 |
 |
Artıq bir müddətdir ki, ölkədə ciddi internet problemi var.Tez-tez baş verən kəsilmələrdən, saytların, məlumatların gec açılmasından hər kəs şikayətçidir. Son günlərdə “Facebook” sosial şəbəkəsində yaranan problemlər, də bunlara əlavə olunub. Əslində ölkəmizdə, o cümlədən də paytaxt Bakıda internetin sürəti ilə bağlı problemlər təkcə bir neçə günün məsələsi deyil, ümumi problemdir. Rəsmi qurumlar isə bu faktı təkzib etməkdədir.
Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyndən yerli mətbuata verilən açıqlamaya görə, ölkədə internetin fasilələrlə verilməsi ilə bağlı iddialar həqiqəti əks etdirmir. Fərdi qaydada texniki nasazlığın baş verməsinin ümumilikdə internetin işində problemin yaranması kimi təqdim olunması düzgün hesab olunmur. Hətta müvafiq xəbər saytlarına belə hallara qarşı daha diqqətlə yanaşmaq tövsiyə olunur. Digər tərəfdən təəssüfedici haldır ki, internetlə bağlı ciddi problemlərin mövcudluğu şəraitində vətəndaşlar xidmətlər üçün yüksək məbləğlər ödəmək məcburiyyətində qalırlar.
Azərbaycan Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvü, ekspert Azər Həsrət “Cümhuriyət” qəzetinə açıqlamasında bildirib ki, bir qədər əvvəl internetin sürətində mövcud olan sabitlik artıq tarixə qovuşub:
“Azərbaycanda intenet problemi yoxdur” deyənləri yəqin ki, qara basır. İstər sosial mediyaya baxsaq, istərsə də vətəndaşarı dinləsək, hər kəs internet problemindən danışır. İstər sabit, istərsə də mobil şəbəkə üzərindən internet alanlar şikayətçidirlər. Mən hər ikisindən istifadə edirəm və müşahidə edirəm ki, ikisi də ən adi videonu, şəkli, faylı göndərməkdə belə, çətinlik çəkir, “dirənib, üzümüzə baxır”.
Şəbəkədə sabitlik yoxdur, görüntü kəsilir, gündə bir neçə dəfə yazılı formada qarşımıza çıxır ki, “internet yoxdur”. Niyə yoxdur? Buna hələ ki, heç kim aydınlıq gətirmir. İkinci tərəfdən internetin daşıyıcılığı çox aşağı səviyyədədir. Başqa bir məsələ isə ondan ibarətdir ki, müqavilə üzrə ilə 10 MB interneti provayderlər bizə vermirlər. Başqa sözlə desək, “çəkidə aldadılırıq”. Bunu dəfələrlə ictimailəşdirməyimizə baxmayaraq, xeyri yoxdir. Çünki görünür, bu sahəyə rəhbərlik edən dövlət qurumu - yəni Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi bir çəki, düzən verə, qayda-qanun yarada bilmir, ona görə də kim nə bacarırsa, onu da edir. Ölkənin bölgələrində də vəziyyət acınacaqlıdır. Məsələn, mən Xaçmazın Dədəli kəndində tez-tez oluram. Orada “Nar mobitel” telefon rabitəsində heç bir problem olmur. Lakin internetə keçən zaman problem yaranır. Doğrudur, bu özəl şirkətdir, amma bu problem də ümumi internet infrastrukturuna aiddir. Sabit şəbəkəyə, “Aztelekom”, “Baktelekom” üzərindən verilən internetə gəlincə, mən hələ elə bir adam tanımıram ki, onların xidmətindən razılıq etsin”.
Ekspert bir məqamı da xüsusi qeyd etdi:
“Tez-tez cəmiyyət içərisində belə bir xəbər yayılır ki, Nazirliyin birbaşa nəzarətində olan “Aztelekom”, “Baktelekom” özəl provayderlərinin müştərilərini zorla əllərindən alırlar. Bu cür halların mövcudluğu haqda söz-söhbətlər var. Problemin olmadığını deyənlər bir an özlərinə gəlsinlər və bu cür halların niyə baş verməsini izah etsinlər. İkinci tərəfdən isə “problem yoxdur” deyib, yaxalarını kənara çəkməsinlər. Faktiki olaraq hazırda internet infrasturukturu bərbad durumdadır. Azərbaycan işğalçı Ermənistanla informasiya müharibəsinə cəlb edilib, amma təəssüflər olsun ki, internetin zəifliyinə görə çox ciddi problemlərlə üz-üzə qalırıq. Müharibə bir qədər intensivləşərsə, bu məsələdə çətinliklər yaranacaq. Çünki, bizim internetimiz həmin tələblərə cavab vermir”. Azər Həsrət bildirir ki, aktiv istifadəçi olaraq müşahidə etdiyi problemləri dəfələrlə dilə gətirib: “Görünür, müvafiq qurumu istifadəçilərin rəyi maraqlandırmır. Əvvəlki illərdə bir neçə dəfə provayderləri dəyişmişəm ki, bəlkə problem həllini tapar. Amma müşahidə etmişəm ki, fərqli və yüksək xidmət təklif edən provayder mövcud deyil. Bunun səbəbi isə odur ki, həmin provayderlərə internet eyni şəbəkədən verilir və həmin nöqtədən verilən internetdə problemlər olduğundan provayderlər keyfiyyətli xidmət təklif edə bimirlər. Bu internetin normal olmamasının məsuliyyətini isə Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi daşıyır. Qurum internetin verilməsinə nəzarət etməli, problemləri araşdırıb, üzə çıxarmalı və həll etməlidir. Amma belə anlaşılır ki, onlar bunu etmirlər.
Etmək istəmirlər, yaxud edə bilmirlər məlum deyil, yəqin ki, öz işini bacarmayanlar bu strukturda toplaşıblar, ona görə də problemləri həll edə bilmirlər. Bu səbəbləri araşdırmaq da dövlətin müvafiq qurumlarının işidir”.
İnternet qiymətlərindən danışan ekspert qiymətlərin qaneedici olmadığını deyir: “Mən ayda 18 manat verib, 10 MB internet alıram. Əvvəlla həmin 10 MB təmin edilmir. İkincisi də təmin edildiyi halda belə, sürətin aşağı enib qalxması müşahidə olunur. Bir çox ölkələrdə internet ucuzdur, bəzi ölkələrdə demək olar ki, pulsuzdur. Bizdə 18 manat internet qiyməti böyük məbləğdir. Estoniya Konstitusiyasında vətəndaşların 1 MB internetlə pulsuz təmin edilməsi konstitusion hüquq olaraq göstərilib. Biz isə 10 MB adı altında 3-5 MB sürətlə internet alırıq. Qiymət yüksəkdir, keyfiyyət və sürət aşağıdır”.
Yenilənmiş 10 manatlıq pul nişanı 18.03.2019-cu il tarixindən tədavülə buraxılmasına baxmayaraq, hələ də əskinasın istifadə olunmasında problem yaşanır.
Minval.info “Yeni Sabah”a istinadən xəbər verir ki, bir çox bankomatlar və ödəmə terminalları hələ də yeni əskinasları tanımadığı üçün istifadəçilər onları banklarda dəyişmək məcburiyyətində qalır.
Yeni pul nişanının məhdudiyyətsiz istifadə olunacağı açıqlansa da, şəhər nəqliyyatını idarə edən sürücülər də onu götürməkdən çəkinir və köhnə 10-luq əskinasları tələb edir.
Problemlə bağlı, Mərkəzi Bankın 2 ay əvvəlki açıqlamasında may ayının sonuna qədər bankomatlarda yeni pul nişanlarına adaptasiya prosesi bitəcəyini qeyd olunmuşdu. Fəqət sakinlər hələ də bununla bağlı əziyyət çəkirlər.
Qeyd edək ki, yenilənmiş 10 manatlıq pul nişanında əsas dizayn elementləri (İçəri şəhərin və Qız qalasının sxematik təsviri, Azərbaycanın xəritəsi və Avropaya inteqrasiya, bir sıra milli xalça naxışları) saxlanılıb.
Mühafizə sistemlərinə gəldikdə isə, mövcud 10 manatlıqdan fərqli olaraq yeni pul nişanında su nişanı kimi Azərbaycanın Dövlət Gerbi təsvir olunub.
Pul nişanının ön tərəfində Qız qalasının təsvirini, hərəkət edən dalğaları və rəngi dəyişən nominalı əks etdirən 3D effektli yeni holoqram (LEAD) yerləşir. Holoqramın müxtəlif hissələrində rəngi dəyişən mini-mətnlər və nominalın rəqəmləri görünür. Eyni zamanda, banknotun ön tərəfində İçəri şəhərin qala divarlarını əks etdirən, rəngi yaşıldan göyə dəyişən, 3D hərəkət və Mərkəzi Bankın dinamik işıq effektləri saçan möcüzəli boya (SPARK LİVE®) yerləşir. Pul nişanının kənarlarında isə görmə qüsuru olan insanlar üçün qabarıq xətlərdən ibarət tanınma elementi əks olunur.
.png "Kapital Bank-ın ilk qalib müştəriləri müəyyən olundu")
Xəbər verdiyimiz kimi, Kapital Bank BirKart müştəriləri üçün stimullaşdırıcı lotereya keçirir. 01 oktyabr 2019-cu il tarixinədək partnyor mağazalar şəbəkəsində BirKart ilə taksit əməliyyatı edən müştərilər lotereyada iştirak edib, qiymətli hədiyyələr qazana bilərlər.
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) ölkə ərazisində qanunvericiliyin tələbləri çərçivəsində qida təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində tədbirləri davam etdirir.
AQTA-dan "Ölkə.Az"a verilən məlumata görə, agentliyə Lənkəran, Masallı və Cəlilabad rayonlarında yerləşən, sanitar-gigiyena və texniki normativ sənədlərin tələblərinə əməl etmədən fəaliyyət göstərən süd və süd emalı müəssisələrində qanunsuz yollarla süd məhsullarının- saxta kərə yağının istehsal olunması ilə bağlı məlumat daxil olub.
Daxil olan məlumat əsasında Cəlilabad rayonunun Ocaqlı kəndi, Masallı rayonunun Boradigah qəsəbəsində süd qəbulu və emalı sexlərində, Masallı rayonunun Şərəfə, Viləş və Çaxırlı kəndlərində və Lənkəran şəhərinin Boladi kəndində yerləşən süd qəbulu məntəqələrində reydlər keçirilmiş, xammalın qəbulu və istehsalı sahələrində anti-sanitar vəziyyətin hökm sürdüyü və emal prosesində müxtəlif bitki yağları – marqarin, spred yağlarından istifadə edilərək “nehrə yağı”, “kərə yağı” adları altında qanunsuz yollarla yağların, süd məhsullarının istehsal olunması faktları öz təsdiqini tapmışdır. Yerlərdə aparılan araşdırmalar zamanı qəbul və istehsal müəssisələrində xammalın qəbulu, istehsalı zamanı sanitar-gigiyena və texniki-normativ tələblərin ciddi şəkildə pozulduğu müəyyən olunub.
Aşkar olunan faktlar əsasında aşağıda adları qeyd olunan istehsal və emal müəssisələri ilə bağlı qanunvericilik çərçivəsində tədbirlər həyata keçirilir.
1) Masallı rayonu, Boradigah qəsəbəsində yerləşən Qəniyev Fərhad Allahşükür oğluna məxsus süd qəbulu və emalı sexi
2) Cəlilabad rayonu, Ocaqlı kəndində yerləşən Əsgərov Zakir Vəli oğluna məxsus süd qəbulu və emalı sexi
3) Masallı rayonu, Şərəfə kəndində yerləşən Cəbrayılov Elçin Cabir oğluna məxsus süd qəbulu məntəqəsi
4) Masallı rayonu, Viləş kəndində yerləşən Məmmədov Elmidar Vaqif oğluna məxsus süd qəbulu məntəqəsi
5) Lənkəran şəhəri, Boladi kəndində yerləşən Babayev Xasay Cəbrayıl oğluna məxsus süd qəbulu məntəqəsi
6) Masallı rayonu, Çaxırlı kəndində yerləşən Qədirov Qədir Yarımşah oğluna məxsus süd qəbulu məntəqəsi
Aşkar olunan qanunsuz fəaliyyətlər və onların nəticələri ilə bağlı geniş araşdırmaların aparılması üçün məhsullardan nümunələr götürülərək Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun müvafiq laboratoriyalarına göndərilib. Araşdırmalar davam etdirilir.
Azərbaycan Mərkəzi Bankı 8 iyul tarixindən etibarən valyuta məzənnələrini açıqlayıb.
Mərkəzi Bankdan “Qafqazinfo”ya verilən məlumata görə, mayın 1-nə olan rəsmi məzənnələr bülleteninə əsasən, ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsi 1,7000 manat təşkil edir.
Manata nəzərən avronun məzənnəsi 1,9096 manat təşkil edir.
1 türk lirəsi 0,2957 manat, 1 rus rublu 0,0267 manat, 100 İran rialı 0,0040 manat, 1 gürcü larisi isə 0,6044 manatdır.
"Paytaxtda əhalinin kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təminatının yüksəldilməsi məqsədilə satış-yarmarkaların təşkili üçün rayonlarda müvafiq yerlər ayrılıb. Müasir standartlara uyğun və qapalı formada təşkil olunan satış-yarmarkalarında istehlakçılar və fermerlər üçün daha əlverişli ticarət mühiti yaradılıb".
Bunu "Report"a açıqlamasında Bakı Şəhər Baş Polis İdarəsinin Mətbuat xidmətinin rəisi, polis mayoru Elşad Hacıyev deyib.
O qeyd edib ki, buna baxmayaraq, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının topdan və pərakəndə satış bazarlarında fəaliyyət göstərən bəzi satıcılar müəyyən olunan yerlərdən və qaydalardan kənara çıxaraq, piyada səkilərində, avtomobil yollarında qanunsuz küçə ticarətinin aparılmasına çalışırlar: "Qida məhsullarının dövriyyəsi zamanı insanların təhlükəsizliyinə olan gigiyenik tələblərə əməl olunmur. Nəticədə paytaxtın bir sıra məhəllə və küçələrində antisanitar vəziyyət yaranır, qida məhsullarının sanitariya norma və qaydalarının, gigiyena normativlərinin pozulması sakinlərin narazılığına səbəb olur.
Qeyd olunanları nəzərə alaraq diqqətə çatdırırıq ki, əhali və satıcılar üçün əlverişli ticarət mühitinin formalaşdırılması, sui-istifadə hallarının aradan qaldırılması üçün bütün zəruri tədbirlər görülür. Satıcılara tövsiyə olunur ki, ancaq bazarlarda, yarmarkalardavəxüsusi olaraqsatış üçün ayrılan digəryerlərdə malların, məmulatlarınvə kənd təsərrüfatı məhsullarının satışını həyata keçirsinlər.
Polis satıcıları müvafiq qaydalara uyğun olaraq ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olmalarına etiraz etmir, müəyyən olunan normalara əməl etməyə çağırır".
Bakının Pirallahı rayonunda 306 məcburi köçkün ailəsi üçün salınan yeni yaşayış kompleksi iyulun 5-də istifadəyə verilib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva yaşayış kompleksinin açılışında iştirak ediblər.
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi yağlarla bağlı araşdırmaların nəticələrini açıqlayıb. "Qafqazinfo"ya daxil olan məlumatda qeyd edilir ki, gündəlik istehlak olunan əsas qida məhsullarına daxil olan yağlar tərkiblərindəki yağ turşularının xüsusiyyətlərinə görə qidalanmaya və sağlamlığa təsir edir. Son zamanlar aparılan müxtəlif elmi araşdırmalar nəticəsində doymuş yağ turşuları ilə yanaşı, trans yağ turşularının da sağlamlığa mənfi təsiri öz təsdiqini tapıb. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi və Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutu tərəfindən, dünyada aparılan elmi araşdırmalara istinad edilərək, trans yağların insan orqanizmi üçün təsirlərinin elmi əsaslarla risk qiymətləndirməsi aparılmış və həmin araşdırmalar nəticəsində bu yağların insan sağlamlığına mənfi təsiri öz təsdiqini tapıb. Bununla bağlı geniş elmi hesabat ictimaiyyətə təqdim olunacaq.
Ümumiyyətlə, doymuş yağ turşularından əmələ gələn yağların çoxu otaq temperaturunda qatı (sərt), tərkibində doymamış yağ turşuları olan yağlar isə maye halında olur. Qidalarda ən çox rast gəlinən bəzi doymuş yağ turşuları palmitin, stearin və miristin turşularıdır.
Doymuş yağ turşularının enerji dəyərinin digər yağ turşuları ilə eyni olmasına baxmayaraq, orqanizmdə yağ toplanması və çəki artımına səbəb olduğu məlumdur. Eyni zamanda, trans yağ turşuları ilə qidalanma insulinə qarşı rezistentliyin əmələ gəlməsinə şərait yaradaraq, diabetə meyilliliyi artırır və xroniki iltihabi proseslərin inkişafına səbəb olur.
Bitki və balıq yağlarının dadını qorumaq, fiziki xüsusiyyətlərini dəyişmək, rəf ömrünü uzatmaq və istifadə imkanlarını artırmaq məqsədilə doymamış yağ turşularının qismən hidrogenləşdirilməsi aparılır və bu zaman trans yağ turşuları yaranır.
Aparılan araşdırmaların nəticəsi olaraq bildirilir ki, gündəlik qida məhsullarında müəyyən olunmuş normadan artıq trans yağların qəbulu ürək–damar xəstəliklərinin yaranmasına səbəb olur. Həmçinin, trans yağ turşularının xərçəng, piylənmə, alzeimer, dölün inkişafdan qalması, körpələrdə mərkəzi sinir sisteminin inkişafına mənfi təsir etməsi, diabetə meyilliliyi artırdığı da müxtəlif araşdırmalarda müəyyən edilib.
Bundan əlavə, araşdırmalar göstərir ki, trans yağları yaddaş pozuntusu və süd vəzisi xəstəliklərini inkişaf etdirir, hər iki cinsdə sonsuzluq yaradır, immun sisteminə mənfi təsir göstərir.
Hazırda bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə trans yağlarının qida məhsullarındakı miqdarı ciddi şəkildə tənzimlənməkdədir. Avropa Birliyi və bir sıra digər ölkələrdə qida məhsullarının tərkibində olan trans yağları üçün ən yüksək hədd 2% miqdarında təyin edilmiş və qablaşdırma üzərində miqdarının qeyd olunması zərurəti tələb kimi qoyulmuşdur.
Bununla əlaqədar olaraq, insan istehlakı üçün nəzərdə tutulan yağların təhlükəsizlik göstəriciləri ilə bağlı AQTA tərəfindən nəzarət tədbirlərinin gücləndirilməsi və daha sərt tənzimləmə işlərinin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub.
S-400 raket kompleksləri yaxın günlərdə Türkiyəyə yerləşdiriləcək və aktiv şəkildə istifadə ediləcək.
Axar.az xəbər verir ki, bu sözləri Türkiyə Prezident Administrasiyasının sözçüsü İbrahim Qalın deyib.
“NATO müdafiə sisteminə hər hansı təhlükə yoxdur”, – deyə mətbuat katibi bildirib.
“Dollardan imtina ilə bağlı məsələlər çox zaman siyasi bəyanat xarakteri daşıyır. Çünki praktiki olaraq bunun həyata keçirilməsi həmişə bəzi maneələrlə qarşılanır. İş adamlarına məzənnələrin tez-tez dəyişməsi əlavə məzənnə riski və məzənnə xərcləri yaradır”.
Bunu iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli xarici ticarətdə dollardan imtina edilməsi məsələsini Sputnik Azərbaycan-a şərh edərkən deyib.
O bildirib ki, Azərbaycan manatı iki ilə yaxındır ki, sabitdir, amma İran rialı tez-tez dəyərdən düşür: “Belə olan təqdirdə iş adamları üçün əlavə risklər yaranır. Azərbaycanlı iş adamları İran rialı ilə müqavilə bağlayarkən sonra məzənnənin dəyişməsindən ciddi zərər görə bilərlər. Türk lirəsi ilə də bağlı eyni problem yaşanır, məzənnə həddindən artıq oynaqdır. Son bir ayda təxminən 7-8 faizlik ciddi dəyişiklik olub. İki həftə bundan öncə 1 dollar 6 lirəyədək bahalaşmışdısa, bu gün isə 1 dollar 5 lirə 50 quruşadək geri çəkilib. Amma bu, zaman-zaman baş verir deyə məzənnə riski artır və kifayət qədər də məzənnə ilə bağlı problemlər yaşana bilər. Ona görə də, dollardan imtinanın praktiki tətbiqində ciddi maneələr, problemlər var”.
Onun sözlərinə görə, bu məsələ dolların hegemon olduğu bir çox ölkələri narahat edir və bu, anlaşılandır:
“Gələcəkdə güclü regional bir valyutanın yaradılması bu məsələdə irəliləyişə nail olmağa imkan verə bilər. Güclü regional bir valyutanın yaradılması dollardan istifadənin getdikcə azalmasına səbəb ola bilər. Amma hələlik düşünmürəm ki, ölkələr arasında ticarət dövriyyəsində dollardan imtina etmək məsələsində çox böyük irəliləyiş əldə edilsin. İndiki şəraitdə dollar və avrodan beynəlxalq ticarətdə imtina edilməsi o qədər də inandırıcı və yaxud da dayanıqlı görünmür. Məzənnələrin oynaq olması iş adamlarına əlavə məzənnə riskinin yaranmasına səbəb ola bilər və ona görə də bundan çəkinirlər”.
Ekspert bildirib ki, Azərbaycan ixracatında neft və neft məhsulları üstünlük təşkil edir: “92 faizə yaxın təbii resurslara bağlı ixracatımız var. Təbii resurslarla bağlı müqavilələrin böyük qismi isə dollarla bağlanır. Azərbaycanın dollardan imtina etməsi ona sərf etmir. Əgər iqtisadiyyatımızı çoxçeşidli hala gətirsək, qeyri-neft ixracatını daha sürətlə artırmağa nail olsaq, ola bilər, gələcəkdə bununla bağlı müxtəlif plan və sxemlər qurmaq mümkün olsun”.
“İndiki şəraitdə dollardan imtina o qədər də Azərbaycan üçün sərfəli görünmür, çünki manat sabitdir. Neft qiymətləri 60 dollardan yuxarı olduqca manat sabit olaraq qalacaq. Manatın sabit olması digər ölkələr üçün manatı cəlbedici edir, amma qonşu ölkələrin milli valyutaları tez-tez məzənnə dəyişikliyinə uğradığı üçün Azərbaycan iş adamlarına o qədər də sərf etmir”, – deyə o, əlavə edib.
N.Cəfərli İranın Xarici işlər naziri Cavad Zərifin “İran və Türkiyə arasında ticarət əlaqələrində dollardan istifadə 30 faiz azalıb” fikrinə də münasibət bildirib: “İran və Türkiyə arasında ticarət əlaqələrində dollardan istifadə azalsa da, amma avrodan istifadə artıb. Yəni bu, o demək deyil ki, bu ölkələr ticarət əlaqələrində milli valyutaya keçib. Avro istiqamətində ödənişlər artıb. Bu, ona görə baş verib ki, Avropa İttifaqı ölkələri ABŞ-ın İrana tətbiq etdiyi sanksiyalardan yayınmaq üçün xüsusi bir sistem yaradıb və avro cinsindən müqavilələrin həmin sistem vasitəsilə həyata keçirilməsinə çalışırlar”.
“Türkiyənin iş adamları da çox zaman həmin sistemdən istifadə edirlər ki, ABŞ sanksiyalarından yayınsınlar. Dollardan istifadə 30 faiz azalsa da, avrodan istifadə kifayət qədər sürətlə artıb. Bu, o demək deyil ki, 30 faiz azalma ticarət əlaqələrində milli valyutalara keçidin hesabına baş verib”, – deyə o qeyd edib.
İqtisadçının fikrincə, dolların qlobal valyuta ehtiyatlarında payının azalmasında iki nüans önəmli rol oynayıb: “Birincisi, avronun daha geniş istifadə olunmasıdır. İkincisi, ötən il Beynəlxalq Valyuta Fondu öz yığım səbətinə Çin yuanını daxil edib. Bunadək isə yuan beynəlxalq yığım səbətinə daxil edilməyib. Bu isə Çin yuanının mövqeyinin möhkəmlənməsinə, bəzi ölkələrdə yuanda da ehtiyatların saxlanılması üçün müxtəlif addımların atılmasına səbəb olub. Azərbaycanın Neft Fondunda da az da olsa, yuanla saxlanan vəsait var. Bu da dolların qlobal yığım valyutası kimi mövqeyinin az da olsa, zəifləməsinə səbəb olub”.
Qeyd edək ki, İran bir sıra ölkələrlə, xüsusilə Rusiya, Türkiyə və Çinlə ikitərəfli maliyyə sazişlərinin bağlanmasına dair müzakirələr aparır. İran KİV-nin məlumatına görə, bunu İranın xarici işlər naziri Cavad Zərif deyib.
“Biz Türkiyə, Rusiya, Çin, Azərbaycan, Hindistan və digər ölkələrlə maliyyə sazişlərinin imzalanmasına dair danışıqlar aparırıq. Bu ölkələrdən bəziləri ilə sazişlər artıq bağlanılıb, digərləri ilə isə razılaşmalar, demək olar ki, əldə olunub”, – deyə o qeyd edib. Məlumata görə, bu sazişlər ticarət əməliyyatlarında ABŞ dollarından imtina edilməsinə yönəlib.
“İranın Azərbaycana yatırdığı investisiyaların həcmi 3,4 mlrd. ABŞ dollarına çatıb. Azərbaycan iş adamları da İran iqtisadiyyatına investisiyalar yatırırlar”. Azərbaycan İqtisadiyyat Nazirliyindən Sputnik Azərbaycan-a verilən məlumata görə, bunu ölkənin İqtisadiyyat naziri Şahin Mustafayev Bakıda səfərdə olan İran İslam Şurası Məclisinin Planlaşdırma və Büdcə Komissiyasının üzvlərinin, İran Ticarət, Sənaye, Mədən və Kənd Təsərrüfatı Palatasının təmsilçilərinin daxil olduğu nümayəndə heyəti ilə görüşü zamanı deyib.
Nazir bildirib ki, qarşılıqlı ticarət sahəsində də ciddi irəliləyişlərə nail olunub, 2018-ci ildə ticarət dövriyyəsi 74%, bu ilin 5 ayı ərzində isə 2,3 dəfə artıb.
Əməkdaşlığın inkişafı perspektivlərinə gəlincə, nazir Şahin Mustafayev diqqətə çatdırıb ki, enerji, sənaye, kənd təsərrüfatı, ticarət, kiçik və orta sahibkarlıq, maliyyə, İKT, ekologiya, humanitar və s. sahələrdə əməkdaşlığın genişləndirilməsi üçün böyük imkanlar var.
Onu da qeyd edək ki, Rusiya və Çin öz aralarında ödənişlərdə milli valyutalardan istifadə etmək üçün hökumətlərarası saziş bağlayıb. Avropa isə İranla ticarət apara bilmək üçün Vaşinqtonun sanksiyalarından yan keçməyə və dollarsız alver etməyə imkan verən “INSTEX” mexanizmini işə salır. Vaşinqton avropalıları bu layihədən imtina etməyə çağırır və bu da təəccüblü deyil. ABŞ artıq “INSTEX”də iştirak edəcək bütün ölkələri sanksiyalarla təhdid edib.
Xatırladaq ki, Dövlət Gömrük Komitəsinin statistik məlumatına görə, bu ilin birinci rübündə Azərbaycanın İranla ticarət dövriyyəsinin həcmi 230,637 mln. dollar təşkil edib. Bu, ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 162,235 mln. dollar (3,4 dəfə) çoxdur. İranla ticarət dövriyyəsindəkı həcmin 11,007 mln. dolları ixracın, 219,631 mln. dolları isə idxalın payına düşüb.
Bu ilin birinci rübündə Azərbaycanın Türkiyə ilə ticarət dövriyyəsinin həcmi isə 812,341 mln. dollara bərabər olub. Bu, ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 239,239 mln. dollar (41,7%) çoxdur. Türkiyə ilə ticarət dövriyyəsinin 504,900 mln. dolları ixracın, 307,441 mln. dolları isə idxalın payına düşüb.