 |
 |
Vaşinqton Ankara kimi müttəfiqini Suriyada itirə bilər; İran XİN rəhbərinin qovluğunda nələr var?..
ABŞ kəşfiyyatı İran xarici işlər naziri Cavad Zərifin Ankaraya səfəri zaman prezident Ərdoğana nə dediyini öyrənməyə çalışır. Türkiyənin “Habertürk” qəzeti yazıb ki, Amerika kəşfiyyatçıları ötən həftə Zərifin Ankarada Ərdoğana verdiyi hesabatı axtarır.
Xatırladaq ki, keçən həftə Zərif Suriyaya iki günlük səfərindən sonra gözlənilmədən Ankaraya gəlmişdi. İranlı diplomat bildirmişdi ki, Dəməşqdə Bəşər Əsədlə “uzun çəkən görüşündən hazırladığı hesabatı” prezident Ərdoğana təqdim edəcək.
Türkiyə mətbuatı iddia edir ki, bu açıqlamadan sonra Vaşinqton kəşfiyyat qurumlarını hərəkətə keçirərək Astana prosesində birgə hərəkət edən Türkiyə, İran və Rusiyanın hazırda Suriya məsələsində hansı addımları müzakirə etdiyini, Əsədlə aparılan danışıqların detallarını öyrənməyə çalışır. Xüsusən də Türkiyə və İran arasında son danışıqların detalları və Rusiyanın bu prosesin içərisində olması indi Vaşinqtonu ciddi şəkildə narahat edir.
Kəşfiyyat rəsmiləri xüsusən də Fəratın şərq sahili ilə bağlı razılaşma olub-olmadığını, xüsusən də bu qərarın kürdləri, əsasən da PYD/YPG-yə hansı təsiri olacağını öyrənməyə çalışırlar. Qəzet öz qaynaqlarına istinadən İsrail kəşfiyyatı Mossadın bu prosesə cəlb oluna biləcəyi və ikincinin də İrandakı qaynaqları vasitəsilə bu məlumatları əldə edə biləcəyini iddia edir. Çünki danışıqlar ən yüksək səviyyədə aparıldığı üçün ABŞ Milli Kəşfiyyat Agentliyi elektron izləməsi işə yaramır. Lakin məhz Mossad və onun İrandakı agenturası faktının ortaya atılması, görünür ki, bilgi sızacağı təqdirdə bunun məsuliyyətinin İranın da üzərində ola biləcəyinə işarədir.
Köşə yazısı şəklində hazırlanmış yazıda hadisəni dramatikləşdirmə cəhdi hiss olunur. Əlbəttə, Vaşinqton və eləcə də dünyanın bir çox ölkələrində Zərifin hazırlayıb Ərdoğana təqdim edəcəyi Əsəd hesabatı maraq doğurur. Çünki söhbət 8 ildir münasibətləri, demək olar ki, qırılmış və müharibə vəziyyətində olan iki ölkənin dövlət başçıları arasında vasitəli də olsa ilk rabitədən gedir.
Təbii ki, Zərifin elan etdiyi “uzun söhbət”in daha sonra Ərdoğana təqdim olunacağı haqda Suriya prezidentinin də xəbəri olub. Yəni söhbət Suriyanın da razılaşdığı əlaqələrin yenidən qurulması və Astana prosesi çərçivəsində münaqişənin həllindən gedir. Və o da məlumdur ki, İran, Türkiyə və Suriyanın daxil olduğu bu prosesdə ABŞ olmayacaq. Bu məqam təbii ki, Vaşinqtonu narahat edir.
Yeri gəlmişkən, ötən həftə Türkiyə hüquq-mühafizə orqanları ölkə ərazisində Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin iki əməkdaşını həbs edib. Bu şəxslərin kəşfiyyatçı olduğu, Türkiyədə məlumat toplamağa gəldikləri iddia olunur. Ancaq söhbətin hansı məlumatdan getdiyi məlum deyil.
Məsələ ondadır ki, S-400 və F-35 anlaşılmazlığı fonunda Vaşinqton sürətlə Türkiyəni itirir. Hazırda Ankara-Vaşinqton xəttində əsas suallı mövzulardan biri də Suriyadır. Çünki ABŞ-ın Suriya siyasəti Türkiyənin siyasəti ilə toqquşur - baxmayaraq ki, Vaşinqton hələ də Ankara ilə anlaşacağına ümidini itirməyib. Türkiyə isə Fəratın qərb sahilini, yəni Menbicin kürdlərdən təmizlənib Türkiyə və müttəfiqlərinə verilməsi, eləcə də Suriya-Türkiyə sərhədinin kürd silahlılarından təmizlənib 32 kilometrlik təhlükəsizlik zolağı yaradılmasını istəyir. Vaşinqton məhz təhlükəsizlik zolağı mövzusunda Ankara ilə anlaşmağa çalışır.
Lakin indi İran daha ciddi siyasi-diplomatik həmlə həyata keçirib, Ankara ilə Dəməşq arasında dolayısı ilə anlaşma yaratmağa çalışır. Söhbət həm də bu il başlayacaq keçid prosesinin davamlılığından gedir. Əgər Zərifin cəhdi, yəni Ankara ilə Dəməşq arasında Suriya mövzusunda anlaşma əldə olunsa, o zaman keçid prosesi də sürətlənəcək və bu zaman kürdlər üçün çətin vəziyyət yaranacaq, hətta Vaşinqtonun cəhdləri belə onları qoruya bilməyəcək.
Maraqlıdır ki, Zərif Ankaranı tərk etdikdən sonra Türkiyə prezidentinin sözçüsü İbrahim Kalın deyib ki, Türkiyə və Suriya arasında hər hansı görüş və ya danışıq müzakirə mövzusu deyil. Görünür, Ankara müttəfiqlərinin həyəcanını yatırmağa çalışır.
Təbii ki, nəticəsi uğurlu olmasa belə, bu vəziyyət Ankara üçün əlverişlidir. Çünki indi Türkiyə hökuməti Vaşinqtona daha çox təzyiq edə, Suriyanın şimalında şərtlərini diktə edə bilər. Ya da Zərifin, yəni həm də İran və Rusiyanın daha sərfəli Suriya təklifini qəbul edə bilər.
Əlbəttə, aydın məsələdir ki, uzun illər diplomatik təcrübəyə sahib Cavad Zərif Ankarada Ərdoğana təqdim edəcəyi hesabatdan danışarkən “lazımi ünvanlara” mesajını verib. Bu mənada Vaşinqtonun təlaşı anlaşılandır. Bu, həmçinin Suriya cəbhəsində “suların sürətlə isindiyini” göstərir. Yəqin ki, yaxın günlərdə Suriyanın şimalı ilə bağlı tərəflərin ciddi hərəkətliliyinin şahidi olacağıq.
Dünya tarixində baş verən inqilabların əksəriyyətinin arxasında xarici qüvvələr dayanır. Heç bir halda maliyyələşməyən inqilab baş tuta bilməz. 20-ci əsrin ən böyük inqilabı isə 1917-ci ildə Rusiyada baş vermiş Oktyabr İnqilabıdır. Oktyabr İnqilabı barədə kifayət qədər məlumat, kitab, film var. Bəs bu inqilabın pərdə arxası aktyorları kim idi? Lenin kimə arxalanırdı və maliyyəni haradan almışdı?
Ölkə.Az bu barədə araşdırmanı sizə təqdim edir. Amma ilk əvvəl Oktyabr İnqilabı və bu inqilabın baş aktyoru Vladimir İliç Lenin barədə qısa məlumat verək:
Oktyabr İnqilabını yaradan səbəblər
XIX əsrin sonlarında Rusiyada daxili vəziyyət olduqca gərgin idi, belə ki, daxildə maliyyə problemi yaşanırdı və torpaqların geniş olması da rus çarı üçün ölkənin idarəsini çətinləşdirirdi. Ölkədə böhran baş vermişdi. Hökumətdə narazılıq təkcə aşağı sosial təbəqə arasında deyil, həm də varlı təbəqə arasında da baş verirdi. Bunun nəticəsində Rusiya hökuməti nümayəndələri o zaman üçün çox da populyar olmayan II Nikolayı qardaşı Mixail ilə əvəzləməyi düşündülər. Lakin artıq çox gec idi. Xalq 9 yanvar 1905-ci ildə etiraz məqsədi ilə nümayiş keçirdi. Nümayişdə insanlar əsasən iş saatlarının çoxluğundan və yaşayış standartlarının aşağı olmasından şikayətlənirdilər. Rus əsgərləri hər hansı bir tədbir görmədən nümayişçilərə atəş açdılar. Nəticədə 1000-dən artıq insan həlak oldu.
Bu hadisə Rusiyada çox pis qarşılandı və əlbəttə ki, bu da öz növbəsində Rusiya hakimiyyətinə qarşı çox mənfi bir imic formalaşdırdı. Bu hadisə tarixə qanlı bazar adı ilə keçdi. Leninin tərəfdarlarını nə qədər boğmağa çalışsalar da, partiya quruldu. Çoxpartiyalı sistemə keçildi və çar 2-ci Nikolay 1906-cı ildə konstitutsiyanı qəbul etməli oldu.
Milad təqviminə görə, 8 mart 1917-ci ildə Dünya Qadınlar günündə başlanan etirazlar isə son dərəcə sülhsevər başlamışdı. Hökumət çox keçmədən maliyyə məsələlərinin ədalətli həllini tələb edən xalqa qarşı zor tətbiq etməyə başladı. O zaman çar parlamenti buraxacağını söylədi. Parlamentin sədri isə dövlət idarəsinə əl qoyduğunu dedi. Beləliklə, Rusiya liberal idarə sisteminə keçdi.
İnqilab
Həmin ərəfədə İsveçrədə olan Leninə tam dəstək Almaniyadan gəldi. Buna ən başlıca səbəb isə Rusiyanı müharibədən uzaqlaşdırmaq idi. O, alim Plexanovun görüşlərindən təsirlənərək Marksizm-Leninizm ideyalarini irəli sürür. Rusiyada elə bu dövrdə ümumi bir tətil baş verdi. Belə ki, işçilər öz iş yerlərindən çıxaraq çarın sarayına hücum etdilər. Çarı taxtdan saldılar, Romanovların tərəfdarlarını həbs etdilər. Ölkədə cümhuriyyət elan edildi. Daha sonra seçici hökumət tətbiq edilir və bu hökumətin başçısı əvvəl Milyukov, daha sonra Teresenko olur. Ancaq hökumət yalnız burjualardan ibarət idi. Məqsəd yenə də proletariya inqilabı səciyyəsini daşıyırdı. Leninin o zaman üçün olan bir şüarı belə idi ki, bütün iqtidar sovetlərdə cəmlənsin. Elə bu şüarla da inqilaba başladılar.
Lakin üsyandan öncə Petroqrad sovetləri leninistlərə qarşı hücuma başladı və 1917-ci ilin iyununda baş tutan bu mübarizədə Lenin məğlub şəkildə Finlandiyaya qaçdı. Lakin 3 aydan sonra, oktyabr ayında Lenin bütün iqtidar sovetlərə öz şüarı ilə inqilab etdi və özü başda olmaqla yeni hökumət quruldu.
1917-ci ildə Antanta ittifaqında müharibənin sona qədər davam etdirilməsi ilə bağlı qərar qəbul olundu. Bu zaman Rusiya və Fransa gizlin olaraq Almaniya ilə sərhədlərini müstəqil şəkildə bölmək qərarına gəldilər.
Müvəqqəti Hökumət dövründə nazir bəyan etdi ki, bu müharibə almanlar üzərində qələbəylə yekunlaşmayana qədər davam etməlidir. Ümumiyətlə isə Rusiya o dövrdə çar Sazanovun hakimiyyətindəki siyasətə bənzər siyasət aparırdı. Daha bir maraqlı məsələlərdən biri ondan ibarətdir ki, Rusiya daxildə baş verən bu narazılıqlar səbəbi ilə tərəfdaşlarından Almaniya üçün nəzərdə tutulan əməliyyatları bir neçə aylıq gecikdirməyi xahiş etsə də, İngiltərə və Fransanın təkidi almanların şərq sərhədlərindən xeyli üstünlük əldə etmələrinə gətirib çıxardı. Bu, ölkənin həm daxili, həm də xarici vəziyyətini daha da pisləşdirdi.
Sovet hakimiyyətinin ilk qoyduğu qanun bütün mülkədarların torpaqlarının müsadirə edilib kəndlilərə paylanması ilə nəticələnən Sülh və Torpaq haqqında qanun oldu. Leninin sosialistik ideyalarına əsasən, fəhlə və kəndli cəmiyyətin əsas təbəqəsini təşkil edirdi. Varlı mülkədarlara isə xalq düşməni imici verilmişdi.
Vladimir İliç Lenin
Vladimir İliç Ulyanov Simbirskdə xalq məktəbi inspektorunun – İlya Nikolayeviç Ulyanovun (1831-1886) ailəsində anadan olmuşdur. Onun atasının şəxsi (qeyri-irsi) dvoryanlığı var idi. Leninin ailəsi çoxmillətli idi və onun kökündə bir neçə millətlilik özünü daha qabarıq göstərir – çuvaş, kalmık, rus, alman, yəhudi, isveç.
1879-1887-ci illərdə təhsil aldığı Simbir gimnaziyasını qızıl medalla bitirmişdi. Daha sonra Kazan Universitetinin Hüquq fakultəsinə daxil olmuşdur. Tələbə hərəkatlarında iştirak etdiyi üçün Universitetdən xaric olunmuşdur.
Onun böyük qardaşı 1887-ci ildə III Aleksandra qarşı "narodovolçuluq"da ittiham olunub, edam edildi. Bəzi tarixçilərin yazılarına əsasən, Lenin məhz bu hadisədən sonra tarixi-sirli frazasını işlətdi – "Başqa cür hərəkət etmək lazımdır!".
1895-ci ilin dekabrında Lenin həbs edilir və Yenisen quberniyasının Şuşenskoe kəndinə 3 il müdətinə sürgün olunur. Lenin burada 1898-ci ilin iyulunda N.K.Krupskaya ilə evlənir, türmədə olduğu müddətdə yazdığı materiallar əsasında "Rusiyada Kapitalizmin inkişafı" adlı kitab yazır, bir neçə məqaləni tərcümə edir və onlar üzərində işləyir.
1900-cu ildə Leninin sürgünlük müddəti bitir. O, elə həmin il Rusiyanı tərk edir. Mühacirətdə olduğu müddətdə marksizmi təbliğ edən "İskra" ("Qığılcım") qəzetinin əsasını qoyur.
1905-1907-ci illər inqilabı Lenini İsveçrədə haqlayır. Lenin özgə soyadla Peterburqa gəlir və aktiv fəaliyyətə başlayır. Rusiyada qalmaq təhlükəli idi. 1906-cı ildə Finlandiyaya və oradan da 1907-ci ilin payızında yenidən xaricə çıxır.1908-ci ilin ilk günlərində Lenin İsveçrəyə qayıdır.
5 may 1912-ci ildə ilk leqal Bolşevik qəzeti olan "Pravda"-nın ("Həqiqət") ilk nömrəsi çıxır. Onun baş redaktoru faktiki olaraq Lenin idi. 1912-ci ilin sonlarından başlayaraq Avstriya-Macarıstanın ərazisində yaşamağa başlayır. Birinci dünya müharibəsi onu məhz bu yerdə haqlayır. Avstriya jandarmı Lenini çara şpionluqda ittiham edib tutur, lakin tezliklə buraxır. Qayıtdıqdan sonra Lenin "Başlanmış müharibə imperialist, hər iki tərəfdən ədalətsiz müharibədir və işçi qüvvələrinin maraqlarına uyğun deyil" fikri ilə çıxış etməyə başlayır.
1917-ci il fevral inqilabından (bu hadisə haqqında Lenin qəzetdən oxuyur) sonra Almaniya hökuməti Leninə bir qrup partiya silahdaşı ilə birlikdə İsveçrədən çıxıb Almaniya vasitəsi ilə Rusiyaya keçməsinə icazə verir. Lenin "Plomblanmış" deyilən vaqonda hərəkət edirdi-başqa sözlə ona və onun silahdaşlarına vaqonu sərhədə kimi tərk etmək qadağan olunmuşdu. Həmçinin alman hakimiyyəti çox gözəl bilirdi ki, Lenin kimdir və onun ideyaları qanlı vuruşmanı davam etdirmək niyyətində olan Rusiya üçün necə sosial partlayışa səbəb ola bilər. Hətta belə bir hipotez mövcuddur ki, məhz bu səbəbdən almanlar Leninə öz ərazilərindən sərbəst keçməyə icazə vermişlər.
Lenin Rusiyaya 3 aprel 1917-ci ildə çatır. Növbəti gün, 4 apreldə Lenin bolşeviklər qarşısında məruzə ilə çıxış edir. Bu çıxış tarixə "Aprel tezisləri" kimi düşür. Lenin burada burjua-demokratik inqilabından fəhlə, sosialist inqilabına keçid haqqında öz fikirlərini ifadə edir.
20 iyulda müvəqqəti hökumət Leninin həbsi haqqında əmr verir. O, bir müddət Petroqradda, daha sonralar 21 avqusta kimi Petroqraddan bir az aralıda – Razliv gölü ətrafında, oktyabrın əvvəllərinədək isə Finlandiyada gizlənməli olur.
4 oktyabr 1917-ci il Lenin Smolnıy şəhərinə gəlir və o vaxtki Petroqrad şurasının sədri L.D. Trotskiy ilə birlikdə inqilabi oyanışın birbaşa rəhbərliyi ilə məşğul olmağa başlayır.
A.F.Kerenskini hakimiyyətdən devirmək üçün Leninə 2-gün lazım oldu. Noyabrın 7-də Lenin Müvəqqəti hökumətin devrilməsi haqqında müraciət imzalayır. O, elə həmin gün keçirilmiş Sovetlərin II Ümumrusiya qurultayında sülh, torpaq və kəndli-fəhlə dövlətinin-başda özü olmaqla Xalq Kommissarları Şurasının qurulması haqqında Lenin dekretini qəbul edir.
İndi isə gələk bəzi tarixçilərin iddiasına, yəni Oktyabr İnqilabının sifarişçilərinə:
1-Aleksandr Parvus
Tarixi proseslərə birbaşa müdaxilə etsə də, kölgədə qalan şəxsiyyətdir. Bu şəxsiyyətlər bütün potensiallarını bu yolda xərcləsələr də, müasirləri tərəfindən unudulur və heç bir zaman xatırlanmır. Aleksandr Parvusu o vaxtlar inqilabın taciri adlandırsalar da, sonradan fəhlə hərəkatının düşməni elan etdilər. Parvus üzdə olan rus inqilabçılarının Avropa sosializmi məsələsində müəllimi sayılır. 1901-1902-ci illər ərzində Lenin və Krupskayanın görüşdüyü yeganə alman sosialisti idi. Onunla görüşmək üçün cütlük hətta Parvusun yaşadığı Şvabinq (Münhen) rayonuna da gedirdi. Bundan başqa Parvus Lev Trotski ilə də 1904-cü ildə bir neçə dəfə görüşüb. Aleksandr bolşevikləri maliyyələşdirir, pul əldə etmək üçün hər yola əl atırdı. O, həm də bolşeviklərin mənimsədikləri ideyaların müəllifi idi. Hakimiyyəti silah gücünə qəsb etmək fikri də ona məxsusdur.
2-Alman Baş Qərargahı
Rusiya inqilabının Alman Baş Qərargahı tərəfindən maliyyələşdirildiyi faktı bir çoxuna məlumdur. Yuxarıda da qeyd etdiyimiz plomblu vaqon barədə də çox adam bilir. Hadisələr belə cərəyan edib: Aleksandr Parvus 1-ci dünya müharibəsinin başladığını öyrənəndə hiyləgər bir plana əl atır. Bu plana əsasən, alman qərargahı Rusiya inqilabına pul ayırır, daxili konfliktlərə başı qarışan Çar Rusiyası müharibədə iştirak etmir. Bu məqsədlə sosial-demokratlara, Ukrayna və Zaqafqaziya separatistlərinə, Finlandiya və Baltikyanı ölkələrdəki milliyyətçilərə maliyyə yardımı və dəstək verilir. Bundan başqa, Parvus geniş propaqanda ilə məşğul olmağı da təklif edir. Maliyyə sxemi dəqiqliklə işləndi. Parvusa məxsus olan və Kopenhagendə yerləşən şirkətinə alman hökumətindən pul köçürülür. Parvus bu pulun köməyi ilə Rusiyada qıt olan malları alır və imperiyaya göndərir. Bu malları Rusiyada Simenson adlı bolşevik qadın qəbul edir, sataraq əldə olunan pulları Leninə ötürürdü. Pul köçürmələri İsveçin "Nia Banken" bankı tərəfindən həyata keçirilirdi və bu qurum da Olaf Aşberqə məxsus idi. Alman baş qərargahı Parvusun şirkətinə 10 milyon mark pul ötürmüşdü. Bundan başqa bolşeviklərə cənab Moor, yəni alman agenti də pul ötürürdü.
3-Antanta
Rusiya inqilabı "Antanta" dövlətlərinin xeyrinə idi. Rusiyanın müharibədən sonrakı "bölgülərdə" iştirakı istənmirdi. Bundan başqa, İngiltərə və Fransa üçün müharibə avtoritar hakimiyyətə qarşı azadlıq mübarizəsi idi. Çar Rusiyasının müttəfiqlərin demokratik düşərgədə iştirakı ideoloji müharibə üçün mənfi cəhət idi. London qəzetləri Fevral İnqilabını "hərbi işdə qələbə" kimi qiymətləndirdi.
İngiltərə Rusiyada baş verən dəyişiklikləri diqqətlə izləyirdi. Əsas məqsəd lazım olan qüvvələrə zamanında yardım göstərmək və dəstəkləmək idi. Britaniyanın Rusiyadakı səfiri Byükenen hadisələrin inkişafına dair bütün məlumatları Londona ötürürdü. Nəticədə İngiltərə hökuməti bolşevikləri dəstəkləmək qərarını qəbul etdi. Müttəfiq dövlətlər müəyyən vaxta qədər hər iki tərəfi, yəni həm bolşevikləri həm də menşevikləri dəstəklədilər. Bu hadisələr nəticəsində Rusiya imperiyasının müflisləşməsi və parçalanması onların xeyrinə idi. Eyni zamanda, gəlirli qaynaqlara yol açdığı üçün inqilab İngiltərənin lehinə idi.
4-Neft oliqarxları
İnqilabı və bolşevikləri dəstəkləyən ən böyük faktorlardan biri də Bakı nefti idi. 1919-cu ilin noyabrında ingilislər Bakını və Batum limanına qədər olan dəmir yolunu işğal etdilər. İngilislərin hiyləsinə uyan gürcülər ruslara və könüllü orduya qarşı düşmən münasibəti bəsləməyə başladılar. Tiflisdə ruslara qarşı güclü nifrət yarandı.
Knyaz Aleksandr Mixayloviç bir kitabında qeyd edib: "Trotskiy yazır ki, deyəsən müttəfiqlər Rusiyanı İngiltərənin müstəmləkəsinə çevirmək istəyirlər. Bəyəm Trotski haqlı deyil? "Royal Dutch Shell" şirkətinin sədri ser Henrix Deterdinqin konspirasiyasına və ya Dizraeli-Bikonsfildin köhnə proqramına əsasən, Britaniya xarici işlər nazirliyi Rusiyaya öldürücü zərbə vurmaq istəyir və imperiyanın ərazilərini müttəfiq və vassallar arasında bölüşdürmək istəyir".
5-Uoll-strit
Oktyabr inqilabının maliyyələşdirilməsi məsələsində Almaniya baş qərargahı birinci yeri tutmur. Bu məsələdə liderliyi Uoll-strit həyata keçirib. Oktyabr inqilabının maliyyələşmə məsələsi birbaşa Lev Trotskinin adı ilə bağlıdır. O, inqilaba qədər Nyu-Yorkda yaşayıb. Onun Nyu-Yorkda sürücüsü və şəxsi avtomobili, evində isə soyuducu və tozsoran olub! O dövr üçün bu çox böyük dəbdəbə sayılırdı.
Sonradan ABŞ prezidenti Vudro Vilsonun verdiyi 10 min dolları (indiki pul ilə 200 min dollar) götürərək, missiyasını həyata keçirmək üçün Amerikanı tərk edir. Uoll-strit maliyyəçiləri üçün Trotskiy öz adamları sayılırdı. Onun ABŞ və Avropada yaşayan qohumları milyonçu idi. Bu adamlar bolşeviklər və Qərb arasında ticarət münasibətlərini qaydaya salırdılar.
1918-ci ilin 1 may tarixində, qırmızı inqilabın bayram günlərində Rusiya ilə əməkdaşlıq və yardımlaşma məqsədi ilə Amerika liqası yaradıldı. Humanitar yardım adı altında Amerika iş adamları Rusiyaya səfər etdi. Rusiyadan köçürülən pulların məbləği çox yüksək idi. Pullar İsveç və Amerika banklarına ötürüldü. Varburq və Morqan tərəfindən idarə edilən "Amerika beynəlxalq korporasiyası" bolşeviklərlə ticarət əlaqələrini yaxşılaşdırmaq üçün fəaliyyətə keçdi. Maliyyə qurumları rus sərvətlərinin talan edilməsi qarşılığında misilsiz dividend alırdılar.
6-Mühafizəkarlar
Oktyabr inqilabının uğurlu alınmasında mühafizəkarların da rolu olub. Keçmiş monarxlar və monarxiyanın qeyri-rəsmi müxalifəti sayılan mühafizəkarlar 20-ci əsrin əvvəllərində ticarətdə böyük uğurlar qazanmışdılar. Məlumdur ki, inqilab Savva Morozov və digər ailələr tərəfindən dəstəklənirdi. Çünki, mühafizəkarlardan çıxan tacirlər və sənayeçilər ingilis həyatına alışmışdılar və ingilis sənayeçiləri ilə bağlanan gizli müqavilələri dəstəkləyirdilər. Rusiya bazarında tekstil və pambıqçılıq üzrə monopolistə çevrilən ingilis əsilli Knop, imperiya ərazisində 122 fabrik açmışdı. Bu fabriklər mühafizəkarlar tərəfindən idarə edilirdi. Hətta o dövrlərdə xalq arasında belə deyim yaranmışdı: "Kilsə olan yerdə keşiş, fabrik olan yerdə Knop var". Savva Morozov isə Kembricdə oxumuşdu və ingilis dilini mükəmməl səviyyədə bilirdi.
7-Rusiya xalqı
Əslində bir ölkədə xalq inqilab istəməsə, onu həyata keçirmək qeyri-mümkündür. Beynəlxalq sui-qəsd nəzəriyyələri, maliyyə mənbələri nə qədər güclü olsa da, bir faktı nəzərdən qaçırmaq lazım deyil ki, rus xalqı inqilaba hazır idi. Müharibədən və cəbhədən fərarilik, monraxiyadan narazılıq kimi faktorlar xalq arasında inqilab əhval-ruhiyyəsini artırırdı. Bu isə, Oktyabr İnqilabının uğurlu alınmasında həlledici rolu oynadı.
Ukrayna Mərkəzi Seçki Komissiyası prezident seçkilərinin birinci turunda xarici ölkələrdəki seçki məntəqələrində səsvermənin nəticələrini açıqlayıb.
AZƏRTAC MSK-nın saytına istinadla xəbər verir ki, xarici ölkələrdəki seçki məntəqələrindəki səsvermədə Petro Poroşenko birinci, Vladimir Zelenski ikinci yeri tutub. 101 məntəqədən 100 faiz seçki protokollarının hesablamalarına görə, Poroşenko 38,93, Zelenski 26,01, Anatali Qriçenko 10,64, İqor Smeşko 6,62, Ruslan Koşulinski 4,67, Yuliya Timoşenko 4,21, Yuri Boyko 3,91, Aleksandr Vilkul 1,80 faiz səs toplayıb. Digər namizədlər isə bir faizdən aşağı səs toplayıblar.
Qeyd edək ki, Ukraynada prezident seçkilərində seçicilərin 63,52 faizi səsvermədə iştirak edib. Bu da 18,82 milyon seçici deməkdir.
ABŞ-Türkiyə münasibətlərində yenidən gərginlik dönəmi hökm sürür. Belə ki, Ağ Evdən rəsmi Ankaraya yönəlik təzyiqlərin növbəti dəfə intensivləşməyə başladığı müşahidə edilməkdədir.
Məsələ ondadır ki, Türkiyənin Rusiyadan S-400 tipli zenit-raket kompleksləri almaq qərarı uzun müddətdən bəridir, Ağ Evlə rəsmi Ankara arasındakı münasibətlərdə böhranlı situasiya yaradıb. ABŞ Türkiyəni tamhüquqlu üzvlərindən olduğu NATO-nun standartlarına uyğun sayılmayan silah növləri almaq cəhdlərində suçlayır. Və bu böhran hər iki dövlət üçün qarşılıqlı münasibətlərin şərtlərini daha da ağırlaşdırır.
Ancaq ABŞ-ın bu məsələ ilə bağlı Türkiyəyə yönəlik ittihamları və təzyiqləri tamamilə əsassızdır. Çünki Türkiyənin Rusiyadan S-400 raketləri almaq qərarının arxasında kifayət qədər ciddi və önəmli səbəblər yatır.
Onlardan birincisi odur ki, ABŞ Türkiyəyə silah satışında rəsmi Ankaranın maraqlarına və istəklərinə qətiyyən əhəmiyyət vermək istəmir. Yəni Ağ Ev Türkiyənin hansı silahlara ehtiyacı olduğunu da məhz özünün müəyyənləşdirməsinə üstünlük verir. Və rəsmi Ankaranın Türkiyə Silahlı Qüvvələri üçün vacib hesab etdiyi silah növlərini bu qardaş ölkəyə satmaqdan yayınmağa çalışır.
Bunun bariz örnəyi vaxtilə Türkiyənin Suriya ilə sərhəd bölgələri raket hücumuna məruz qalarkən ABŞ və Qərbin verdiyi qeyri-adekvat reaksiyadır. Belə ki, Türkiyənin Suriya istiqamətindən hərbi təcavüzə məruz qaldığı həmin dönəmdə NATO öz öhdəliklərini yerinə yetirməyə həvəs göstərmədi və Türkiyəni doğru-düzgün müdafiə etmədi.
Yalnız rəsmi Ankaranın Türkiyə üçün NATO-nun öz əhəmiyyətini itirə biləcəyi ilə bağlı sərt xəbərdarlığından sonra situasiya nisbətən dəyişməyə başladı. Belə ki, sərhəd bölgələrinin müdafiəsini təmin etmək üçün “Patriot” raketləri müvəqqəti olaraq, Türkiyəyə icarəyə verildi.
Amma icarə müddətində Türkiyə hərbçiləri “Patriot” raketlərinin yaxınlığına belə, buraxılmadı. Yəni bu raket sistemləri onları Türkiyənin sərhəd bölgələrində quraşdıran qeyri-türk mənşəli NATO mütəxəssisləri tərəfindən idarə olundu.
Eyni zamanda, icarə müqaviləsinin müddəti bitdikdən sonra Türkiyənin külli miqdarda icarə haqqı ödədiyi raket sistemlərini söküb, geri apardılar. Yəni Türkiyə külli miqdarda para xərcləsə də, yenidən silahsız qaldı.
Belə anlaşılır ki, ABŞ və Qərb Türkiyəyə bu tipli önəmli silahları satmaq istəmir. Ən yaxşı halda parasını alıb, müvəqqəti icarəyə verirlər. İcarə müddəti bitdikdən sonrasa, Türkiyəni yenidən bu önəmli silah növlərindən məhrum buraxırlar.
Türkiyənin Rusiya silahlarına üstünlük verməsinin ikinci önəmli səbəbi isə ABŞ və Qərbin satdığı əksər silahlarda xüsusi nəzarət cihazlarının quraşdırılmasıyla bağlıdır. Yəni Türkiyə həmin silahlardan ABŞ və Qərbin maraqlarının ziddinə olacağı təqdirdə, heç bir xarici düşmənə qarşı istifadə edə bilməz. ABŞ və Qərbin “dostları”yla Türkiyənin düşmənlərinin müəyyən paralellik təşkil etdiyini nəzərə aldıqdasa, bu, rəsmi Ankara üçün həm arzuolunmaz, həm də kifayət qədər təhlükəli amildir.
Çünki Türkiyənin ABŞ və Qərbdən satın aldığı strateji silah növlərindən sərbəst istifadəyə cəhd edildiyi təqdirdə, həmin silahlar xüsusi nəzarət cihazları vasitəsilə dərhal ya istifadəyə yararsız vəziyyətə salınır, ya da ümumiyyətlə, məhv edilir. Türkiyədə F-16 tipli savaş təyyarələrinin və hərbi helikopterlərin vaxtaşırı anlamsız şəkildə qəzaya uğraması halları məhz bununla izah edilir.
Nəhayət, üçüncü önəmli səbəb ABŞ və Qərbin satdığı silahların, analoji Rusiya silahlarından qat-qat baha olmasıyla bağlıdır. Bu baxımdan, ABŞ-ın bütün etirazlarına baxmayaraq, Türkiyə həm ucuz, həm də məhz yalnız özünün nəzarətində olacaq silahlara sahiblənmək istəyində tamamilə haqlıdır.
Bunları nəzərə aldıqda, ABŞ-ın bütün təhdid və təzyiqlərinə baxmayaraq, Türkiyənin Rusiyadan S-400 zenit-raket kompleksləri almaq qərarından vaz keçə biləcəyi hələlik qətiyyən inandırıcı görünmür. Üstəlik, Ərdoğan hakimiyyəti də xarici təzyiqlərə boyun əyməyə həvəsli siyasi qüvvə olmadığından, ABŞ-ın öz istəyinə nail ola biləcəyi ilə bağlı ehtimal o qədər də real təsir bağışlamır.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyə artıq S-400 raketlərinin alınması məqsədilə Rusiya ilə hərbi ticarət müqaviləsi imzalayıb. Və həmin müqaviləyə uyğun olaraq, Rusiya öz öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi istiqamətində xüsusi canfəşanlıq göstərir.
Hətta Rusiya S-400 raketlərinin ilk partiyasını artıq bu ilin iyul ayında Türkiyəyə göndərmək öhdəliyini də öz üzərinə götürüb. Kremlə yaxın dairələrin son açıqlamalarına inansaq, Rusiya bu müqavilə üzrə öz öhdəliklərinə sadiq qalmaqda israrlıdır. Çünki həmin dairələr S-400 raketlərinin sifarişçiyə təhvil-təslim prosesinin Türkiyə ilə anlaşmada nəzərdə tutulmuş qrafikə uyğun şəkildə reallaşdırılacağını xüsusi olaraq qabardırlar.
Belə anlaşılır ki, bu hərbi-ticari əməkdaşlıqdan geriyə dönüş ehtimalı yoxdur. Və ABŞ-ın xoşuna gəlməsə də, bu hərbi müqavilə istənilən halda yerinə yetiriləcək.
Düzdür, rəsmi Ankara ilə Kreml arasındakı bu hərbi alış-veriş ABŞ-Türkiyə münasibətlərini daha da gərginləşdirə bilər. Ancaq bu gərginlikdən Ağ Evin itirə biləcəkləri Türkiyə ilə müqayisədə daha çoxdur.
Məsələ ondadır ki, Ağ Ev təzyiqləri daha da artırarsa, ABŞ Türkiyəni bir müttəfiq dövlət olaraq, tamamilə itirə bilər. Hər halda Türkiyənin Rusiya ilə münasibətlərinin son illərdə ən yüksək səviyyəyə çatdığını nəzərə aldıqda, bu ehtimal qətiyyən istisna deyil.
Ona görə də, bundan sonrakı situasiyanı formalaşdıracaq əsas şərtlər daha çox ABŞ-ın atacağı addımların məzmunundan birbaşa asılı qalmış kimi görünür. Halbuki Ağ Evin son davranışları ABŞ-Türkiyə münasibətlərinin inkişafına cəhd göstərildiyini qətiyyən sezdirmir.
Əksinə, Ağ Ev hələ də rəsmi Ankaraya təzyiq göstərməklə Türkiyəni ram edə biləcəyinə ümid bəslədiyini sezdirir. Və hazırda Ağ Ev Türkiyəyə qarşı əsasən iki istiqamət üzrə basqı qurmağa çalışır.
Birinci istiqamət maliyyə-iqtisadi faktorları Türkiyənin əleyninə çevirmək cəhdləriylə bağlıdır. Belə ki, son günlərdə Türkiyədə dolların lirəyə münasibətdə kursunun yenidən yüksəlişə keçdiyi müşahidə edildi. Türkiyədəki bələdiyyə seçkiləri ərəfəsində bununla rəsmi Ankaraya müəyyən üstüörtülü mesajlar verilmiş oldu.
Ancaq rəsmi Ankaranın reaksiyası Ağ Evin ümidlərini qətiyyən doğrultmadı. Belə ki, rəsmi Ankara Ağ Evlə anlaşmaq əvəzinə ABŞ-a Türkiyədə dolların bahalaşdırılmasına yardım etmiş maliyyə-iqtisadi oyunçulara açıq və sərt məzmunlu xəbərdarlıq etməyi üstün tutdu.
Nəticədə rəsmi Ankaranın dolların süni şəkildə bahalaşdırılmasında rol alan yerli maliyyə-iqtisadi dairələrin seçkidən sonra hüquqi sorğuya çəkiləcəyini bəyanlamasından dərhal sonra birjalardakı böhranlı situasiya nisbətən normallaşmağa başladı. Yəni bu istiqamət üzrə təhlükə hələlik sovuşdurulmuş kimi görünür.
İkinci istiqamətə gəldikdəsə, burada Ağ Ev daha çox hərbi-ticari sanksiyaları ön plana çəkməyə çalışır. Belə ki, Ağ Ev rəsmi Ankaranın Rusiyadan S-400 raketlərinin alınmasından imtina etməyəcəyi təqdirdə, Türkiyəni ABŞ-la ortaq F-35 tipli savaş təyyarələrinin istehsalı layihəsindən kənarlaşdıracağı ilə hədələyir. Həmin layihəyə görə, rəsmi Ankaranın maliyyələşdirməsi ilə bəlli sayda F-35 savaş uçaqları istehsal olunaraq, Türkiyəyə təhvil verilməlidir.
Bəzi məlumatlara görə, rəsmi Ankara bu layihə üzrə öz öhdəliyini artıq yerinə yetirib, yəni ödəməli olduğu maliyyəni istehsalçının hesabına köçürüb. Ona görə də indi ABŞ-ın layihəni ləğv etməsi, ortada hər iki tərəfin imzaladığı hərbi-ticari müqavilə mövcud olduğundan həm də beynəlxalq hüquq pozuntusu sayıla bilər.
Göründüyü kimi, vəziyyət kifayət qədər gərgin olmaqla yanaşı, atılan addınlar da qəlizdir. Amma ABŞ-ın hərbi dairələrindən gələn son açıqlama da böyük maraq doğurur. Çünki həmin açıqlamada Türkiyənin ABŞ-dan “Patriot” raketlərini satın almasının Ağ Ev üçün böyük önəm daşıdığı xüsusi olaraq, vurğulanır. Və xahiş vurğusu sezilən bu açıqlama müəyyən mənada, ABŞ-ın Türkiyə kimi önəmli silah alıcısının itirilməsi təhlükəsindən ciddi narahatlığını biruzə verir.
Ancaq bütün bunlara baxmayaraq, rəsmi Ankaranın geri çəkilərək, daha ucuz S-400 raketlərinin əvəzinə ikiqat para ödəməklə ABŞ-dan “Patriot”ları alacağı o qədər də inandırıcı görünmür. Bu isə o anlama gəlir ki, rus S-400 raketləri hələlik “Patriot”ları silah bazarında vurmuş kimi görünür.
Ona hesab etmək olar ki, ABŞ-Türkiyə münasibətlərində gərginliyin artma ehtimalının önü açıqdır. Yəqin ki, bu ehtimalın qarşıduran tərəflər arasındakı münasibətləri hansı istiqamətlərə götürə biləcəyi yaxın aylarda aydınlaşmağa başlayacaq.
Birləşmiş Ştatlar istehsalı olan “F-35” tipli qırıcılar hərbi əməliyyatların aparılması üçün uyğun deyil. Sputnik Azərbaycan “Vif”-ə istinadən xəbər verir ki, bu nəticəyə Birləşmiş Ştatların qeyri-hökumət təşkilatı olan “Project On Government Oversight” (POGO) gəlib.
Ekspertlər vurğulayıb ki, “F-35” tipli qırıcılar azömürlü konstruksiyaya, aşağı atış dəqiqliyə malikdir. Həmçinin bu tip təyyarələrin kiberhücumdan müdafiə səviyyəsi o qədər də yüksək deyil.
Qeyd edək ki, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Rusiya ilə “S-500” zenit raket komplekslərinin alınmasına dair müqavilənin bağlanmasını istisna etməyib. Türkiyə lideri vurğulayıb ki, “S-400” zenit raketləri ilə bağlı müqavilə artıq bağlanıb və geri addım atıla bilməz.
“Hər şey razılaşdırılıb – kredit şərtlərindən birgə istehsala qədər. İmzalar atılıb, geri addım atıla bilməz. Bu, əxlaqsızlıq olardı. Ümid edirəm ki, biz “S-400”-ün ilk partiyasını iyulda alacağıq. Ola bilsin ki, “S-400”-lərdən sonra biz “S-500″-lərlə bağlı variantları nəzərdən keçirdik” – Ərdoğan bildirib.
Xatırladaq ki, martın 6-da ABŞ Dövlət Departamenti Türkiyəni sanksiyalarla hədələyib. Belə ki, Birləşmiş Ştatlar, Rusiyadan “S-400” alarsa, Türkiyəyə sanksiyalar tətbiq edəcəklərini açıqlayıb.
ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibinin müavini Robert Palladino Türkiyənin Rusiyadan “S-400” almasına münasibət bildirib. O, ABŞ-ın “S-400” məsələsində mövqeyinin dəyişmədiyini və Türkiyənin Rusiyadan bu sistemləri almaq cəhdinin ABŞ-ı ciddi şəkildə narahat etdiyini dilə gətirib.
“Havadan müdafiə sistemi məsələsində Türkiyə ilə bərabər işləməyə hazırıq və Türkiyənin qiymətləndirməsi üçün “Patriot” və digər sistemləri təklif edirik. Türkiyənin “S-400” alması Ankaranın “F-35″ qırıcılarının 5-ci nəsil proqramının yaradılmasında iştirakına yenidən baxmağımıza səbəb olacaq. Bundan əlavə, gələcəkdə Türkiyəyə silah tədarükü imkanları sual altına düşəcək” – amerikalı sözçü vurğulayıb.
Azəriqzı Günel kimi tanınan azərbaycanlı müğənni Günel Zeynalova "Instagram"da açıq şəkillərini paylaşıb.
Müğənni narıncı-zərli donda sinəsi və göbək hissəsi görünən fotolarını izləyiciləri ilə bölüşüb.
Ekspertlər isə tələsməməyi məsləhət görür, çünki terrorun başa çatması üçün başqa nüanslar var
Kürdlərin liderlik etdiyi Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) koalisiyası bu həftə 40 gün davam edən mühasirədən sonra İŞİD-in Suriyadakı sonuncu yaşayış məntəqəsi olan Bağuzu ələ keçirdi. Kürdlərin Bağuza bayraq sancması (bu da bir ayrı mübahisə mövzusudur, bu bayraq qanuni sayılırmı? – K.R.) bütün dünyada tirajlandı.
Təbriklərə ABŞ prezidenti Donald Tramp da qoşuldu. ABŞ prezidenti “Twitter”də yaydığı açıqlamasında bildirib ki, Koalisiya. İraq ordusu və SDQ İŞİD-in işğal etdiyi bütün ərazilərdə yenidən nəzarəti ələ keçirdiyini bəyan edib. Tramp deyib ki, 30 min kv.km-dən böyük ərazi və milyonlarla insan İŞİD-dən xilas edilib. ABŞ prezidenti deyib ki, İŞİD bir daha ortaya çıxmağa cəsarət edərsə, ölkəsi üçün savaşmağa hazırdırlar. Təbii ki, Tramp bu qələbəni öz xidməti adlandırıb.
ÐаÑÑинки по запÑоÑÑ Ä°ÅÄ°D
Ancaq qəribə də olsa ABŞ rəsmiləri Trampdan fərqli olaraq İŞİD-in hələ qaldığını deyir. Məsələn, Dövlət Departamentinin Suriyadakı xüsusi təmsilçisi Uilyam Rubak deyib ki, İŞİD hələ də qalır və terror təşkilatına qarşı mübarizə davam edəcək. Suriyanın Deyr əz-Zor vilayətində İŞİD üzərində qələbəyə həsr olunmuş tədbirdə çıxış edən Rubak deyib ki, ehtiyac yaranarsa, İŞİD-ə qarşı mübarizə üçün yeni əməliyyatlar təşkil olunacaq. ABŞ rəsmisi deyib ki. İŞİD məğlub edilsə də, tamamən yox edilməyib. O, terror təşkilatının tamamən yox edilməsi üçün fəaliyyətləri davam etdirəcəklərini deyib.
İŞİD mövzusunda daha bir təkzib britaniyalı jurnalist Robert Fiskdən gəlib. “İndependent” qəzetinin Yaxın Şərq yazarı Fisk bildirib ki, İŞİD-in bitməsi haqqında iddialar bir az şişrtmədir, çünki yazarın fikrincə, hələ də Suriya ərazilərində fəaliyyət göstərən çoxlu sayda İŞİD silahlısı var. Xüsusən də İdlibdə hələ də İŞİD silahlılarının qaldığını düşünən Fiskə görə, qruplaşma hər yenidən ortaya çıxa bilər.
ÐаÑÑинки по запÑоÑÑ Suriyanın Deyr Éz-Zor vilayÉtindÉ Ä°ÅÄ°D
Daha bir maraqlı detal ondan ibarətdir ki, hələlik rəsmi Dəməşq İŞİD-lə bağlı, yəni qruplaşmanın fəaliyyətinin sona çatması haqqında hər hansı rəsmi açıqlama verməyib. Üstəlik, interaktiv xəritələrdə hələ də Deyr əz-Zor yaxınlığında Suriya hökumətinin nəzarətində olan bölgədə İŞİD silahlılarının olduğu görünür. Bu məlumatın nə qədər dəqiq olduğunu indi təsdiqləmək çətin olsa da, fakt onu göstərir ki, İŞİD-in yox olması ilə bağlı bəyanatlar tələsik və ya siyasi məqsədli qərarlardır. Necə ki, 2003-cü ilin mayında ABŞ prezidenti Corc Buş İraqda müharibənin başa çatdığını elan etdikdən sonra Pentaqon hələ 7 il İraqda qalıb savaşdı.
Əslində İŞİD tamamən yox edilsə belə, onun xəyali varlığı belə bir çox ölkələr üçün gərəkli olacaq. Çox uzağa getməyə də gərək yoxdur. Məsələn, ABŞ və Rusiya məhz İŞİD-ə, yəni qlobal terrorizmə qarşı mübarizə məsələsini əsas gətirərək hazırda Suriyada mövcuddurlar. O başqa mövzudur ki, Rusiya onu Suriya hökumətinin köməyə çağırdığını bəyan edir.
ÐаÑÑинки по запÑоÑÑ Suriyanın iÅid xÉritsi
İndi İŞİD üzərində qələbə nə qədər bayram edilsə də, onun tamamən yox olması bir çoxlarına sərf etmir. Çünki deyildiyi kimi, İŞİD həm də bir çox ölkələrin Suriyada mövcudluğunun səbəbidir. Yeri gəlmişkən, o da məlum olub ki. ABŞ ordusu Suriyanı tərk etsə də, 400 nəfərlik hərbi birləşmə Suriayda qalacaq. Çünki terror təşkilatlarının yenidən qayıtması təhlükəsi var.
İŞİD mövzusunda qeyri-müəyyən vəziyyət hələ də qalır. Yeri gəlmişkən, iki həftə əvvəl ruslar İŞİD-in Əfqanıstanın şimalında “xilafət” elan etməyə hazırlaşdığı haqda xəbər yayıb. Belə görünür ki, İŞİD “kartı” hələ bir müddət aktuallaığını qoruyub saxlayacaq.
İndoneziya prezidenti Coko Vidodo bu gün ölkənin ilk metropoliten xəttinin açılışını edib.
Trend-in məlumatına görə, metro xətti paytaxt Cakartanın kənar rayonlarını mərkəzlə birləşdirir.
Sakinlər ilk həftə ərzində metrodan pulsuz istifadə edəcək, daha sonra isə gediş haqqı 70 ABŞ senti təşkil edəcək.
Qeyd edək ki, uzunluğu 16 km olan metro xəttinin tikintisi təxminən 6 il çəkib. Layihənin dəyəri təxminən 1,1 milyard dollardır.
Türkiyənin “Hürriyyət” qəzeti investisiya qarşılığında vətəndaşlıq verən ölkələrlə bağlı arayış hazırlayıb. Musavat.com həmin ölkələr və şərtlər barədə məlumat verir.
ABŞ - 500 min dollar
Hazırda bu ölkədə məcburi investisiya məbləği 500 min dollardır. Mühacir vəkillik məbəği 25-40 min dollar və dövlət xərcləri məbləği 7 min dollar, digər xərclər isə 50 min dollardır.
Başqa bir sözlə desək, təxminən 585 min dollarlıq vəsaitə ehtiyac var. Bunun 500 min dollarlıq hissəsi investisiya və geri qalanı xərclərdir. Tək bir müraciətlə bütün ailə, yəni, ata, ana və 21 yaşından kiçik bütün evlənməmiş uşaqlar green kart sahibi olur.
İki məqama önəm verilir. Job creation, yəni, məşğulluq yaradılması və pulun geri ödəmə riskinin ən aşağı səviyyədə olması. Məşğulluq yaratma ehtimalı çox vacibdir. Çünki green kartın şərtlərinin aradan qaldırılması üçün lazım olan ən vacib detal bir budur. Bir də bu investisiyanə əhatə edən pul qaynağının isbatıdır.
İngiltərə:
İngiltərədə fəaliyyət göstərən İngiltərə şirkətlərinə və ya İngiltərə xəzinə bankına, ən azı 2 milynla 10 milyon sterlinq arasında investisiya qoymaq lazımdır.
New Life Investment rəqəmlərinə görə, investisiya miqdarına görə qoyulan investisiyanın nə qədər müddət saxlanması lazım gəldiyi aşağıdakı kimidir: İnvestisiyaçı bu müddətdən öncə investisiyanı xərcləyərsə, viza haqqı sona çatar.
2 milyon sterlinq miqdarında investisiya ən azı 5 il müddətində
5 milyon sterlinq miqdarındakı investisiya ən azı 3 il müddətdə
10 milyon sterlinq miqdarındakı investisiya ən azı 2 il müddətdədir
Əsas investisiyaçı ən azı 18 yaşında olmalıdır.
Daimi oturum almaq üçün 3 ilə 5 il arasında ölkədə yaşamaq şərtdir.
İngiltərədə qeydiyyatda olan bir bank hesabına sahib olmalıdır.
Malta - 789 min dollar + 410 min dollar
Ada ölkəsində vətəndaşlıq ala bilmək üçün 789 min dollar dəyərində Beynəlxalq İnkişaf Fonduna bəxşiş vermək və ölkədə 410 min dollarlıq mal varlığına sahib olmaq yetərlidir.
Avstraliya - 1 milyon dollar
Ölkədə 1 milyon dollarlıq investisiya qoymaq və təxminən 2 milyon dəyərində mal varlığına shib olmaq şərtilə passport alına bilir.
Kanada - 612 min dollar
Kanada hökuməti 2014-cü ildə pul qarşılığında ölkəyə köç etmə proseduruna son verib. Amma bir investor ‘start-up’ tərzində investisiya qoyanda Kanadadan vətəndaşlıq ala bilir.
Tayland – 16 min dollar
Turizmin mərkəzlərindən olan Asiya ölkəsində ‘elit oturumu’ olaraq da bilinən, ildə 3 minlə 4 min dollarlıq lüks xərcləmə edərək, ya da mal varlığına sahib olaraq 20 ilin sonunda vətəndaşlıq almaq mümkündür.
Bolqarıstan - 594 min dollar
Bolqarıstanda 594 min dollar ödəyərək, bir illik oturum icazəsi almaq mümkündür. Bu şəkildə üç il ard-arda alınan oturum icazəsindən sonar sürətli prosedurla vətəndaşlıq alına bilir.
İspaniya - 585 min dollar
585 min dollarlıq mal varlığı və ölkədə 10 il məskunlaşma qarşılığında vətəndaş ola bilir.
Yunanıstan - 290 min dollar
290 min dollarlıq mal varlığı və ya 409 min və ya 585 min dollar dəyərində ticari mal varlığı lazımdır.
Moldoviya -170 min dolar
Litva -75 min dolar
Antiqua və Barbuda - bu ölkələr də Müqəddəsd Kits və Nevils adalarından şərqdə yerləşir. Burada da vətəndaşlıq almaq üçün gərək 400 min dollarlıq daşınmaz əmlak alasan ya da xeyriyyəyə 200 min dollar verəsən.
Yeni Zelandiyanın Kraystçörç şəhərindəki iki məsciddə törədilmiş terror aktı nəticəsində yaralananlardan 27 nəfəri hələ də şəhər xəstəxanasında müalicə olunur. Onlardan beş nəfəri reanimasiyadadır və vəziyyətləri ağır olaraq qalır.
“Report” “RİA Novosti”yə istinadən xəbər verir ki, bu barədə Kənterböri Dairə Səhiyyə İdarəsinin rəhbəri David Mits məlumat verib.
O, son 24 saat ərzində iki nəfərin xəstəxanadan buraxıldığını diqqətə çatdırıb.
Digər tərəfdən, “Twitter”də Baş nazir Casinda Ardernə qarşı təhdid xarakterli yazılarla bağlı polis tərəfindən araşdırmalar aparılır. Belə ki, Baş nazirə silah şəkli və altında “Növbədə sənsən” yazısı olan post göndərilsə də, göndərən akaunt 48 saat sonra bağlanılıb. Həmçinin eyni şəkil və oxşar yazı olduğu başqa bir postda da hədəf kimi Yeni Zelandiyanın Baş naziri və polisi göstərilib.
Xatırladaq ki, martın 15-də Yeni Zelandiyanın Kraystçörç şəhərindəki iki məscidin atəşə tutulması nəticəsində 50 nəfər ölmüş, 42 nəfər də yaralanmışdı. Hadisəni törədən Avstraliya vətəndaşı, 20 yaşlı Brenton Tarrant barəsində həbs qəti imkan tədbirinin müddəti aprelin 5-dək uzadılıb.