ABŞ-ın faktiki olaraq 5 min hərbi qulluqçusunun (rəsmi rəqəmlərə əsasən – K.R.) olduğu ölkədir. Təsadüfi deyil ki, may ayında İran-ABŞ münasibətləri gərginləşəndə ilk dəfə Bağdadda ABŞ səfirliyinə raket atıldı, ötən ay isə ABŞ hərbi bazasına raket atıldı. Çünki hazırda İraqda həm İranın, həm də ABŞ-ın ciddi təsiri var. Yəni İrana qarşı əməliyyat zamanı ilk risk altına düşəcək ölkə İraqdır. Bu mənada İraq ehtimal olunan ABŞ-İran müharibəsindən ciddi şəkildə narahatdır. Onsuz da müharibələr və terrordan özünə gələ bilməyən İraq növbəti dəfə amansız müharibənin ortasında qala, bu dəfə dağıntı və təsirləri daha dəhşətli ola bilər.

Nə qədər arzuolunmaz olsa da, mümkün İran-ABŞ müharibəsinin ikinci riskli ölkəsi Azərbaycan ola bilər. Təkcə ona görə yox ki, müharibə zamanı İranda çoxlu sayda Azərbaycan əhalisi öldürülə, eləcə də evlərini tərk edib Azərbaycana qaça bilər, həm də ona görə ki, savaşın alovları bizim ölkəni də vura bilər. Məsələ ondadır ki, ABŞ və İran arasında ehtimal olunan toqquşma cənubda – Fars körfəzi, Hörmüz boğazı ətrafında gözlənilsə də, Azərbaycanı başqa bir təhlükə gözləyə bilər. Daha doğrusu, gözləyir.

Əldə etdiyimiz bilgilərə əsasən, Rusiya dövlətinin mümkün İran-ABŞ savaşı ilə bağlı xüsusi ssenarisi var. Etibarlı mənbələrdən əldə etdiyimiz məlumata əsasən, İrana qarşı müharibə başlayacağı təqdirdə Rusiya dövləti Cənubi Qafqaz respublikaları üzərində hərbi nəzarətini quracaq. Ermənistanda Rusiyanın hərbi bazaları olduğu üçün söhbət Gürcüstan və Azərbaycandan gedir. Bu nəzarətin hansı formada təmin olunacağı məlum olmasa da, bildirilir ki, müharibə vəziyyətində regiona müharibəni əsas gətirərək 3-cü dövlətin hərbi güclərinin yerləşdirilməsinin qarşısını almaq üçün Moskva bu qabaqlayıcı planı hazırlayıb. Çünki ruslar hesab edir ki, İrana qarşı müharibə zamanı yaranmış vəziyyətdə onun Qərb rəqibləri Cənubi Qafqazda hərbi iştirakını təmin edə, bazalar qura bilər. Üstəlik, mümkün müharibə zamanı Rusiyanın İranla əlaqəsinin daha yaxşı qurulması lazımdır.

Qeyd edək ki, Rusiya Dövlət Duması bir neçə il əvvəl sərhədlərdə terror təhlükəsi olarsa, sərhəd bölgəsində içərilərə doğru hərbi qüvvə yerləşdirməyə icazə verən qanun qəbul edib. Bu isə o deməkdir ki, ruslar mümkün İran müharibəsi zamanı yaranmış vəziyyətdən istifadə etməyə çalışacaq. 20 il əvvəl Serbiyaya qarşı NATO əməliyyatları zamanı Rusiya ordusu Belqrad hava limanını ələ keçirməklə NATO-nun hava limanına girməsinin qarşısını almışdı. Belə anlaşılır ki, ruslar eyni ssenarini bu dəfə İrana qarşı müharibə zamanı istifadə etməyi planlaşdırır. Bu planın detalları, deyildiyi kimi, hələlik məlum olmasa da, əməliyyat planının olduğu haqda ciddi mənbələrdən məlumat var. Görünən odur ki, İrana qarşı əməliyyat həm də Azərbaycan üçün riskə çevrilir. O da ehtimal olunur ki, son zamanlar Gürcüstan ətrafında baş verənlər qonşumuzda bu təhlükə haqda məlumatın olduğunu göstərir.

Kənan Rövşənoğlu
“Yeni Müsavat”