 |
 |
Hər şeydən əvvəl onu qeyd etmək lazımdır ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında koronavirusla mübarizə çərçivəsində həyata keçirilən kompleks tədbirlər planı bir daha onu təsdiq etdi ki, insanlarımızın təhlükəsizliyi, vətəndaşların sağlamlığının müdafiəsi, sosial rifah halı və iqtisadi, siyasi sabitlik şəraitində yaşaması ölkə rəhbərliyi üçün hər şeyin fövqündə dayanır.
Bunu açıqlamasında Milli Məclisin Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsi üzvü Əliabbas Salahzadı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə 2020-ci ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunan müşavirənin yekunlarını şərh edərkən deyib.
Deputat bildirib ki, məhz Prezident və Birinci vitse-prezidentin öncəgörənliyi, çevik, vaxtında həyata keçirdiyi siyasət nəticəsində koronavirus pandemiyası dövründə vətəndaşlarımızın təhlükəsizliyi təmin edib, sağlamlığını qorumaq məqsədilə dövlətin bütün resursları səfərbər olundu və nəticədə çox qısa zaman ərzində uğurlu nəticələr əldə edildi.
“Həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində koronavirus infeksiyası ilə bağlı vəziyyət nəzarətə götürlüdü və nəzarətdə saxlamaq mümkün oldu. Cənab Prezidentin də söylədiyi kimi, zamanında lazımi addımlar atılmasaydı bunun faciəsinin miqyasını ağla gətirmək belə çətin olardı. Bütün bunlar məhz ölkə rəhbərliyinin Azərbaycan xalqının təhlükəsizliyinin və sağlamlığının qorunması istiqamətində atdığı təxirəsalınmaz tədbirlər nəticəsində mümkün oldu. Ölkə rəhəbrliyi bununla həm dövlətin qüdrətini və gücünü ortaya qoydu, həm də xalqının təhlükəsizliyinin keşiyində duran bir dövlət başçısı keyfiyyətlərini dünyaya sübut etdi. Prezidentin koronavirus pandemiyası dövründə atdığı addımlar və bu yüksək insani keyfiyyətlər nəinki, Azərbaycan xalqı tərəfindən deyil, eyni zamanda dünya dövlətləri və ictimaiyyəti tərəfindən çox müsbət qarşılandı, təqdir edildi. Prezidenti İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva bundan öncə də bir sıra məsələlərdə dünya birliyi üçün çox önəm daşıyan məsələlərdə təşəbbüslərlə çıxış edərək nümunə olublar. Məhz bunun nəticəsi olaraq son illərdə Azərbaycan dünyanın üzləşdiyi ciddi problemlər həllinin dialoq mərkəzinə çevrilib. Biz bu gün bəşəriyyətin koronavirus pandemiyası ilə üzləşdiyi ən çətin, mürəkkəb şəraitdə də şahidi olduq. Hətta bəzi inkişaf etmiş ölkə başçıları , beynəlxalq təşkilatlar problemin qaşısında özlərinə qapandıqları halda Azərbaycan Prezidenti beynəlxalq təhdidə çevrilən koronavirus pandemiyası dövründə də öz çevikliyini nümayiş etdirməklə dünyaya nümunə oldu. Bir sıra ilklərə imza atdı. Bu istər koronavirus infeksiyasının ölkə daxilində, istərsə də pandemiyanın qarşısınının alınması istiqamətində atdığı məsələlərdə olsun. Prezident və Birinci vitse-prezident tərəfindən həyata keçirilən məqsədyönlü və effektiv addımlar, nümunəvi təcrübələr beynəlxalq praktikada da istifadə olunmağa başlandı. Artıq bir çox ölkələr koronavirus pandemiaysına qarşı mübarizədə Azərbaycan təcrübəsindən yararlanırlar. Azərbaycan təcrübəsi bununla bitmədi. Azərbaycan dünyanın bir parçası olaarq bu sahədə beynəlxalq aləmə öz töhfəsini vermək üçün ciddi addımlar atdı. Türk Şurasının Zirvə görüşünün təşkili və keçirilməsi bunun bariz nümunəsidir. Azərbaycan bu addımı ilə beynəlxalq aləmə mesaj verdi ki, dünya ölkələri bir olub, həmrəylik nümayiş etdirib, birgə fəaliyyət göstərmədən heç bir ölkə bu bəladan təkbaşına çıxması asan olmayacaq. Türk Şurasının Zirvə görüşünü keçirməklə Azərbaycan koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizədə beynəlxalq aləmlə birgə fəaliyyət göstərmək niyyətini, maraqlı olduğunu konkert atmış olduğu addımı ilə ortaya qoymuş oldu. Bununla da Azərbaycan dünyaya öz liderlik qabliyyətini ortaya qoydu. Dünya problemlərinin həlli istiqamətində konkret addımlarla çıxış edən ölkə kimi tanıdı və qəbul etdi”- deputat qeyd edib.
Deputat əlavə edib ki, koronavirus pandemiyasə bird aha ölkə rəhbərliyinin vətəndaşlarını təkcə onların sağlamlığının müdafiəsinin keşiyində yox, üzləşdikəri çətinliklərin aradan qaldırılması üçün bütün zəruri addımları atdı:
“ Vətəndaşların aztəminatlı və işsiz təbəqəsinin sosial müdafiəsi istiqamətində konkret addımlar ataraq, dəstək verdi və biz bunun şahidi olmaqdayıq. Ümumiyyətlə Azərbaycan xalqı bu çətin günlərdə Prezident və Birinci vitse-prezidentin simasında xalqını, dövlətini üzləşdiyi ən çətin durumlardan çıxarmaq qabliyyətinə malik layiqli lider keyfiyyətlərinin olduğuna şahidlik etdi. Ona görə də ölkə rəhbərliyinin atdığı hər addımı təqdir edərək yüksək dəyərləndirdi və onun ətrafında sıx birləşərək yürütdüyü siyasətə canla-başla xidmət etdi. Xalq-iqtidar birliyi formulasına əsaslanaraq üzləşdiyimiz çətinliyi aradan qaldırmaq üçün həmrəylik nümayiş etdirib, birgə fəaliyyət göstərdi və göstərməkdədir. Əminəm ki, xalq-iqtidar birliyi və səfərbərliyi nəticəsində Azərbaycan dövləti və xalqının həm koronavirus pandemiyasından, həm də iqtisadi vəziyyətdən daha az itki ilə çıxmağa imkan yaradacaq. Azərbaycan qısa zamanda yenidən əvvəlki kimi davamlı inkişaf mərhələsinə qədəm qoyacaq. Çünki Azərbaycanın İlham Əliyev və Mehriban xanım Əliyeva kimi uzaqgörən, müdrik, xalqını sevən, ən çətin zamanda onların yanında olub, üzləşdikləri mürəkkəb vəziyyətindən çıxarmaq qabaliyyətinə malik lideri var. Məhz bu lidelərin rəhbərliyi altında Azərbaycan xalqı bütün problemlərini həll edib sülh, sabitlik şəraitində sosial rifah halında yaşamlarını təmin edərək və sürəcəklər”.
"Mən ictimaiyyətin diqqətini bir məsələyə də çəkmək və öz sözümü bildirmək istəyirəm. Əfsuslar olsun ki, əgər hər hansı bir ölkədə, xüsusilə qonşu ölkələr nəzərdə tutulur, o ölkənin milli valyutasında hansısa dəyişiklik baş verirsə, Azərbaycanda buna dərhal belə sürətli reaksiya verilir. Halbuki buna heç bir ehtiyac yoxdur. Biz bunu bir neçə il bundan əvvəl görmüşük və məhz buna görə iki devalvasiyaya getməli olduq. Çünki bizim Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları, demək olar ki, əriyirdi, süni ajiotaj yaradılmışdı və dollarizasiya pik həddə çatmışdı. İndiki şəraitdə də həmçinin".
Bunu Prezident İlham Əliyev 2020-ci ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunan videokonfrans şəklində keçirilən müşavirədə deyib.
Dövlət başçısı bildirib ki, indi koronavirus pandemiyası geniş vüsət alan kimi, bəzi ölkələrin milli valyutaları tənəzzülə uğradı, ancaq hazırda Azərbaycanda bunun heç bir əsası yoxdur:
"Bizim kifayət qədər resurslarımız var və dövlət orqanlarının nümayəndələri bu məsələ ilə bağlı açıqlamalar vermişdilər. Ancaq bəzi adamlar şayiə yaydılar, bəzi adamlar panikaya qapıldılar. Biz valyuta bazarında dərhal fəallıq gördük və dollara tələbat artdı. İlkin mərhələdə böyük həcmdə dolların satışı da nəzərdə tutuldu. Amma sonra gördülər ki, makroiqtisadi vəziyyət sabitdir, manatın vəziyyəti sabitdir və indi bu ajiotaj yoxdur. Ona görə Azərbaycan vətəndaşlarından artıq dərəcədə xahiş edirəm, şayiələrə uymasınlar, inanmasınlar. Bizi istəməyən qüvvələr, daxili və xarici anti-Azərbaycan qüvvələr şayiə yaymaqla məşğuldurlar, insanları çaşdırmaq, insanlarda panika yaratmaq istəyirlər. Bunun üçün heç bir əsas yoxdur.
Azərbaycan güclü dövlətdir və Azərbaycan rəhbərliyi vətəndaşlara hər şeyi necə varsa, elə də təqdim edir. Biz ümumi mənzərəni şişirtmirik, eyni zamanda, tam səmimiyyətlə deyə bilərəm ki, panika üçün, hansısa narahatlıq üçün bu gün heç bir səbəb yoxdur. Əsas məqsədimiz koronavirusla apardığımız mübarizədə qalib gəlmək, bu vəziyyətdən az itkilərlə çıxmaq, iqtisadiyyata az ziyan vurmaqdır. Çünki biz açıq-aydın başa düşürük ki, bu məhdudlaşdırıcı tədbirlər iqtisadiyyata ziyandır. Burada biz iki amil arasında seçim etməliyik – iqtisadi fəallıq, insanların sağlamlığı. Mənim seçimim birmənalıdır – insanların sağlamlığı. Ona görə bu məhdudlaşdırıcı addımlar atıldı. Biz, əlbəttə, bəri başdan bilirdik ki, bu, iqtisadi fəallığa mənfi təsir göstərə bilər, istər-istəməz müəyyən şayiələrin yayılmasına, iqtisadi sahədə müəyyən narahatlığa gətirib çıxara bilər. Biz bunu şüurlu şəkildə etdik ki, insanlarımızı, onların həyatını qoruyaq. Çünki bundan daha qiymətli heç nə yoxdur. İqtisadiyyat bir il tənəzzülə uğraya bilər, başqa il arta bilər, hər halda, hər şey nəzarət altındadır. Ona görə valyuta bazarında da bu gün heç bir təşvişə ehtiyac yoxdur".
"Pandemiya bir daha göstərdi ki, uğurlu inkişaf üçün iqtisadiyyat dayanıqlı olmalıdır. Buna nail olmaq üçün mütləq bütün sahələrdə islahatlar aparılmalıdır - həm iqtisadi - sosial sahədə, eyni zamanda, siyasi sahədə. Mən hesab edirəm ki, siyasi islahatların aparılması bundan sonra da bizim imkanlarımızı daha da genişləndirəcək. Biz bu islahatların gözəl nəticələrini görürük. Azərbaycan bundan sonra da demokratik inkişaf istiqamətində önəmli addımlar atacaq. Bizim kifayət qədər güclü siyasi iradəmiz var. Biz görürük ki, siyasi və iqtisadi islahatlar paralel aparılarkən doğrudan da böyük uğurlara imza ata bilərik".
Bunu Prezident İlham Əliyev 2020-ci ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunan videokonfrans şəklində keçirilən müşavirədə deyib.
Dövlət başçısı bildirib ki, bütün hakimiyyət qollarında aparılan islahatlar bir məqsədi güdür. İdarəetmə mexanizmi daha da təkmilləşsin, təbii olaraq, gəncləşmə siyasəti aparılsın və peşəkar kadrlar önəmli vəzifələrə gətirilsin:
"Hesab edirəm ki, bizim sözümüzlə əməlimiz arasında hər zaman olduğu kimi, bu dəfə də vəhdət var və nəyi bəyan etmişəmsə biz onu da təmin edirik. Hesab edirəm ki, Prezident Administrasiyasında, Nazirlər Kabinetində və Milli Məclisdə aparılan ciddi islahatlar nəticəsində ölkəmiz indi yeni inkişaf mərhələsinə inamla qədəm qoyur və idarəetmədə təkmilləşmə göz qabağındadır. Eyni zamanda, yerli icra orqanlarında aparılan kadr islahatları, xüsusilə, xoşagəlməz hallara qarşı ciddi mübarizə də göz qabağındadır. Bu, bizim şüurlu seçimimizdir. Bütün xoşagəlməz hallara qarşı bundan sonra da ciddi mübarizə aparılacaq. Hesab edirəm ki, Prezident tərəfindən edilən xəbərdarlıq hər kəs üçün dərs olmalıdır. Əgər kimsə bundan ibrət götürməsə, günah onun özündə olacaq".
İlham Əliyev bildirib ki, bu islahatların məntiqi davamı parlament seçkiləri idi:
"Parlament seçkiləri bir daha xalqımızın iradəsini ifadə etdi, bir daha göstərdi ki, apardığımız siyasət Azərbaycan vətəndaşları tərəfindən bəyənilir, dəstəklənir və parlament seçkiləri demokratik inkişaf istiqamətində atılmış növbəti addımdır. Seçkilərdən sonra parlamentin tərkibi böyük dərəcədə, rəhbər orqanları isə tam dəyişdirildi. Tarixdə ilk dəfə olaraq, müxalifət nümayəndəsi Milli Məclisin sədrinin müavini vəzifəsinə seçildi. Hesab edirəm ki, bu, siyasi sistemin təkmilləşdirilməsi və siyasi münasibətlərin sağlam zəmində qurulması istiqamətində atılmış önəmli addımdır. Eyni zamanda, tarixdə ilk dəfə olaraq, parlament komitələrinə müxalifət nümayəndələri başçılıq edirlər, həm sədr, həm müavin vəzifələrində. Hesab edirəm ki, bu da çox önəmli addımdır və ilk növbədə, siyasi sistemin yeni konfiqurasiyasına yol açan bir addımdır, eyni zamanda, Milli Məclisdə gedən proseslərə müsbət təsir göstərəcək. İndiki şəraitdə biz açıq-aydın görürük ki, siyasi qüvvələrin mütləq əksəriyyəti dövlətçilik prinsiplərini hər şeydən üstün tutur və bu da əslində, bizim əsas məqsədimizdir. Çünki əsas məqsədimiz elə siyasi sistem yaratmaqdır ki, fərqli baxışlardan asılı olmayaraq, hər bir siyasi qüvvə üçün bir amal müqəddəs olsun, o da dövlətçilik, müstəqillik, azadlıq, rifah və inkişafdır. Belə olan halda həm siyasi müstəvidə işlər müsbət istiqamətdə gedəcək, eyni zamanda, ölkədə mövcud olan problemlər daha tezliklə həll olunacaq. Çünki müxalifət nümayəndələri bəzən iqtidar nümayəndələrinin görmədiyi qüsurları görürlər, onları dilə gətirirlər, onları diqqətə çatdırırlar və bu, çox müsbət haldır. Ancaq, eyni zamanda, bir daha demək istəyirəm ki, bütün siyasi qüvvələr üçün bir amal, bir məsələ toxunulmaz olmalıdır, bu da bizim müstəqilliyimiz, dövlətçiliyimiz və dövlət maraqlarıdır.
Hesab edirəm ki, hakimiyyət tərəfindən atılan addımlar, siyasi dialoqun başlanması və müxalifət partiyaları tərəfindən buna müsbət reaksiya verilməsi müstəqillik dövründə tam yeni vəziyyətin yaradılmasına gətirib çıxarır. Müstəqillik dövründə bu sahədə heç vaxt belə müsbət mənzərə müşahidə edilmirdi.
Əlbəttə, bəlkə mən hadisələri bir qədər qabaqlayıram. Çünki bu proses hələ təzə-təzə başlayır. Ancaq bəlkə ona görə qabaqlayıram ki, mən bu prosesin sürətlə getməsini arzulayıram. Şadam ki, bizim dialoq təklifinə müxalifət partiyalarının hamısı müsbət cavab verib və artıq siyasi dialoq başlayır. Əminəm ki, bu, ölkəmizə böyük fayda gətirəcəkdir.
O ki qaldı, bu dialoqdan imtina edənlərə, onları siyasi qüvvə adlandırmaq düzgün olmaz. Çünki bu düşərgədə cəmləşən insanlar uzun illərdir iqtidara qarşı yox, dövlətimizə, xalqımıza qarşı çirkin mübarizə aparırlar. Onların əsas məqsədi vəziyyəti gərginləşdirməkdir. Ölkəmiz üçün, xalqımız üçün nə qədər pisdirsə, onlar üçün o qədər yaxşıdır. Onların fəaliyyətinin tarixi də bunu göstərir. Biz bu tarixi yaddan çıxarmamışıq. Həmin bu qüvvələr Azərbaycanı 1990-cı illərin əvvəllərində ağır vəziyyətə salıblar, xəyanət ediblər, torpaqlarımızın işğalını şərtləndiriblər. Ondan sonra qorxaqcasına qaçıb gizləndilər. Həmin bu adamlar Azərbaycana böyük zərbə vurmuşlar, vətəndaş müharibəsinə start vermişlər. Torpaqlarımız işğala düşən zaman burada qardaş qanı axıdıldı. Bu qruplaşma ölkəmizdə xaos, anarxiya yaratdı, korrupsiya dövlət siyasətinə çevrildi və səriştəsizlik, tərbiyəsizlik, mədəniyyətsizlik artıq AXC-Müsavat hakimiyyətinin rəmzinə çevrildi. O hakimiyyəti təmsil edən adamların yarıtmaz və xəyanətkar fəaliyyəti nəticəsində ölkə faktiki olaraq dağılma ərəfəsində idi".
Prezident İlham Əliyev “Xüsusi karantin rejimi dövründə sosial xidmətlər göstərilməsində iştirak edən işçilərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, sərəncam koronavirus pandemiyasına qarşı mübarizə sahəsində ölkədə elan edilmiş xüsusi karantin rejimi dövründə çətin vəziyyətdə olan şəxslərə və tənha yaşayan 65 yaşdan yuxarı vətəndaşlara sosial xidmətlər göstərilməsinin səmərəli təşkili məqsədi daşıyır.
Sənədə əsasən, sosial xidmətlər göstərilməsinə cəlb edilən Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun rayon (şəhər) şöbələrində və tabeliyindəki sosial xidmət müəssisələrində çalışan işçilərin əməkhaqlarına aylıq vəzifə (tarif) maaşının bir misli miqdarında müddətli əlavə müəyyən edilib.
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə müddətli əlavənin şamil olunacağı işçilərin əhatə dairəsini və əlavənin ödənilmə müddətini müəyyən etmək tapşırılıb.
Aprelin 14-də Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə 2020-ci ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunan videokonfrans şəklində müşavirə keçirilib.
Müşavirədə ilin birinci rübündə həyata keçirilən tədbirlərdən danışan Prezident İlham Əliyev Azərbaycanda islahalatların davam etdirilməsinin yaxşı nəticələrə gətirib çıxardığını deyib.
Koronovirus pandemiyası ilə mübarizə çərçivəsində görülən işləri vurğulayan dövlətimizin başçısı Azərbaycanda vəziyyətin nəzarət altında saxlanıldığını bildirib.
İqtisadi vəziyyətə pandemiyanın təsiri ilə əlaqədar hökumətə bir sıra tapşırıqlar verən Prezident İlham Əliyev 2020-ci ilin də bir çox sahələri əhatə edən dərin islahatlar dövrü olacağını deyib, ilin birinci rübünün iqtisadi göstəricilərindən danışıb.
Sonra Maliyyə naziri Samir Şərifov, Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin sədri Elman Rüstəmov, İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov, Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev, Kənd təsərrüfatı naziri İnam Kərimov məruzə ediblər.
Prezident İlham Əliyev müşavirəyə yekun vurub.
Azərbaycan Respublikasının Daxili İşlər Nazirliyi (DİN) açıqlama yayıb.
Daxil olan açıqlamada deyilir:
"Koronavirus infeksiyasının yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə ölkədə tətbiq edilən xüsusi karantin rejiminə riayət olunmasının vəziyyətinin təhlili və aparılmış araşdırmalar göstərir ki, hərəkətinə xidməti vəsiqə, arayış, elektron qeydiyyat əsasında icazə verilən şəxslərin əksəriyyəti Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2020-ci il 2 aprel tarixli 124 nömrəli Qərarında müəyyən olunmuş hüquqlardan sui-istifadə edərək iş vaxtı və icazə müddəti başa çatdıqdan sonra, eləcə də qeyri-iş günlərində müvafiq məhdudiyyətlərə əməl etmir, küçələrdə və avtomobil yollarında intensivliyi, eyni zamanda infeksiyanın yayılma riskini artırırlar.
Bütün orqan, müəssisə və təşkilatların rəhbərlərindən tələb olunur ki, “icaze.e-gov.az” portalına yalnız əmək müqaviləsi və ya xidməti müqavilə əsasında çalışan şəxs haqqında məlumatları daxil etsinlər. Əməkdaşlarına işdən çıxdıqdan sonra məhz yaşadıqları ünvana qayıtmalarının vacibliyini, verilmiş icazələrdən sui-istifadə hallarına görə inzibati qanunvericiliyə uyğun məsuliyyət daşımalarını izah etsinlər.
Vətəndaşlara evdən yalnız tibbi zərurətlə əlaqədar, ərzaq və dərman almaq, bank və poçt xidmətindən istifadə etmək məqsədilə müəyyən edilmiş qaydada icazə aldıqdan sonra çıxmaq, bu zaman fərdi nəqliyyat vasitəsindən istifadə etməmək, saat 21.00-dan sonra isə yaşadığı ünvanı tərk etməmək tövsiyə olunur.
Özünüzün və ailənizin sağlamlığını qorumaq üçün bir daha məhdudiyyət tədbirlərinə riayət olunmasını xahiş edirik".
Virtual aləmə və monitorlara məhkum edilən milyonlarla insan Azərbaycanın yeni neobolşeviklərinin dinləyici auditoriyasına çevrilib. İndi gerçək siyasi arena sensorlu ekranlar üzərində koronoviruslu dünyanın yeganə əlçatan ünsiyyət platformasıdır. Bir vaxtlar böyük rus şairi Puşkinin “ vəba vaxtı pir”i kimi COVİD-19 zamanı gerçək teatral salonlar bağlansa da, virtual lojalar dünya insanın gözü qarşısında taybatay açılıb. Beyin tomoqrafiyası adlandıra biləcəyimiz məkanda istənilən fərdin, sosial-siyasi qrupun hərəkətlərinin dəqiq diaqnozunu qoymaq, epikrezini çıxarmaq mümkündür.
Lakin öncə bir azərbaycanlı ananın, yol təmizliyi kimi müqəddəs və həyat üçün risqli bir əmək sahibinin bütün publik personlar üçün nümunə olacaq sözlərini xatırlatmaqda fayda var.
Beynəxalq miqyaslı tədbir qarşısında ölkənin təmiz və səliqəli görünməsi məramını özünün təhsilsiz, lakin az qala akademik fəhmi ilə yaşayan Ana barışmaz siyasi qütblər, sabiqlər və mühacirlər dəstəsi üçün vətənə əbədi xidmət devizini irəli sürür. Əlləri qabarlı qadın deyir: istərdim, Azərbaycan 1-ci olsun!
Sovetlərin ən güclü tərəflərindən biri ideoloji şüarlar və memlər istehsal etmək bacarığı idi. Müstəqillik tarixində çoxlu faciələr yaşayan və indi müharibə sözü qarşısında yenidən köhnə yaraları oyanan millətin bu dəfə 20 yanvar, 26 fevral üzərinə İtaliya, İspaniyadakı soyqırımla üzləşməməsi böyük hadisədir. Lakin vəzifə ierarxiyasında yer tutmayan sadə bir vətəndaşın “qalib Azərbaycan”dan alacağı mənəvi gücü, qürur və güvənci hər kəsin yaşaya bildiyi şərtdə mümkündür.
“Müharibə və qanun” terminlərini yanaşı işlədəndə iki min illik tarixdə ironik səslər həmişə başqa notları üstələyib. Yox, Oliver Kromvelin, yaxud Napoleon Bonapartın zamanından misal gətirmək yerinə düşməz, çünki onda 20-ci əsrin ərsəyə gətirdiyi Millətlər Liqası, yaxud BMT yox idi. Lakin son 100 ildə də tarixi müstəsna olaraq qaliblər yazıblar. Yəqin, Ermənistanın hansı hüquqa söykənib Azərbaycan torpaqlarını ələ keçirdiyini xatırlatmağa ehtiyac yoxdur. Əks halda, erməni tarixi məntiqini və Stalinin onlara qarşı əbədi pisliyini Münhen tribunasından söyləyən Nikol Paşinyanı növbəti dəfə dinləmək məcburiyyəti yaranardı.
Lakin söhbət daha həyati mətləblərdən gedir, belə ki, hökumətlərin pandemiyaya qalib gələrkən Hüquqlar Haqda Billi, Tomas Cefersonun siyasi fəlsəfi manifestini, yaxud Martin Lüter Kinqin canını verdiyi idealları gözləyib-gözləməsi bizim ölkəmizdə rəqib platformada əsas söz mövzusudur.
Gəlin, birinci cavaba elə Amerikanın dünya şöhrətli qocaman diplomatı, 96 yaşında da bəşəri idrakını itirməmiş Henri Kisincerdən başlayaq. O, planetin hər yerində özünüqoruma istinktinin bütün başqa dəyərlərdən önə çıxdığını, sərt qadağalar və cəza siyasətinin milli təhülkəsiziliyi təmin etmək üçün alternativinin olmadığını yaxşı dərk edərək deyir: ”İndi xilaskar hakimiyyətlə, hər şeyi qanunlar əsasında etmək barəsindəki min illik mübahisələr arasında seçim etmək vaxtı deyil. COVİD-19 pandemiyası dövründə bu dilemmanı həll edə bilmərik. İndi bizə özünüməhdudlaşdırma gərəkdir: istər daxili, istərsə də xarici siyasətdə”.
Dahiyanə deyilmiş fikirlərdir. Söhbət hər şeyə qadir ABŞ-ın mənafeləri üçün yaranan təhlükələrə qarşı az qala sovet liderlərinin leksionu ilə deyilən tədbirlərdən gedir. Onda görün, müstəqillik təməlləri təzə tökülən dövlətlərdən-millətlərdən söz düşəndə, hansı fövqəladə qərarları fərdi insan hüquq və azadlıqlarının üstünə çıxarmaq tələb olunur.
İxtisaslaşmış insan haqları mərkəzləri növbəti dəfə sovet dövrünün ideoloji qəliblərinə salaraq yenə də ölkəmizin adını “pandemiyanı siyasi rəqiblərinə qarşı aşırı güc tətbiqi, azadlıqların və vətəndaş haqlarının daraldılması, beynəlxlaq öhdəliklərdən imtina üçün fürsət” kimi dəyərləndirdiklərinə dair ənənəvi deklarasiyalar yayırlar. Onlar Nyu-Yorka yollanan ABŞ hərbi dəstələrinin küçələrdə sadəcə camaata təbəssüm göstərmək üçün getdiyini iddia edir, hər cür irqi-dini və faşist təmayüllərinin qurbanlarını saymır, yaxud Belçikada, İtaliyada və digər liberal dəyərlərin çiçəkləndiyi ərazilərdə silahlı əsgərlərin həkimlərə təntənəli təzimlər üçün Euronews-un arabir şərhsiz kadrlarını gerçəklik kimi qələmə verirlər. Yaradılan mənzərənin nə qədər saxta və gerçəkliyi əks etdirmədiyinin sübuta ehtiyacı yoxdur. Elə isə, Fransa küçələrindən ayaqları kəsilən “Sarı jiletlilər”i Bastiliya qalasından dünyaya göstərsinlər.
Məgər ölkəmiz cəmisi on nəfər anarxistdən ibarətdir və gizli xəfiyyəmizin də qlobal qayğılarını yalnız onlar təşkil edir? Belə iddianın müəlliflərini, Human Rights Watchun nümayəndələrini gətirib 14-cə gün Masazır Xəstəxanasında saxlayıb sosial təcridə məruz qoysaydılar, bizi 14-cü Lüdovik dövrünün leksionu ilə ittiham edərdilər. Axı onlar da demokratiyaların virusdan qorumadığını yaxşı bilirlər. ”Təhlükəsizliyi üçün azadlığını qurban verənlər sonda hər ikisini itirdilər” deyənlərin Abşeron yarımadasının son 100 ilindən xəbərləri yoxdur. Çarizmin qanlı süngüləri, fevral burjua inqilabı və ikihakimiyyətlilik, Cümhuriyyət idealları və ingilislərlə türklərin Bakıda əldən-ələ keçən ekspansiyası, Qızıl Ordunun oraqlı-çəkicli proletar diktaturası və nəhayət, müstəqilliyin qazanılması üçün ödənilən 20 faizlik torpaq haqqını bizdən alanların cəzasını “Freedom House”, “Amnesty İnternational”, “Artikle 19”, “Sərhədsiz reportyorlar” verəndə danışmağa haqq qazanarlar.
Bəli, pandemiya ilk növbədə, dövlətlər üçün dəhşətli sınağa çevrilib. Xalqı səngərə deyil, evlərə səsləyən yeni savaşın qurbanları birinci növbədə böyük ictimai təzyiq altındakı elitalardır. İlk müvazinətini itirən, yüksək səhiyyə indeksli Niderlandın Sağlıq naziri oldu, ardınca Ukraynada Hökumətin iki ali ranqlı nümayəndəsi, daha sonra sakit Avstraliyanın cərimələndiyi üçün postundan gedən İncəsənət naziri, yenə də savaşın ön cəbhəsində gərginliyə tab gətirməyən Rumıniyanın Səhiyyə rəhbəri, onlarla ölkədə təxirə salınan prezident-parlament seçkilərindən birinə misal olaraq polşalı Baş nazirin müavini, nəhayət, 2-ci dəfə istefası qəbul olunmayan türkiyəli bakan və s. Siyahını tamamlamaq günlər keçdikcə çətinləşir. Lakin qəsdən sona saxladığımız Almaniyanın Hessen torpağının Maliyyə nazirinin ölkəsinin sosial-iqtisadi çağırışlarına cavab verməkdə çətinlik çəkərək intihara əl atan Tomas Şeferdir. Uzun on illərin ağır imtahanlarından çıxan Merkel belə xəbərdən sarsıldığını dedi.
Lakin cəmisi 30 il əvvəl qeyri-sabitlik və xaos ünvanı olaraq tanınan neft Bakısında sakitlikdir, cəmiyyət rəsmi qərarlara itaət, anlayış göstərir, epizodik istehlakçı-istehsalçı spekulyasiyalarına rəğmən ərzaq-qida çatışmazlıqları yaşanmır, dövlətin effektiv idarəçiliyini sarsıtmaq mümkün olmur, ən nəhayət, ölkənin rəhbəri bütün siyasi kəsimlərin və sosial təbəqələrin birləşdirici lideri kimi çıxış edir. Necə ola bilər, cəmi bir il əvvəl bütün hakimiyyət qollarını dəyişmiş, deməli küskün əks-elitaya və narazı iqtisadi qruplara malik olduğu halda belə milli konsolidasiyaya nail olan, qonşu İran və Rusiyada pandemiyanın artan xətt üzrə yüksəldiyi şəraitdə və siyasi dayanıqlığının əsas iqtisadi təminatı sayılan London-Nyu-York birjalarından alınan dalğalı xəbərlər fonunda İlham Əliyev ayaqda möhkəm dayanmağı bacarır, hələ üstəlik regional və dünya miqyaslı təşəbbüslərin müəllifi kimi türk dövlətlərini, Şərqi Avropa ölkələrini səfərbər edir və bütün Azərbaycanı özündə simvolizə edən Heydər Əliyev Mərkəzinin əzəmətli binasından dünyaya həmrəylik və birlik qığılcımları yayır.
Cavab çox sadədir: İlham Əliyev sabitlik və təhlükəsizliyi, ona asi düşənlərsə xaosu və anarxiyanı təmsil edirlər. Fərq yalnız bundadır.
Pandemiyaya qarşı səfərbərlik elan olunarkən prezident heç bir siyasi qüvvəyə fərq qoymadan onları həmrəyliyə və birgə fəaliyyətə dəvət etdi. Obyektivlik naminə məkrdən uzaq olan onlarla partiya və hərəkat hər cür dəstəyə hazır olduğunu nümayiş etdirərək müasir dövlətçilik tariximiz üçün ibrətamiz səhifələr yazdılar. Söhbət qətiyyən Mübarizə Fonduna yardımlar siyahısında həmin təşkilatların maddi çəkisindən getmir. Düzgün təbliğat aparmaqda, yaranmış ictimai həyəcana və suallara müxtəlif tribunalarda verdikləri cavablarda, yaxud sadəcə dünya və Azərbaycan arasında paralellik apararkən qərəzsiz təhlillər verməkdə nümunəvilik göstərdilər.
Deməli, millətin faciələri üzərində siyasət qurmağın hansı fəsadlara gətirib çıxardığını yaxın keçmişimiz unutmayıb. Cəsədləri 17 may 1992-ci ildə Laçın və ondan əvvəl Şuşadan çıxarıb əskər cənazələrini Ali Sovetin binasının qabagına gətirən AXC liderləri həmin çiyinlərdə özlərinə səltənət qurub sonra yenə elə həmin adamları yeni-yeni dəfn mərasimlərinə məhkum etdilər.
Prezidentin parlamentdə yüksək kürsüdən bölüşdüyü barış və dialoq çağırışları konsensus üçün dövlətin iradəsi demək idi. Daxildə düşmən axtarmamaq və ölkədaxili çözüm tapılması üçün on illər ərzində hökm sürən milli həmrəyliyin mühüm bir komponentini-siyasi partiyalar və institutlar arasında yaratmaq, qarşılıqlı ittihamların və düşmənçiiyin əvəzinə “Yeni Kurs” başlatmaq bütövlükdə fərqli siyasi mədəniyyət mühitini formalaşdıra bilərdi ki, bu da onlarla problemin birgə həlli, eləcə də ölkədə məsuliyyətin bölüşdürülməsi və səlahiyyətlərin müəyyən nöqtələrdə paylaşdırılmasına şərait yaradardı.
Vahid cəbhə, ümumi məqsədlər və barışla böyük ideallara çatan bir milləti nümayiş etdirmək mümkün idi. Gürcüstanı hər addımda nümunə göstərən milli demokratiyamızın Mixeil Saakaşvilinin əzəli düşməni İvanişvili-Qaxariya hökumətinə münasibətini xatırlatmaq yerinə düşər. Milli Hərəkat lideri bu günkü düşməninin onun opponentləri deyil, pandemiya olduğunu söyləyərək iqtidarın qərarlarının doğru olduğunu söyləməkdən çəkinmir və bu zaman tərəfdar itkisinə məruz qalmaqdan qorxmur. Yaxud, “Gürcü arzusu”nun digər rəqibi Mamuko Xazaradze “milli konsolidasiya üçün bir masa arxasında bütün çağırışlara cavab verməyin alternativinin olmadığı”nı söyləməsi ibrətamiz hərəkətlərdir. Oturşmuş demokratiyalardan bəhs edəndə isə bizim antihakimiyyət şəbəkəsinin daha miskin obrazı gözlərimiz qarşısında canlanır. Almaniyada bütün parlament fraksiyaları sanki vahid bir partiyaya çevriliblər. Belçikada da oxşar mənzərədir. Misalların sayı onlarladır.
Dünyanın bütün idealistləri koronavirus pandemiyasını bəşəriyyətin ümumi düşməni hesab edirlər. Lakin bizim Milli Cəbhəmiz onu təkcə hakimiyyətin başağırısı sayır və qoca tarixin bizə miras qoyduğu minlərlə fürsətkeşlik səhnələri kimi iqtidarın ugursuzlugu üzərində gələcək planlar qurur. Belə günlərdə heç kəsin milli-dini-irqi-siyasi mənsubiyyətinin fərqi yoxdur, davranış kimliyi əbədi olaraq xalqın mühakiməsinə çəkilir. Kim özünü necə aparırsa, o adla da yaddaşlarda qalır. Elçibəydən miras alınan bir hərəkatın beş-on nəfərlik cəhalət və nifrət yuvasına çevrilməsi müasir Azərbaycanın pandemiyaya qədərki siyasi xəstəliyi, bəlasıdır. Onun müalicəsi isə tamam başqa tərkibli vaksinlərlə aparılmalıdır.
Son müharibə ənənəvi sosial strukturları, qlobal arxitekturları, hərbi-siyasi İttifaqları silkələdəyindən daxildə də siyasi münasibətlərin yenidən formatlanması, acı leksionları, əl-qaidəçi vizyonları və münasibətləri dəyişdirmək üçün bir fürsət idi. Kimsə bunu gizli əməkdaşlıq, düşərgə ideallarına xəyanət və satqınlıq adlandıra bilməzdi. Çünki açıq günəş altında vahid səngərdə hərəkət etməyi mədəni xalqların hər biri təşviq edir.
Əlbəttə, publikaya oynamaq siyasətçilərin vəzifəsidir. Lakin yaşıl meydanla həyat eyni deyil. Müxtəlif informasiya terrorları hesabına yığdığın auditoriya sabit və güclü tərəfdarlar ordusuna çevrilə bilmir. Məsələn, radikal dini elementlərlə birləşən və hələ də özünü inqilabi demokratik qüvvə sayanların çağırışına altı ay əvvəl 150 min insan qoşulub 28 maya dogru hərəkət etsəydi, bütün nəqliyyat arteriyaları kəsilər və millətin taleyi üçün qərarqəbuletmə çətinləşərdi. Halbuki, öyündükləri 19 oktyabr mitinqində bütün narazı kütlələri səfərbər edib ən sonda liderlərin döyüşə atıldığı səngərin bir addımlığında adamların sayı bir əlin barmaqları qədər idi. Saraya hücuma gedən sərkərdələr belə olmur.
Dezinformasiyanın, təhqirin və küçə jarqonlarının meydan suladığı müasir hibrid müharibələrinin daxildə istifadəsinə son qoyulması potensial vətəndaş toqquşlamaları və samosudlar üçün əsas olan mühiti ortadan götürməyə imkan vermir. Ayfonların düyməsini basıb kənar sözə həssas adamları qarşısına alan yalan məlumatları və şayiələr şəbəkəsini, həmçinin şarjlar, “sam sebe“ rejissuraları durdurmaq olmur. İstənilən obyektiv problem-məsələn əyalətlərdə diqqətdən kənarda qalan köçkün və yerli ailənin göz yaşları, uçuq divarları, balasının aclığı siyasətin möhtəkirliyinə dönəndə ortaya əsil qırmızı terror çıxır.
Senzuradan kənar dillə qazanılan uğur iflasa məhkumdur. Mərkəzdənqaçmaya səbəb olan və komandaxili intriqa, dedi-qoduların gerçəklik kimi qələmə verilməsi və çarizmi daxildən süquta uğradan xəbərsızdırmağa, separat müttəfiqliyə, kəşfiyyat mərkəzlərindən ötürülən məlumatların jurnalist təhqiqatları kimi qələmə verilməsinə, daim ekrandan müxtəlif rəsmi adamların linç edilməsinə öyrədilən bir mühitin içindəyik .
Dövlət başçısı ilə bağlı yayılan xəbərlərin dinamikası, ziddiyətli və bir-birini inkar edən ittihamların-infodemiyanın sürəti saatbasaat dəyişir və şəbəkə fəaliyyəti jurnalistikanın adi əxlaqi etalonlarına həqarət olan neyrolinqvistik dələduzluqlarla doludur. Birinci şəxsin səhhəti, onun səlahiyyətlərini birinc-vitse prezidentə növbəti həftədə verəcəyi ilə bağlı iddialar və “ etbarlı məlumat” priyomları baş tutmadıqca aylar sonra sabit rəy sahibi olan insanların ciddi siyasətə inamı itir.
Xəbərlərin xüsusi başlıqlarla qurşaqdan aşağı xarakterli olması müqabilində onun daha çox “şok” doğurmasına baxmayaraq, sonrakı günlər həyatın rutin qayğıları fonunda onun təsiri əriyib gedir. Əli Kərimlinin bütün media quruluşlarına sahiblik edən Qənimət Zahidin iftiralarına sambal və mötəbərlik qatmaq üçün daim ona sızdırılan məlumatlardan bəhs etməsi, yüksək rütbəli adamlardan şahidlər gətirməsi orta statistik azərbaycanlıları tryüklərin qurbanına çevirən ürəkbulandırıcı mənzərələrdir. Onların məşğul oldugu gerçək siyasətin yalnız belə bir paralel üzərində qurulduğunu görməmək mümkün deyil: nə üçün Yaxın Şərq ölkəsinin, yaxud “ərəb baharı” dalğasının səbəb olduğu çoxsaylı insan itkiləri, iqtisadi səfalət və dövlətçiliyin sarsıdılmasına bənzər hərəkətlər neft Bakısında hakimiyyətin təhvili ilə nəticələnmir. Dərindən düşünsəydilər, başlarnı sındırdıqları mətləbi özləri tapardılar. Məgər siyasi sistemi fərqli olan İtaliyanın, yaxud son əsrdə iki dəfə bölünsə də birləşməyi bacaran böyük alman xalqının lideri Angela Merkel oturuşmuş demokratiyalardan birində 4 dəfə baş nazir ola bilməsi cavab deyil?
Strasburqda, yaxud Brüsseldə illərin ev karantinində yetişdirilib üstümüzə silahla göndərilənlərlə eyni sırada dayanan bir qüvvənin rəhbəri heç olmasa çıxıb övladı olduğu torpağı tanımaq istəmir. Şamaxıda təbii fəlakətin sınağına çəkilən yüzlərlə evin-ailənin can savaşında yoxdular. Bakıdan cəmi 120 kim məsafədə adamların yenidən itikilən gələcəklərini bir başqa vətəndaşın iztirabı ilə örtmək, 80 yaşlı Saray nənənin əlindən tutmaq faciə üzrə ixtisaslaşanların işi deyil.
Bəli, xalqsız Cəbhə çox təhlükəlidir. Əbülfəz Elçibəyin təmsil etdiyi Cəbhədə 92-nin sonuna qədər az-çox xalq vardı, indi “P”-ni abreviaturasına əlavə edən bir siyasi hərəkat faktiki olaraq, vitrinini və təşkilati dayaqlarını, milli ideyasını itirərək Yaxın Şərqin əşirət quruluşlarına dönüb. AXC Elçibəylə bitdi, o səhifə 22 avqust - ölüm günündə bağlandı və həmin tarixdə Cəbhə sədrinin tabutu altına çiyin verən minlərlə insan Xəqani-33 də daim silueti görünən bir siyasi vahidin artıq mövcud olmadığını yəqin etdilər.
Partiya kimi bir nəfərə yardım etmirsən, şəhidin, əlilin dərdini siyasi mənfəət üçün sümürürsən, heç nəyə məsuliyyət daşımırsan, insanları daim ittihamçılığa və etiraza öyrədərək demokraik-liberal dəyərlərin daşıyıcısı olursan. Belə Milli Cəbhənin Xəqani küçəsinə yolunu bağlayan Elçibəyin ruhudur. O bütün idarəçilik naşılıqlarına rəğmən millətə olan sevgisi ilə özünə əfv qazana bilirdi.
Prezident böyük korrupsiya şəbəkələrinin üzərinə gedir və heç bir siyasi təşkilatın gücünün yetmədiyi antixalq əməllərin daşıyıcılarından komandasını təmizləyir. Qəribədir, belə halda düşünmək olardı ki, uzun illərdir sərvət talançılarına qarşı barrikada düzəldənlər avtomatik olaraq məhz Birinci şəxsin qərarlarını alqışlayar, şəffaflığın və təmizliyin bərqərar olduğu idarəçiliyin tərəfdarları kimi çıxış edərdilər. Lakin normal məntiq burada acizdir. Ortaya çıxarılan böyük cinayətlərdən sarsılan və qəzəblənən kütləyə yenidən bir başqa hədəf göstərilir: dəyişiklikləri hər vəchlə durdurmaq, başlanan yeniləşməni sabotajla geriyə çevirmək. Hər şeyin əvvəlki tək qalması 90-cı illərin siyasi bataliyalarında yer alanlara tam sərfəlidir. Korrupsioner məmur özünü milli apluada saxlayan zirzəmi müxalifətinin ən yaxşı çörək ağacıdır...
Liderlərin borcu milyonların gözünü açmaq, kütlərərə inam saçmaq və humainzim ideallarını təşviq etməkdir. Əvəzində qarşında nifrəti görürsən. Hər dəfə cansız youtube ekranından ətrafa səpələnən kini-küdurətin fonunda Hobsun “insan insanın canavarıdır” verdiktinin əbədi diri və ölməz olduğuna inanırsan. Məgər tarix başqa siyasi məktəb tanımır? Elçibəyin hərəkat və hakimiyyət birilliyinə qəzəblə yanaşanlar belə onun sadədil və xoşrəftar görüşün daşıyıcısı olduğunu inkar etməyiblər. Bəs onda bizim milli demokratiyamız hansı qurucu ataların ruh övladlarıdır?
İsa müqəddəslik mərtəbəsində əqidəsi və etiqadı naminə çarmıxa çəkilərkən bədən əzaları qırmancın altında belə Roma hökmdarlarına küfr yağdırmırdı.
Baxın, zibillikdə Şərqi deyən Aqil Hümbətova. Hər 5 saniyədən bir ölkə başçısının adını çəkib ətrafa psixoz şüarlar yağdıran adamdan ideoloji işlərə baxan Natiq Adilov zehniyyəti yaxşı “canlı bombalar” çıxacağını deyərək, Elçibəy idealları və Rəsulzadə prinsiplərinə sədaqət andı içdirib ona Cəbhənin vəsiqəsini təqdim ediblər. Görün, hardan-hara gəliblər. Məişət tullantısı meydanını bir nəfərlik mitinq tribunasına çevirən adamdan sosial kamikadze düzəltmək və qladiator kimi iqtidarla mübarizənin ön cəbhəsinə itələmək 90-cı illərin idealizmi və təmziliyi ilə o hərəkata qoşulanların hamısına xəyanətdir. Təkcə Allahverdi Bağırovun adı bir milləti Qarabağ savaşında təmsil edən istənilən təşkilat üçün şərəfli bir mirasdır. Lakin bağırovları gətirib belələri ilə əvəz ediblər.
Əli Kərimlinin çevrəsi Elçibəyin xalq hərəkatından seçdiklərinin hamısını itirəndən sonra cəmisi 3-5 adamdan-özündə trotskçi ruhu daşıdığını bəyan edən Seymur Həzidən, daimi inqilablar fəlsəfəsini naturasında təcəssüm etdirdiyini söyləyən, hər gün yaydığı siyasi krossvordlarla tanınan Fuad Qəhrəmanlıdan və bir də bütün informasiya kanallarını beyin zəhəri ilə təmin edən Qənimət Zahiddən ibarətdir. Rasional düşüncənin inkarı əvəzinə kütlə istintiktlərini və qeyri-şüuri hərəkətləri stimullaşdırmaq, həbsxanalar üçün məhbus istehsalı üzrə müəssisə rolunda çıxış etmək Cəbhəçiliyin on illər dəyişilməyən kredosudur. Nə qədər uğursuz və həyatdan narazı mərəzi ilə tanınanlar, sosial-sinfi simasını itirən adamlar eyni bir düşərgəyə yığılacaqlar?
2-ci dünya müharibəsində qələbənin 75 illyi ərəfəsində tarixin şanllı səhifələrini xatırlayan hər kəs, o rəşadətli illərin başqa bir səhifəsini də unutmur. O da faşizmlə ittifaqa girən, düşmən cəbhəsi ilə sinxron hərəkət edənlərin təkrar mühakiməsidir. Hər gün əllərini yuyan adamların mənəvi sterilizasiyası Osvensemi sanksiyalaşdıran 3-cü Reyxi özü üçün tələb edir. Lakin hakimiyyət onları bu zövqdən və başlarını edam üçün irəli atan adamlardan imtina edir.
Hətta sanksiyalar altında olan dövlətlər bir-birinə əl uzadır.Çin və Rusiya Avropa Birliyinin dünənə qədər sarsılmazlığı və Şengen ideallarının pozulmazlığına dair sədaqət andı içənlərə hərbi kamufulyajla tibbi avadanlıqlar göndərir, həkimlərini Milanı, Madridi yaxalamış təhlükənin ön cəhəsinə yollayır. Bəs siz nə edirisiniz?
Yalnız İlham Əliyevin kontekstində mövcud olmaq, gündə 10 saat çıxışlarını yalnız “Birinci şəxs”ə həsr etmək natamamlıq kompleksidir. Adamlar hazırki Prezidentin ictimai rəydə şəriksiz liderliyini, hətta ən odioz məmurun fəaliyyəti haqda cəmiyyətə çıxan şok faktlar halında belə millətin sıra nəfərinin qəlbində öz rəhbərinə bəslədiyi sevgini və paytaxta üz tutan şikayətçilər dəstəsinin başı üstündə tutduqları portreti görüb hiddətlənirlər. Axı ən müxtəlif sosial təbəqələrin vahid bir hərəkat halında birləşdiyi 90-cı illər inqilabı və xalqın üsyanı niyə təkrarlanmır?
Çünki sizin “Qərbpərəstliyiniz” bizi Ukrayna kimi ərazi itkilərinə və yeni sepratizmlə üz üzə qoyacaq. Bu dəfə 40 faiz ərazi ilə!
Milli Cəbhənin virtual platforması Qarabağda separatizmin təntənəsi olan seçkilərə münasibət bildirmir, Qazax hərbi bölgəsində atəşkəsin müntəzəm pozulması ətrafında Ermənistanın iddia etdiyi 3 vətəndaşının hərbçilərimiz tərəfindən yaralanması barədə beynəlxalq şikayətlərinə cavab vermir və Prezidentin Soçi, Münxendəki intellektual müharibəsini müxalif beynəlxalq müstəvilərdə təkrarlamır. Belə olan halda sual ortaya çıxır-dünyada sinfi-siyasi düşmənçiliyi özünə məram seçən neçə belə qüvvə var?
Koronavirus pandemiyası ilə mübarizədə büdcə ayırmalarının 2.5 milyard manat olduğunu əsas götürərək bəşəri bəlanı istisna olaraq qəbul edəcəyimiz halda həmin vəsaitlə bütün şəhid ailələri, Qarabag əlilləri, digər həssas qurplar, eləcə də təhsil və səhiyyə sahəsində islahatlara yetərincə ayırmalar etməyin mümkünlüyünü hamı yaxşı başa düşür. O halda ictimai rəğbəti və əhalidəki əhval-ruhiyyənin, həyatından məmnunluq dərəcəsinin hansı səviyyədə olacağını təsəvvür etmək çətin deyil. Deməli, milyonlarların can varlığını qorumaq milli təhlükəsizlik məsələsinə çevrildiyindən dövlət daha çətin və özü üçün yetərincə bahalı olan yolu seçdi. Tarixdə ilk dəfə belə çoxmilyardlı resurslar ayrıca götürlmüş halda təqvimin bir dövrü üçün kritik mərhələni keçməyə yönəldilir və nə 20 yanvarda, nə Xocalı hadisələrində, nə də ondan sonra milli rezervlər bənzəri olmayan ölçüdə xalqın həyati ehtiyaclarını ödəməyə yönəlməyib.ABŞ-la yaxud digər aparıcı Avropa, Asiya nəhəngi aparılan müqayisələr heç bir elmi məntiqə, rasional təfəkkürə uyğun deyil, çünki dövlətçilik tarixləri və iqtisadi reallıqları fərqli olan iki vahidi üz-üzə qoymaq diltenatlıqdır. Lakin Azərbaycan lideri ərdəm dövlət başçısı kimi davrandı, müdriklik və əminliklə xalqını xilas edir. Üç milli cəbhədə - Ermənistanla, pandemiya və onun sosial-iqtisadi fəsadları ilə mübarizədə. Elə 20 ildən artıqdır ev karantinində dünyaya 3 kvadratlıq pəncərəsindən baxan, tənha Əli Kərimlini də.
Prezident yeni hakimiyyət qurdu. İndi yeni milli müxalifət doğulmalıdır!
Zahid Oruc
Daxili İşlər orqanlarında növbəti təyinat olub.
Bu barədə nazir, general-polkovnik Vilayət Eyvazov əmr imzalayıb.
Əmrə əsasən, polis mayoru Vüqar Hacıyev Xaçmaz Rayon Polis Şöbəsinin (RPŞ) Xudat Polis Bölməsinin (PB) rəisi təyin edilib.
V.Hacıyev bundan əvvəl Quba RPŞ-nin Qonaqkənd PB-nin rəisi olub.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə koronavirus (COVID-19) pandemiyasına qarşı genişmiqyaslı profilaktik və preventiv tədbirlər görülməklə bərabər, məşğulluğa və sosial rifaha dəstək məqsədilə fəal siyasət aparılır.
Dövlət başçısının 19 mart 2020-ci il tarixli Sərəncamının icrası ilə bağlı təsdiq edilmiş Tədbirlər Planında məşğulluğa və sosial rifaha dəstək məqsədilə 4 istiqamət üzrə 10 tədbir əksini tapıb və ümumilikdə 2 milyon vətəndaşı əhatə edən bu tədbirlər üçün 400 milyon manat vəsait ayrılıb.
Dövlət sektorunda məşğulluğa dəstək
Dövlət sektoru üzrə işçilərin əsassız yerə işdən çıxarılmasına, ixtisarına yol verilməyib, bu sektorda minimal işçi sayı ilə fəaliyyət davam edib, məzuniyyətə buraxılan işçilərin evdən işləmələri ilə əməkhaqlarının saxlanması təmin edilib. Bu tədbir dövlət sektorunda çalışan 910 min işçini əhatə edib.
Qeyri-dövlət sektorunda məşğulluğa dəstək
Qeyri-dövlət sektoru üzrə işçilərin əsassız yerə işdən çıxarılmasına, ixtisarına yol verilməməsi, özəl sektorda iş yerlərinin qorunması məqsədilə elektron sistem üzərindən gündəlik nəzarət edilib, əvvəlcədən işəgötürənlərə müvafiq bildiriş-xəbərdarlıq göndərilib. Həmçinin işçi qüvvəsinə ehtiyac olmadığı hallarda qanunvericiliklə görülməsi mümkün olan və iş yerlərinin qorunub saxlanmasına imkan verən alternativ üsullar təqdim edilib. Bu işlər qeyri-dövlət sektorunda çalışan 710 min işçini əhatə edib.
Müsbət nəticə kimi, özəl sektorda nəinki əmək müqavilələrinin sayında azalma baş verməyib, əksinə, əmək müqavilələrinin sayında artım dinamikası davam edib. 2020-ci ilin 1 aprel tarixinə əmək müqavilələrinin sayı 664 119 olubsa, 12 aprel tarixinə bu göstərici 710 967-ə çatıb, beləliklə, əmək müavilələrinin sayında 1 aprel tarixinə 46 848 müqavilə, 1 yanvar tarixinə isə 69 478 müqavilə artımı baş verib.
Eyni zamanda, təsdiq olunan Tədbirlər Planında 300 min muzdlu işçinin əmək haqlarının bir hissəsinin maliyyələşdirilməsi və təqribən 300 min fərdi sahibkara dəstək verilməsi İqtisadiyyat Nazirliyinə tapşırılıb.
Əhalinin məşğulluq imkanlarının artırılması
Əhalinin məşğulluq imkanlarının artırılması üçün rayon (şəhər) Məşğulluq Mərkəzlərinin fəaliyyəti gücləndirilib.
DOST İş Mərkəzi vasitəsi ilə aprel-may ayları üzrə əlavə 50 min ödənişli ictimai iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulub, bunun üçün 30 milyon manat vəsait ayrılıb. Əlavə ictimai iş yerlərinin rayon və şəhərlər üzrə bölgüsü təsdiqlənib, prosedur və mexanizmlər hazırlanaraq yerlərə göndərilib. 13 apreldən artıq bu ictimai iş yerlərinin yaradılmasına başlanacaq. Həmin ictimai iş yerləri əsasən dezinfeksiya, sosial xidmətlər və s. istiqamətləri əhatə edəcək.
İşini və qazancını itirmiş şəxslərə dəstək
Bundan əlavə, işini və qazancını itirmiş şəxslərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi üçün işsiz şəxslərə birdəfəlik ödəmə olaraq 190 manat məbləğində dəstəyin verilməsi qərara alınıb. Bunun üçün 70 milyon manat vəsait ayrılıb. Ödənişin verilməsi şərtləri və qaydaları Nazirlər Kabinetinin 07.04.2020 tarixli qərarı ilə təsdiq edilib. Ödənişi məşğulluq orqanında qeydiyyatdan keçmiş işsiz statusu olanlar və dövlətdən sosial ödəniş almayan şəxslər alırlar. İşsiz kimi qeydiyyat üçün vətəndaşlara elektron portal və telefon zəngi vasitəsilə qeydiyyat imkanı yaradılıb. Müraciətlərin çox olması ilə əlaqədar rayon və şəhərlər üzrə aprelin 12-dək olan dövr üçün müraciət üzrə Qrafik təqdim edilib.
7 apreldə təsdiq edilən qaydalar üzrə çox qısa müddət ərzində - 2 günə ödənişlərə başlanılıb. Aprelin 9-da - 10 min, aprelin 10-da - 10 min, aprelin 11-də - 15 min, aprelin 12-də - 20 min işsiz üçün vəsait bank filialları və poçt şöbələrinə ödənilib. Ümumilikdə 9-12 apreldə 55 min işsiz üçün birdəfəlik ödəmə təmin edilib.
İşsizlikdən sığorta və peşə hazırlığı kurslarının müdavimlərinin sosial müdafiəsi
Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarı ilə 2020-ci il 1 aprel tarixinə işsizlikdən sığorta ödənişinin müddəti bitmiş işsiz şəxslərə sığorta ödənişinin, peşə hazırlığı prosesində fasilə yaranmış kursların müdavimlərinə təqaüdün verilməsi müddəti xüsusi karantin rejiminin bitdiyi tarixdən sonrakı ayın 1-dək uzadılıb. 2 min nəfəri əhatə edən bu sosial müdafiə tədbiri üçün 0,6 milyon manat ayrılıb.
Özünüməşğulluq proqramının genişləndirilməsi və icrasının sürətləndirilməsi
2020-ci il üzrə 11 min ailənin özünüməşğulluq proqramına cəlb edilməsi nəzərdə tutulub. Bunun üçün İşsizlikdən Sığorta Fondundan 70 milyon manat ayrılıb. Bu ilin əvvəlindən artıq 2600 nəfər proqrama cəlb edilib və proses davam edir. Layihə çərçivəsində Heydər Əliyev Fondunun Regional İnkişaf İctimai Birliyi ilə əməkdaşlıq edilir (hər il 250 ailə). Özünüməşğulluq proqramının genişləndirilməsində banklarla əməkdaşlıq edilir. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Mərkəzi Bankı və Azərbaycan Banklar Assosiasiyası arasında həssas əhali qruplarının özünüməşğulluğunun təşkilinə köməklik göstərilməsi sahəsində əməkdaşlığa dair Memorandum imzalanıb. Aprelin 8-də banklar tərəfindən aktivlər verilməsinə başlanıb.
Özünüməşğulluq proqramının genişləndirilməsində bu il Dünya Bankı ilə birgə də layihəyə başlanacaq. Dünya Bankı layihəsi çərçivəsində hər il 5 min ailənin özünüməşğulluğu təmin ediləcək. BMT-nin İnkişaf Proqramı ilə əməkdaşlıq çərçivəsində 500 nəfər əlilliyi olan şəxsin də biznes-planları banklar tərəfindən qiymətləndirilib, hazırda biznes-planların online formada müdafiəsi həyata keçirilir.
İşsizlikdən sığorta ödənişlərinin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi
İşsizlikdən sığorta ödənişlərinin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi üçün qanunvericiliyə dəyişikliklərlə bağlı işlər aparılır. Məqsəd əmək müqaviləsinin müddəti bitmiş şəxslərə də işsizlikdən sığorta ödənişinin şamil edilməsidir. 2020-ci il üçün bu növ ödənişinin əhatə dairəsinin 20 min nəfər olması, tələb olunan vəsaitin (il ərzində): 20 milyon manat (İşisizlikdən Sığorta Fondu hesabına) olması nəzərdə tutulur.
Xüsusi həssas təbəqələr üzrə sosial müdafiə tədbirlərinin gücləndirilməsi
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun (DSMF) 2019-cu il üzrə yaranmış 200 mln. manat ehtiyatından istifadə olunmaqla əhaliyə sosial ödənişlərin davamlılığı təmin edilir və il ərzində də davam edəcək. Bu ödənişləri (pensiya, müavinət təqaüd və s.) alır: 2,3 mln. nəfər.
Pensiya və digər sosial ödənişlər zamanı bankomatlar qarşısında sıxlığın olmaması və əlçatanlığın təmin olunması üçün Mərkəzi Bankla birlikdə görülən işlər nəticəsində müvafiq ödənişlər ölkədə fəaliyyət göstərən bütün bankların və Azərpoçtun bankomatlarından və posterminallarından heç bir faiz tutulmadan, yəni komissiyasız ödənilir.
Aprelin 8-də Bakının Səbail, Yasamal, Binəqədi, Nəsimi və Qaradağ rayonları, eləcə də Sumqayıt şəhəri və Abşeron, aprelin 9-da Nizami, Nərimanov və Xətai rayonları, 10-da Xəzər, Pirallahı, Sabunçu və Suraxanı rayonları üzrə pensiyalar ödənildi. Ayın 15-də digər rayonlar üzrə, həmçinin dövlət qulluqçuları, hərbi və xüsusi rütbəli şəxslərə pensiyaların ödənişi aparılacaq və artıq bütün ölkə üzrə aprel ayının pensiyalarının ödənişi prosesi başa çatacaq. Ayın 20-21-də müavinət, təqaüd və kompensasiya, ayın 28-də isə ünvanlı dövlət sosial yardımlarının ödənişi aparılacaq. Pensiyaçıların yaxınları, ailə üzvləri (evdən çıxmaq üçün müvafiq icazə əsasında), habelə tənhalara xidmət edən sosial xidmətçilər həmin vəsaitləri istənilən bankın, həmçinin “Azərpoçt”un bankomatlarından və ya posterminallarından alaraq sahiblərinə çatdıra bilərlər.
Ünvanlı dövlət sosial yardımının verilməsi müddətinin uzadılması və təyinatının sadələşdirilməsi.
Xüsusi karantin rejimi müddətində ünvanlı dövlət sosial yardımının təyin olunma müddəti bitən aztəminatlı ailələrə də bu yardımın verilməsi karantin rejimi başa çatdığı tarixdən sonrakı ayın 1-dək uzadılıb. Bunun üçün əlavə 3 milyona manat ayrılıb.
Aztəminatı ailələrin ünvanlı sosial yardım proqramından faydalanmaq imkanlarının və proqrama əlçatanlığının artırılması işləri nəticəsində bu yardımı alan ailələrin sayı artmaqda davam edir. 12 aprel tarixinə 78 722 ailə və ya 326 883 nəfər ailə üzvü yardım alır, artım 1 aprel tarixi ilə müqayisədə 8 114 ailə və ya 33 644 nəfər ailə üzvüdür. Hər ailəyə düşən yardımın məbləği 222 manatdır.
Tənha yaşlılara sosial xidmətlər
Yaşı 65-dən yuxarı tənha şəxslərə evlərində sosial xidmətlərin göstərilməsi və xüsusi qayğıya ehtiyacı olan şəxslərə sosial xidmət müəssisələrində xidmət göstərilməsi işləri aparılır.15 000-dən çox tənha yaşlıya sosial xidmətlər göstərilir. Sosial tərəfdaşlar vasitəsilə artıq 14100 tənha ahıla və əlilliyi olan şəxsə ərzaq payları evlərinə aparılıb verilib. Bu proses davam edir. Hazırda 9 sosial xidmət müəssisəsində 1000-dən çox şəxs stasionar şəraitdə sosial xidmətlər təmin olunur.
2020-ci il martın 1-dən etibarən əlillik müddəti başa çatan əlilliyi olan şəxslərin, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların əlillik müddəti xüsusi karantin rejiminin bitdiyi tarixdən sonrakı ayın 1-dək uzadılıb. Bu tədbir 14 min nəfəri əhatə edir və bunun üçün 2.6 milyon manat ayrılıb.
Əhaliyə güzəştli işıq limiti aprel-may aylarında 100 kvts. həcmində artırılıb. Tələb olunan vəsait (2 aylıq) 10 milyon manatdır.
Sosial baxımdan həssas əhali qrupuna aid edilən ailələrin üzvü olan tələbələrin təhsil haqqı xərclərinin ödənilməsi nəzərdə tutulub. Tələb olunan vəsait (il ərzində): 40 milyon manatdır. Təqribən 17 min tələbəni əhatə etməsi nəzərdə tutulur.
142-Çağrı Mərkəzinə müraciətlər
Aprelin 1-dən 142-Çağrı Mərkəzi tərəfindən 65 551 vətəndaş müraciəti cavablandırılıb. Çağrı Mərkəzinin işçi heyəti 3 dəfə artırılıb, iş saatları 24:00-dək artırılıb.
Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyev Faiq Zülfüqar oğlu Həsənovun “Şərəf” ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb.
Bununla bağlı AZƏRTAC məlumat yayıb.
Sərəncama əsasən, Azərbaycan Respublikasında idman sahəsinin inkişafında xüsusi xidmətlərinə görə Faiq Zülfüqar oğlu Həsənov “Şərəf” ordeni ilə təltif edilib.
Qeyd edək ki, F.Həsənov Azərbaycan şahmatçısı, şahmat hakimi və televiziya aparıcısıdır.