 |
 |
Görünür, Nikola Tesla zamanda səyahətə çox düşkün idi. O, zaman maşını layihəsi üzərində işləyirdi.Bəlkə də bir dəfə dediyi üçün uğur qazanmışdı;
"Mən keçmişi, bu günü və gələcəyi eyni anda gördüm. Yaratdığım süni maqnit sahəsinin içində olarkən zaman və məkana tamamilə fərqli bir pəncərə tapdım", - deyə o bildirir.
İnsanın zamanda səyahət edə bilməsi fikri bütün dünyada milyonlarla insanın xəyal etdiyi və düşündüyü bir şeydir. Geriyə baxdığımız an zaman səyahətinin sübutu kimi şərh edilə bilən saysız-hesabsız mətnlərlə qarşılaşa bilərik.
Albert Eynşteyn 1905-ci ildə Nisbilik Nəzəriyyəsini nəşr edərkən elmi ictimaiyyətdə yeni bir səhifə açdı: "Zamanda səyahət etmək mümkündürmü?" kimi bir çox sual doğurdu.
Tarixin ən çox satılan kitablarından birinin müəllifi Erik fon Danikenin fikrincə, hətta Bibliyada zamanda səyahətə dair dəlillər var:
İncildə Yeremya peyğəmbər dostları ilə oturmuşdu və orada gənc bir oğlan var idi. Onun adı Avimelek idi.
Yeremya Abimelekə dedi: "Yerusəlimdən çıx, orada bir təpə var və o təpədən bizim üçün əncir yığ".
Oğlan bayıra çıxıb təzə əncir yığdı. Birdən havada bir səs eşitdi və havada küləyin əsdiyini hiss edəndə huşunu itirdi.
Bir müddət sonra yenidən oyanır və görür ki, axşama az qalıb.
Geri qayıdanda şəhər qəribə əsgərlərlə dolur və təəccüblənir:
"Burada nə baş verir, Yeremya və digərləri haradadır?" Bir qoca cavab verir: "Bu, 62 il əvvəl idi".
Eramızdan əvvəl səkkizinci əsrdə yazılmış Mahabharataya baxsaq, Kral Raivata yaradıcı Allah Brahma ilə görüşmək üçün səmaya səyahət edir, lakin yer üzündə yüz illər keçdiyini görmək üçün geri qayıdır.
Yaponiyada Urashima Taro əfsanəsi ilə oxşar vəziyyətlə qarşılaşırıq. Cəmi üç gün ərzində dənizlərin tanrısı Ryajini ziyarət edən bir balıqçının hekayəsindən bəhs edir. O, balıqçı şəhərciyinə qayıdanda 300 il keçmişdi və şəhər tanınmaz hala düşmüşdü.
Bu və buna bənzər tarixi mətnləri çoxaltmaq mümkündür.
Kim bilir? Bəlkə də bütün bu "miflər" böyük mütəfəkkirləri zamanda səyahətə aparan yol tapmağa ruhlandıracaq.
İndi gələk yaxın gələcəyimizə...
Bu yaxınlarda Avstraliyanın Kvinslend Universitetindən bir qrup alim zamanda səyahət edən fotonların necə davranacağını araşdırdılar. Tədqiqatçılar keçmişə səyahət edən fotonları simulyasiya etdilər.
Alimlər kvant hissəciklərinin davranışını öyrəndikdən sonra bugünkü fizikanın mümkün anormal aspektlərini üzə çıxarıblar.
Bununla belə, Nikola Teslanın zamanda səyahətlə bağlı işi müasir elm zamanda səyahəti mümkün görməzdən əvvəl başlayır.
Məlumatlara görə, 1895-ci ildə Tesla zamanın və məkanın maqnit sahələrinin təsirinə məruz qala biləcəyini göstərən şokedici bir kəşf etdi. Tesla güclü maqnit sahəsi effektlərindən istifadə edərək zaman və məkanın davamlılığını poza biləcəyini düşünürdü.
Əsas məqsədi donanma gəmilərini radarda görünməz hala gətirmək olan təcrübə, Tesla faktoru ilə çox fərqli nəticələr verdi və gəmi heyəti müəyyən müddət ərzində gözdən itdi, zamanda səyahət etdi. Uzun müddət gizli saxlanılan Filadelfiya təcrübəsi həmin gün gəmidə olan bəzi sağ qalanların ifadələri ilə üzə çıxsa da, səlahiyyətlilər hadisənin xəyali olduğunu deyərək məsələni qapatdı.
Teslanın köməkçisi onun zamanda səyahətlə bağlı işinin varlığını və bunu qismən dərk etmiş ola biləcəyini izah edir:
"Tesla süni şəkildə istehsal edilən maqnit dalğalarına məruz qaldı və bu arada o, həm keçmişi, həm gələcəyi, həm də indini görə biləcəyi tamamilə fərqli bir məkan-zaman pəncərəsində tapdı. Onun məruz qaldığı maqnit effekti onu az qala öldürəcəkdi və mən bunun qarşısını aldım. Ona görə də mənə hirsləndi. Teslanın ölümündən sonra hər kəsin maraqlandığı qeydlər FTB tərəfindən bir gecədə toplanaraq yoxa çıxdı. Buna görə də, təəssüf ki, bu məqalədə yazılanları dəqiq təsdiqləyən heç bir sənəd yoxdur. Qeyd olunan vəziyyətlər yaxın insanların yaşadıqları və ifadə etdikləri ifadələrdir.
Tesla tariximizin ən böyük alimlərindən biridir və ölümü ilə bir çox sirləri geridə qoyub. Tesla bu gün istifadə etdiyimiz bir çox texnologiyanın memarıdır, lakin təəssüf ki, onun adı ondan çox az qazananlar qədər belə çəkilmir. Bunun səbəbi Teslanın Edison və başqaları kimi siyasi mütəfəkkir olmaması, özünü yalnız elmə həsr etməsidir".
Torpaqlarımızı işğaldan azad edən, doğma yurdumuzda yaşamaq şəraitini yaradan Prezidentimizə təşəkkür edirik.Milli.Az xəbər verir ki, bu barədə Trend-ə açıqlamasında Cəbrayıl sakini Fərzəliyeva Zərifə deyib.
Onun sözlərinə görə, ilk növbədə yaxınlarının məzarlarını ziyarət etmək istəyir.
"Allah Prezidentimizi qorusun, şəhidlərimizə rəhmət eləsin, qazilərimizə cansağlığı versin", - deyə o qeyd edib.
Qeyd edək ki, hazırda Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda, ora köçürülən keçmiş məcburi köçkünlərlə yanaşı, bu bölgədə aparılan layihələrin icrasında çalışan, həmçinin ayrı-ayrı dövlət qurumlarının yerli bölmələrində xidməti vəzifələrini yerinə yetirən, yenidən fəaliyyətə başlamış səhiyyə, təhsil, mədəniyyət, turizm, sənaye, energetika müəssisələrində işləyən, ümumilikdə, 30 minə yaxın insan yaşayır.
"Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin fəaliyyətindən bəhs olunarkən əlbəttə ki, Azərbaycanın 2020-ci ildə apardığı 44 günlük Vətən müharibəsində əldə olunmuş parlaq tarixi Qələbə və bu qələbədən doğan möhtəşəm nəticələr xüsusi qeyd olunmalıdır.
M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru professor Kərim Tahirov - Prezident İlham Əliyev 21 illik fəaliyyəti dövründə Azərbaycanın sürətli inkişafı və beynəlxalq mövqeyinin gücləndirilməsi istiqamətində misilsiz işlər görmüşdür. Onun rəhbərliyi ilə iqtisadiyyat daha da güclənmiş, regional və qlobal miqyasda Azərbaycanın rolu əhəmiyyətli dərəcədə artmış, eyni zamanda, ölkəmizin suverenliyi və ərazi bütövlüyünün bərpası uğrunda qazanılan zəfərlər dövlətçilik tariximizin ən şərəfli səhifələrini təşkil etmişdir.
2003-cü ildə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin xalqa ünvanladığı müraciət müstəqillik tariximizin ən mühüm və taleyüklü məqamlarından biri olaraq yadda qalmışdır. Ulu Öndər cənab İlham Əliyevin yüksək intellektə, praqmatik düşüncəyə, müasir dünya siyasəti və iqtisadiyyatını dərindən anlamasına, enerjili və təşəbbüskar şəxsiyyətinə diqqət çəkmiş, Onu xalqa ən doğru lider seçimi kimi təqdim etmişdir.
2003-cü il oktyabrın 15-də keçirilmiş seçkilərdə cənab İlham Əliyev 76,8 faiz səs toplayaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilmiş və Ümummilli Lider Heydər Əliyevin yaratdığı möhkəm təməl üzərində ölkəmizi yeni strateji hədəflərə doğru aparmışdır. Dövlətimizin başçısı siyasi və iqtisadi islahatları davam etdirərək Azərbaycanın beynəlxalq mövqeyini daha da gücləndirmiş, eyni zamanda, böyük infrastruktur layihələrini uğurla həyata keçirərək ölkənin davamlı inkişafına mühüm təkan vermişdir.
Ötən dövrdə ölkəmizdə həyata keçirilən enerji siyasəti həm daxili, həm də xarici siyasət baxımından mühüm təsirə malik olaraq Azərbaycanın dünya enerji bazarlarında etibarlı tərəfdaşa çevrilməsini təmin etmişdir. Bu sahədə əldə olunan uğurlar, reallaşdırılan strateji yanaşmalar yalnız ölkənin iqtisadi inkişafının əsas dayağını təşkil etməklə kifayətlənməmiş, eyni zamanda, Azərbaycanın beynəlxalq miqyasda nüfuzunun artmasında da əhəmiyyətli bir vasitə olmuşdur. Ən mühüm nailiyyətlərdən biri ölkənin zəngin karbohidrogen ehtiyatlarının qlobal bazarlara çıxarılması məqsədilə genişmiqyaslı infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi olmuşdur. Bunun nəticəsində Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri Azərbaycanı enerji təhlükəsizliyinin təminatçısı kimi qlobal arenada tanıtmışdır. Eyni zamanda, Cənub Qaz Dəhlizi Azərbaycanın təbii qazını Avropaya nəql etməklə qitənin enerji təhlükəsizliyinə böyük töhfə vermiş və bu strateji layihə həm də dövlətimizin enerji sahəsindəki mövqeyini gücləndirmişdir.
Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan həm hərbi, həm də diplomatik sahələrdə əhəmiyyətli uğurlar əldə edərək Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun işğalını sona çatdırmışdır. 2020-ci ilin Vətən müharibəsi Azərbaycanın gücünü, xalqın iradəsini və milli həmrəyliyini mükəmməl şəkildə nümayiş etdirərək yalnız hərbi sahədə deyil, həm də siyasi və diplomatik cəhətdən əhəmiyyətli bir Qələbə qazandırmışdır. Bu Zəfər müasir dövrün ən əhəmiyyətli hadisələrindən biri olaraq tarixə düşmüş, dövlətimizin strateji mövqeyinin güclənməsinə, regional sabitliyin təmin olunmasına və beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artmasına böyük töhfə vermişdir. Həmçinin, bu savaş ölkənin milli təhlükəsizliyinin qorunmasına və suverenliyinin təminatına da mühüm təsir göstərmişdir.
2023-cü ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən həyata keçirilən bir günlük lokal xarakterli antiterror tədbirləri ölkəmizin ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi və konstitusiya quruluşunun bərpası baxımından mühüm tarixi əhəmiyyət kəsb edir. Bu əməliyyatlar Ermənistanın uzun illər ərzində Qarabağda yaratdığı qanunsuz silahlı qrupların tamamilə zərərsizləşdirilməsinə və bölgədəki qeyri-qanuni hərbi fəaliyyətlərin aradan qaldırılmasına yönəlmişdir. Qısa müddət ərzində yüksək peşəkarlıqla həyata keçirilən əməliyyatlar nəticəsində separatçı qüvvələr təslim olmuş, qanunsuz silahlı dəstələr tərksilah edilmiş və bölgədə sülh və sabitlik bərpa edilmişdir.
Postmüharibə dövründə uğurla həyata keçirilən Böyük Qayıdış Proqramı Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun bərpasını və məcburi köçkünlərin doğma yurdlarına qayıdışını təmin etmək məqsədilə hazırlanmış irimiqyaslı və çoxşaxəli dövlət strategiyasıdır. Bu proqram çərçivəsində həmin bölgələrin təhlükəsizliyinin təmin olunması məqsədilə genişmiqyaslı minatəmizləmə işləri aparılır ki, bu da həm qayıdış prosesinin sürətləndirilməsi, həm də iqtisadi fəaliyyətlərin bərpası üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda, məktəblər, xəstəxanalar, mədəniyyət mərkəzləri və digər sosial obyektlər inşa olunur, ərazilərdə yüksək keyfiyyətli infrastruktur yaradılaraq sakinlərə müasir yaşayış şəraiti təmin edilir.
Son 21 il ərzində Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan qlobal arenada öz mövqeyini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirmiş və bu müddət ərzində müxtəlif beynəlxalq tədbirlərin keçirilməsi üçün etibarlı və nüfuzlu ev sahibi kimi tanınmışdır. Ölkəmiz, xüsusilə 2024-cü ilin dekabr ayında Bakıda təşkil olunmuş BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası - COP29 ilə diqqət mərkəzində olmuşdur. Bu prestijli tədbirə ev sahibliyi edərək Azərbaycan yalnız ekoloji sahədəki əldə etdiyi mühüm uğurları nümayiş etdirməklə kifayətlənməyib, həm də qlobal enerji təhlükəsizliyinə verdiyi mühüm töhfələri bir daha dünyaya təqdim etmişdir. COP29-un Bakıda keçirilməsi Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədəki rolu və müasir dövrün mühüm məsələlərinə verdiyi strateji töhfələrin bariz nümunəsidir.
Dövlətimizin başçısı beynəlxalq əməkdaşlığı daha da gücləndirərək Azərbaycanın D-8 təşkilatına üzv qəbul edilməsini təmin etmişdir. Bu, ölkəmizin inkişafı və dünya arenasındakı mövqeyini daha da möhkəmləndirən əhəmiyyətli bir addım olmuşdur. D-8 inkişaf etməkdə olan ölkələrin birliyini təmsil edən və üzv dövlətlər arasında iqtisadi və ticarət əlaqələrini gücləndirməyə yönəlmiş beynəlxalq bir təşkilatdır. Azərbaycan bu təşkilatla əlaqələrini daha da dərinləşdirərək ticarət, iqtisadiyyat və enerji sahələrində əməkdaşlıq imkanlarını genişləndirmiş və bu yolla yeni strateji tərəfdaşlıqlar qurmuşdur. D-8 təşkilatına üzv olmaq Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlərdəki rolunu və qlobal inkişafda iştirakını daha da artıracaq, ölkənin gələcək inkişafına mühüm bir təkan verəcəkdir.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan yalnız regionda deyil, həm də beynəlxalq aləmdə güclü və etibarlı bir tərəfdaş kimi tanınır, bu da ölkənin gələcəkdə daha da uğurlu inkişafı üçün möhkəm və dayanıqlı təməl yaradır. Dövlət başçısının 2003-2024-cü illər ərzindəki yorulmaz fəaliyyəti və strateji rəhbərliyi Azərbaycanın müstəqil, güclü və tərəqqi edən bir dövlət olaraq dünya miqyasında hörmətlə qarşılanmasına və mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olmuşdur. Bu illər ərzində əldə olunan nailiyyətlər Azərbaycanın qlobal arenada artan nüfuzunu və beynəlxalq münasibətlərdəki təsirini daha da gücləndirmişdir.
Məşhur Məmmədov,Millət vəkili
İyirmi ildən çoxdur ki, Azərbaycan xalqı Prezident İlham Əliyevə öz dəstəyini göstərir.
İlham Əliyev 2003-cü il oktyabrın 15-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. Prezident seçkilərində seçicilərin 76 faizindən çoxu İlham Əliyevin lehinə səs verib.
2003-cü ilin 15 oktyabr tarixində keçirilmiş seçkilərdə xalq öz səsini Ulu Öndər Heydər Əliyev siyasətinin davam etdirilməsinə və ölkədə sabitliyin qorunmasına verdi.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqına 01.10.2003-cü il tarixli müraciətini yada salaq: “Üzümü Sizə - həmvətənlərimə tutaraq, qarşıdan gələn prezident seçkilərində prezidentliyə namizəd, mənim siyasi varisim, Yeni Azərbaycan Partiyası sədrinin birinci müavini İlham Əliyevi dəstəkləməyə çağırıram. O, yüksək intellektli, praqmatik düşüncəli, müasir dünya siyasətini və iqtisadiyyatını gözəl bilən, enerjili və təşəbbüskar bir şəxsiyyətdir. Sizi əmin edirəm ki, həm İlham Əliyev, həm də Yeni Azərbaycan Partiyası bundan sonra da xalqımızın ən layiqli övladlarını öz ətrafında sıx birləşdirərək Azərbaycan dövlətinin inkişafı və xalqımızın firavanlığı yolunda çox işlər görəcəklər. İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri Sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm”.
2008-ci il oktyabrın 15-də keçirilən seçkilərdə seçicilərin 88,73 faiz səsini qazanan İlham Əliyev ikinci dəfə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. 2013-cü il oktyabrın 9-da keçirilən seçkilərdə seçicilərin 84,54 faiz səsini qazanan İlham Əliyev növbəti dəfə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. 2018-ci il aprelin 11-də keçirilən seçkilərdə İlham Əliyev seçicilərin 86,02 faiz səsini qazanaraq yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib.
Sonuncu prezident seçkisini Zəfər seçkisi də adlandıra bilərik.
2024-cü il fevralın 7-də keçirilmiş növbədənkənar Prezident seçkiləri doğrudan da Zəfər seçkisi idi. İlk dəfə olaraq müstəqil həyatımızda seçkilər ərazilərimizin hər bir yerində keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, birinci xanım Mehriban Əliyeva və ailə üzvləri Xankəndi şəhərində 122 saylı seçki dairəsinin 14 saylı seçki məntəqəsində səs verdi. Seçkilərdə seçici fəallığı 76,43 faiz oldu. İlham Əliyev seçicilərin 92,12 faiz səsini qazanaraq yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildi.
Prezident İlham Əliyev Azərbaycan siyasi sisteminə rasional siyasi davranış modeli, məntiqi mühakimələrə və analitik təhlilə əsaslanan, mütərəqqi, pozitiv, milli məqsədlərə xidmət edən siyasi realizmə söykənən siyasi fəaliyyət nümunəsi gətirdi, öz fəaliyyəti və davranışı ilə siyasi sistemimizə siyasi mədəniyyət, milli mənəviyyatımıza uyğun siyasi əxlaq standartı, milli siyasi etika nümunəsi təqdim etdi.
Milli ləyaqət, milli qürur uğurlarımızın əsas şərtləri oldu.
Prezident İlham Əliyevin yürütdüyü siyasət müasir Azərbaycanın güclənməsinə, milli-mənəvi dəyərlərimizin ən yüksək səviyyədə qorunmasına xidmət etdi. Dünyada tolerantlıq məkanı kimi tanınan Azərbaycan Prezident İlham Əliyevin xidmətləri sayəsində mədəniyyətlərarası və sivilizasiyalararası dialoq məkanı kimi tanındı.
İlham Əliyev həm də dünənin, bu günün, sabahın partiyasının - Yeni Azərbaycan Partiyasının sədridir.
Yeni Azərbaycan Partiyasının 2005-ci il 26 mart tarixində keçirilmiş III Qurultayında Partiyanın yeni sədri – Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev seçilmişdir. Prezident İlham Əliyev öz islahatçı kursuna sadiq qalaraq 2021-ci ildə YAP-da mahiyyət etibarı ilə dəyişikliklərə səbəb olmuş islahatlar təşəbbüsü ilə çıxış etmişdir. 2021-ci ilin 5 mart tarixində Partiyanın VII Qurultayında yeni Nizamnamə təsdiq olunmuş və bununla da Partiya sədrinin birinci müavini vəzifəsi təsis olunmuş, İdarə Heyəti, Təftiş Komissiyası, Veteranlar Şurası, Gənclər Birliyi və Mərkəzi Aparatı yaradılmışdır. Partiyanın yeni Proqramı qəbul edilmiş, həmçinin kadr islahatlarına başlanılmışdır.
Prezident İlham Əliyevin “Biz birlikdə güclüyük!” şüarı xalqın qalib ruhunun güzgüsüdür. İqtisadi böhranlara, beynəlxalq təzyiqlərə və pandemiyanın yaratdığı çətinliklərə rəğmən dövlət başçısının nümayiş etdirdiyi yüksək peşəkarlıq və xalqa arxalanma siyasəti Azərbaycanda yaşanan ümumxalq birliyinin səbəbidir. Sonuncu prezident və parlament seçkilərindən sonra ölkəmizdə başlanan islahatlar yeni mərhələyə qədəm qoydu və bu gün də bu mütərəqqi proses Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında əzmlə davam etdirilir.
Milli həmrəyliyin inkişafına xidmət edən demokratik təcrübə barədə də söz açsaq, yerinə düşər.
Son dörd il ərzində siyasi partiyalar tərəfindən imzalanmış 9 birgə bəyanat və 3 müraciət uğurlu siyasi dialoqun və xalq-dövlət birliyinin təzahürüdür. Siyasi partiyaların Ali Baş Komandan İlham Əliyevə dəstək ifadə edən birgə bəyanat və müraciətlərin imzalaması həmrəylik mühitinin inkişafı ilə yanaşı, dayanaqlı demokratik ənənələrin formalaşmasına xidmət edən mütərəqqi təcrübədir. Partiyaların həmrəyliyi ölkəmizdə mövcud siyasi potensialın yalnız dövlətin inkişafına və milli maraqlara xidmət etdiyini göstərir.
Siyasi dialoqu və əməkdaşlıq mühitini təşviq edən Prezident İlham Əliyev qeyd edir: “Ümummilli məsələlərdə heç bir fərqli fikir ola bilməz. Ümumi məsələlər Qarabağ məsələsidir. Ümumi məsələlər siyasi partiyaların fəaliyyətidir, demokratiyanın inkişafıdır, iqtisadi azadlıqların bərqərar olmasıdır, ölkəmizin güclənməsidir. Bu gün bu siyasi dialoq aparılır. Mən bunu çox təqdir edirəm. Hesab edirəm ki, ölkəmizin gələcək siyasi sisteminin təkmilləşməsi üçün bunun böyük əhəmiyyəti var”.
Azərbaycanda davamlı olaraq Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu, Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu, habelə BMT Sivilizasiyalar Alyansının VII Qlobal Forumu, UNESCO-nun xüsusi sessiyalarının və onlarla digər əhəmiyyətli tədbirlərin keçirilməsi nəticəsində Bakı qlobal münasibətlər sistemində nüfuzlu beynəlxalq siyasi meydanlardan birinə çevrilib.
Azərbaycan “Sülh naminə tərəfdaşlıq” proqramı çərçivəsində NATO-nun etibarlı və fəal tərəfdaşıdır.
Şərqlə Qərb arasında körpü rolunu oynayan Azərbaycan tutduğu obyektiv mövqe və çıxış etdiyi qlobal əhəmiyyətli təşəbbüslər sayəsində öz beynəlxalq statusunu dayanmadan artırır. Bakının görüş və danışıqlar ünvanı kimi müəyyən olunması bilavasitə Prezident İlham Əliyevin artan beynəlxalq nüfuzuna işarə edir.
Türk dövlətləri ilə münasibətlərin möhkəmləndirilməsi Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioritetlərindən biridir.
2009-cu ildə Naxçıvan Zirvə görüşündən ötən müddət ərzində əməkdaşlıq əlaqələri müxtəlif sahələrdə təsisatlanıb. Bu gün Türk Dövlətləri Təşkilatı beynəlxalq səviyyədə böyük siyasi çəkiyə və nüfuza malikdir. Son iki il ərzində Prezident İlham Əliyevin Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv və müşahidəçi dövlətlərə 20-dən artıq səfəri təşkil olunmuşdur. Qardaş dövlətlərin rəhbərləri də həmin dövr ərzində Azərbaycana çoxsaylı səfərlər ediblər. 2024-cü ilin iyul ayında Şuşa şəhərində keçirilmiş Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə imzalanmış Qarabağ Bəyannaməsi əməkdaşlığın daha da dərinləşməsinə töhfə verir.
COP29 iqlim diplomatiyasında dönüş nöqtəsi oldu. Azərbaycan bir ildən az müddət əvvəl beynəlxalq ictimaiyyətin yekdil dəstəyi ilə COP29-a ev sahibliyi etməkdən şərəf duydu. Müddətin qısa olmasına baxmayaraq, Azərbaycan COP-un rahat və yüksək səviyyədə keçirilməsi üçün bütün lazımi hazırlıqları həyata keçirməyə nail oldu. COP29-a 80 dövlət və hökumət başçısı, qeydiyyatdan keçmiş 76 mindən çox iştirakçı qatılmışdı.
Siyahını uzatmaq da olar, İlham Əliyevin ölkəyə rəhbərlik etdikdən sonra ölkəmizin daxildə və xaricdə əldə etdiyi nəaliyyətləri sadalamaqla bitməz.
Bir sözlə, Prezident İlham Əliyevin ölkəyə rəhbərlik etdiyi dövrdə bütün sahələr davamlı inkişaf edib.
"Hər zaman belə olub, bu gün də elədir ki, insanlar tanrıdan ani var-dövlət, yaxud qızıl balıqdan hər şeyi istəyirlər".
Məşhur MəmmədovMilli Məclisin deputatı
Prezident İlham Əliyev “Rossiya Seqodnya" Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinə verdiyi müsahibə bir çox məsələlərə aydınlıq gətirdi. Rusiya-Azərbaycan münasibətlərindən danışarkən Müttəfiqlik Qarşılıqlı Fəaliyyəti haqqında Bəyannamə ilə bağlı ölkə rəhbəri qeyd edib ki, Bəyannamənin imzalanması faktı həm Rusiya, həm də Azərbaycan tərəfindən ən mühüm siyasi addımdır. Müttəfiqlik Qarşılıqlı Fəaliyyəti haqqında Bəyannamə 2022-ci il fevralın 22-də imzalanıb. Regionumuzda və bütövlükdə dünyada vəziyyət əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib, lakin bu, Rusiya ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlığın xarakterinə və formasına təsir etməyib.
Bu gün Rusiya və Azərbaycan iki etibarlı tərəfdaşdır. Biz münasibətlərimizin inkişafından məmnunuq, onları yüksək qiymətləndiririk və əminəm ki, bu müsbət dinamika qorunub saxlanılacaq.
Ölkə rəhbəri daxili işlərimizə qarışmaq istəyənlərə açıq mesajla bir daha xatırlatdı ki, Azərbaycan müstəqil xarici siyasət yürüdən tamamilə müstəqil aktor kimi qəbul edilir.
Azərbaycanın öhdəliklərinə gəlincə, biz bütün öhdəliklərimizə maksimum dərəcədə məsuliyyətlə yanaşırıq və bundan sonra da belə edəcəyik. Xarici siyasətinin xüsusiyyətlərinə görə istər Qərbdə, istərsə də Şərqdə Azərbaycan müstəqil xarici siyasət yürüdən tamamilə müstəqil aktor kimi qəbul edilir. Həm də ona görə ki, bu, eyni zamanda, həm Rusiyanın, həm də NATO üzvü Türkiyənin müttəfiqi olan yeganə ölkədir. Dünyada ikinci belə ölkə yoxdur. Buna görə də öhdəliklərimizin məntiqi zənciri üzrə irəli getsək, görərik ki, müttəfiqlik öhdəliklərimiz çoxşaxəlidir.
Prezident İlham Əliyevin hərbi büdcə ilə bağlı dedikləri də müzakirə mövzusu, həm də sübliminal mesajdır. O, qeyd etdi ki, 2025-ci ildə növbəti hərbi büdcəmiz rekord büdcə olacaq. Bu, təxminən beş milyard dollardır. Bu məbləğin ən azı 60 faizini xərcləməyə məcburuq, təhdidlər olmasaydı, xərcləməzdik, Qarabağın bərpasına, sosial ödənişlərə və sair üçün istifadə edərdik. Lakin biz bunu etməyə məcburuq və edəcəyik. Birincisi, Ermənistan silahların əksəriyyətini Qərbdən pulsuz və ya kreditlə almasına, onların təbii ki, silinəcəyinə baxmayaraq, bizimlə silah yarışında tab gətirməyəcək. Onlar İkinci Qarabağ müharibəsinin və 2023-cü ilin sentyabrında keçirilən antiterror əməliyyatının nəticələrini unutmamalıdırlar. Həmçinin başa düşməlidirlər ki, Makron rejiminin, eləcə də ABŞ Dövlət Departamentinin maksimum dəstəyinə baxmayaraq, burada, bu yerdə bizə qarşı növbəti təxribat planlaşdırsalar, onlara heç kim kömək etməyəcək.
Müsahibə zamanı cənab İlham Əliyev Sülh sazişi ilə bağlı suala da əhatəli cavab verərək bildirib ki, Ermənistanın eyni vaxtda bizə qarşı silahlandırılması iki fərqli kursdur. Axı, biz əslində sülh sazişi üzrə böyük irəliləyiş əldə etmişik: "Bu sənədin 17 maddəsinin 15-i razılaşdırılıb, ikisi qalıb. Kazanda Ermənistanın baş naziri ilə sonuncu görüşüm zamanı eşitdiyim və hiss etdiyim o oldu ki, razılaşdırılmamış bu iki maddə də Ermənistan tərəfindən qəbul oluna bilər, mən bizim şərtlərimizi nəzərdə tuturam. Bu iki maddədən biri bir-birinə qarşı beynəlxalq iddialardan kənarda durmaqdır. Zənnimcə, bu, qarşılıqlı şəkildə qəbul olunan maddədir. Bu yaxınlarda biz vurulmuş zərərin təhlilini başa çatdırdıq, həm də bunu ətraflı etdik. Biz buna 4 il vaxt sərf etdik və orada hər şey sənədlərlə qeyd olunub. Bu, təqribən 150 milyard dollardan çoxdur, yəni, işğal illərində vurulan zərərdir. Ona görə də zənnimcə, qarşılıqlı iddiaları kənara qoymaq hər iki tərəf üçün qəbulediləndir".
Prezident İlham Əliyev onu da qeyd edib ki, erməni tərəfinin həyata keçirməli olduğu vacib məqamlardan biri öz Konstitusiyasını dəyişməkdir. Çünki konstitusiyada Azərbaycana ərazi iddialarının yer aldığı müstəqillik Bəyannaməsinə istinad var, burada keçmiş Dağlıq Qarabağ muxtar vilayəti Ermənistanın bir hissəsi elan olunur. Ona görə də Konstitusiyanın dəyişdirilməsi bizim istəyimiz deyil, sadəcə obyektiv şərtdir.
Digər tələbimiz ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv olunmasıdır. Əgər Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi olaraq tanıyıbsa, Minsk qrupu isə Qarabağ məsələsinin həlli üçün yaradılıbsa, onda o nəyə lazımdır? Bizim ikinci şərtimiz ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvidir. Bu məsələ konsensusla həll edildiyinə görə, formal olaraq bunu Ermənistanın razılığı olmadan etmək mümkün deyil. Hərçənd ATƏT-in Minsk qrupu artıq çoxdandır fəaliyyətsizdir, amma formal olaraq mövcuddur və bizim məsələmiz ondan ibarətdir ki, əgər Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi olaraq tanıyıbsa, Minsk qrupu isə Qarabağ məsələsinin həlli üçün yaradılıbsa, onda o nəyə lazımdır? Əgər bunlar həll edilsə, daha sülh sazişinin imzalanmasına heç bir maneə olmayacaq.
Ölkə rəhbəri yurd-yuvasından ayrı düşən minlərlə Qərbi Azərbaycanlıların gözləntilərindən də söz açıb: "Qərbi Azərbaycan İcması qayıtmaq, reinteqrasiya üçün onlara belə bir şəraitin yaradılmasına dair Ermənistan rəhbərliyinə rəsmi müraciət edib.
Buna paralel olaraq Ermənistandan gələnlərin icması var, onlar 1980-ci illərin sonunda – 1990-cı illərin əvvəlində deportasiya olunmuş təxminən 300 min azərbaycanlıdır. Bu icma qayıtmaq, reinteqrasiya üçün onlara belə bir şəraitin yaradılmasına dair Ermənistan rəhbərliyinə rəsmi müraciət edib. Çünki onların 1990-cı illərin əvvəlində oradan deportasiyası o demək deyil ki, bu insanların qayıtmaq hüququ yoxdur. Ona görə də biz hələ bu günədək Ermənistan rəhbərliyindən azərbaycanlıların öz tarixi torpaqlarına reinteqrasiyası prosesini necə görmələri barədə cavab almamışıq. Zənnimcə, əgər bu iki proses paralel kursla gedərsə, onda bu, sülh üçün ən yaxşı ictimai ab-hava yaradacaq".
Müsahibənin sonunda beynəlxalq tədbirə uğurla sədrlik, evsahibliyi etməyimizlə bağlı məsələlərə toxunan cənab İlham Əliyev qeyd edib ki, COP29 çox böyük təşkilati iş idi və biz onun öhdəsindən şərəflə gəldik.
Başlıca çətinlik ondan ibarət idi ki, bizim vaxtımız az idi. Bir qayda olaraq, ölkələrə hazırlıq üçün 2 il vaxt verilir. Bizim isə 11 ayımız var idi. Bunun səbəbi o idi ki, ötən ilin dekabrında qərar qəbul edilməsinə iki-üç gün qalmış Ermənistan hələ də Azərbaycanın namizədliyini bloklayırdı. COP29-un Bakıda keçiriləcəyi ilə bağlı konsensus olmadığına görə məsələ son günlərdə həll edildi. Ona görə də hazırlaşmaq üçün bizim cəmi 11 ayımız var idi və bu, ən böyük çətinlik idi. Çünki biz 70 mindən çox insanı qəbul etmək üçün şərait yaratmalı idik. Qeydiyyatdan 76 min iştirakçı keçmişdi... Bu, çox böyük təşkilati iş idi və biz onun öhdəsindən şərəflə gəldik.
Rusiya qüvvələrinin radiasiya, kimyəvi və bioloji müdafiə qoşunlarının rəisi, general-leytenant İqor Kirillov və onun köməkçisinə qarşı terror aktına cavab olaraq Rusiya Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinin Kiyevdəki idarəetmə mərkəzinə zərbələr endirib.
Axar.az xəbər verir ki, bunu rusiyalı politoloq İqor Korotçenko deyib.
“Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinin nəzarət məntəqəsinə zərbə təbii ki, Ukrayna xüsusi xidmətinin hazırladığı və general-leytenant Kirillovu öldürmək üçün həyata keçirilən əməliyyata cavabdır. Bu təcrübə düzgündür, beynəlxalq hüquq normalarına, ən əsası isə Rusiya vətəndaşlarının qisas tələblərinə uyğundur”, - o bildirib.
Qeyd edək ki, Rusiya ordusu Kiyev hakimiyyətinin Rostov vilayətinə hücumuna cavab olaraq Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinin idarəetmə mərkəzinə, “Luç” konstruktor bürosuna və “Patriot” hava hücumundan müdafiə sisteminin mövqeyinə zərbələr endirib.
Yaxud İrəvan Ukraynada kiminlə və kimə qarşı döyüşəcək?Ermənistan çoxvektorlu siyasət yürütdüyünü düşünür. Gah nala, gah mıxa vurur. Həm Rusiyanın yanında olduğunu sübut etmək üçün Moskvaya tələsir, gah da Trampın Fransaya səfərindən sui-istifadə edərək Parisə qaçır. Paşinyan düşünürdü ki, ABŞ-ın yeni prezidenti Ermənistanın baş nazirini görən kimi kilsənin açılışını da unudacaq və Azərbaycanı cəzalandırmanın yol və üsullarını Paşinyanla müzakirə edəcək. Amma belə olmadı, Paşinyan Trampla çəkdirdiyi fotoda yazıq, kimsəsiz uşaq təsiri bağışlaması diqqətdən yayınmır. Məlum olur ki, baş nazir indiki prezident Baydenlə olan izdivacının Trampla davam edib-etməyəcəyinə aydınlıq gətirmək məqsədilə Parisə gedib. Görünür Paşinyan lazım olan cavabı tam olaraq almayıb.
Ermənistan tərəfdaşlıqda etibarsızdır, bu “keyfiyyətləri”nə görə bu ölkəyə investisiya qoyan ölkələrin sırası çox seyrəkdir. Amma erməni dövlətinin özünü məzlum göstərmək məharəti onun işinə hələ də yarayır. Din qardaşlığından yararlanan İrəvan ehtiyaclarını qismən ödəyə bilir. Amma nə vaxta qədər? Bu sual erməniləri də düşündürür. Ermənistanın Rusiyadan asılılığı yeni xəbər deyil, bu qondarma dövlətin Azərbaycanın torpaqları hesabına yaradılması faktdır. Ermənilərin Qafqaza, xüsusən də Azərbaycan ərazilərinə köçürülməsində Çar Rusiyasının rolunu da yəqin ermənilər danmaz. Amma indi nə baş verir? 44 günlük müharibədə daha geniş ərazilər ələ keçirmək planları pozulan ermənilər məğlubiyyətin günahını ağaları rusların ayağına yazmaqla bu dəfə Qərbin qucağına tələsirlər.
Ermənistana Qərbin və Rusiyanın, iki rəqib, düşmən cəbhənin münasibəti də anlaşılan deyil. Qər Rusiyaya tətbiq etdiyi sanksiyaların sayını artırdıqca İrəvanla Moskvanın bağları daha da möhkəmlənir. ABŞ və Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazda əsas "dost"u sayılan Ermənistanın sanksiyalardan yayınaraq Rusiya ilə partyorluq etməsi, Şimal qonşumuzun dünya bazarında xırıd etmək istədiyi qeyri-neft sektoruna aid qızıl ticarətini İrəvanın birbaşa yardımı ilə reallaşdırması da deyəsən onları narahat etmir. Yaxud bu da planın bir hissəsidir.
Bu arada...
NATO-nun 170 minlik hərbi kontingenti Ukraynaya girəcək. Bir neçə min hərbçi isə Ermənistandan olacaq. NATO qoşunlarının Ukraynaya daxil olması prosesi mütləq həyata keçiriləcək. Necə deyərlər, 40 min yox, 150 min, hətta 170 min hərbçi Ukrayna ərazisinə daxil olub, təmas xəttinə yerləşdiriləcək. Ancaq bu, yalnız müqavilə bağlanandan sonra baş tutacaq. Onlar Fransadan olacaq. Bu əməliyyatın təşəbbüskarı Fransa prezidenti Emmanuel Makrondur. Həmçinin Böyük Britaniya, Polşa, Latviya, Litva, Estoniya, Niderland, Norveç, Danimarka, İsveç və Finlandiyadan hərbçilər cəlb ediləcək. Ermənistanın da iştirakı istisna edilmir, çünki Makron artıq Nikol Paşinyana müraciət edib və sonuncu müsbət cavab verib. Bu, əlbəttə, “dəhşətli sirr”dir: Ermənistandan bir neçə min əsgərin Ukraynaya gələcəyi istisna edilmir.
Aİ-nin cümə axşamı Brüsseldə keçiriləcək ilin sonuncu sammitində Ukraynadakı vəziyyət və prezident Bəşər Əsədin devrilməsindən sonra “Suriya məsələsi” müzakirə olunub. Aİ-yə üzv olan 27 ölkənin liderləri ABŞ-ın yeni administrasiyası Kiyevi dəstəkləməkdən imtina edərsə, Ukraynaya yardım imkanlarını müzakirə edidlər, Aİ-nin yüksək rütbəli rəsmisi görüşdən əvvəl mətbuata bildirib ki, Avropa Şurasının prezidenti Antonio Kosta ilk dəfə sammitə ev sahibliyi edib. Gözlənildiyi kimi sammit onun Aİ-yə üzv ölkələrin liderlərinə sammitə dəvət məktubu göndərməsindən sonra baş tutub. Kosta vurğulayıb ki, Aİ lazım olduğu qədər qalacaq və bunun üçün mümkün olan hər şeyi edəcək. Bundan əlavə, sammitdə Aİ-nin dünyada yeri müzakirə olunub.
İordaniya kralı II Abdullah və İsrail prezidenti İsaak Hersoqla söhbətindən sonra Koşta Aİ liderlərinə məlumat verib ki, sammitin gündəliyinə təcili olaraq Suriyadakı vəziyyətin müzakirəsi daxil edilib. Onun sözlərinə görə, sammit Ukraynaya vahid və birmənalı dəstək siqnalı göndərmək üçün yeni mühüm fürsət olub. Üstəlik, prezident Vladimir Zelenski “yerdəki son hadisələri və Avropanın Ukraynaya ən yaxşı şəkildə necə dəstək verə biləcəyinə dair fikirlərini bölüşmək üçün” Avropa Şurasının iclasına dəvət olunub.
Məlum olub ki, Avropa İttifaqı 2025-ci ildə Ukraynaya daha 30 milyard yardım ayırmağa qərar verib ki, bu da Rusiya Federasiyasının xüsusi hərbi əməliyyatı başlayandan indiyədək Rusiyanın dondurulmuş aktivlərindən mənfəət kimi alınan vəsaitdən verilmiş 130 milyard avrodan əlavə, 18,1 milyard avrodur. Baş diplomat qeyd edib ki, Aİ Ukraynaya təkcə hərbi yardımla deyil, həm də enerji təhlükəsizliyi sahəsində yardım göstərməli, eyni zamanda Rusiyaya qarşı sanksiya təzyiqlərini artırmalıdır. “Aİ Ukraynanı dəstəkləməlidir ki, vəziyyətin gələcək inkişafı üçün mümkün olan ən güclü mövqeyə malik olsun. Bizim mövqeyimiz: Ukraynasız qərar qəbul oluna bilməz”, - o əlavə edib.
O, xüsusilə vurğulayıb ki, Donald Trampın Ağ Evə qayıdışını nəzərə alaraq, 27 ölkə formatında müzakirələrdən biri Ukraynanı müstəqil dəstəkləmək lazım gələrsə, nə etmək olar. Adının açıqlanmasını istəməyən başqa bir avropalı diplomat deyib ki, Fransa prezidenti Emmanuel Makron atəşkəs və Moskva ilə Kiyev arasında sülh əldə olunacağı təqdirdə Ukrayna ərazisində sülhməramlı missiyanın yerləşdirilməsi məsələsini müzakirəyə çıxaracaq. Açıq şəkildə olsa da, bir çox Aİ rəsmiləri bu müzakirələrin tez olduğunu deyiblər. Ancaq sülhməramlıların mövzusu hələ də çox “xam”dır və ideya səviyyəsindədir. Xüsusilə, Aİ-nin xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə yeni ali nümayəndəsi Kaja Kallas bu istiqamətdə danışıb.
Əvvəla, Makronun bu mövzunun artıq qaldırıldığı Polşaya son səfərini nəzərə alsaq, sülhməramlılarla bağlı müzakirələr qaçılmazdır. İkincisi, Trampın ABŞ-da hakimiyyətə gəlməsi, onunla Ukrayna ətrafındakı vəziyyəti müzakirə etməyə hazırlaşmaq və sülh danışıqlarında Aİ-nin iştirakını təmin etmək zərurəti var. Reuters diplomatlara istinadən xəbər verir ki, Paris "hərəkət etməkdə qərarlı olan" beş-səkkiz Avropa ölkəsindən ibarət koalisiya yaratmağa çalışır. Makronun təşəbbüsünü həyata keçirmək üçün beş briqadadan və ya təxminən 40 min nəfərdən ibarət qüvvə tələb olunacaq. Qeyd olunur ki, Makron Polşanın baş naziri Donald Tuskdan başqa, artıq Ukrayna ərazisinə missiya göndərilməsi ilə bağlı fikirlərini Britaniya hökumətinin başçısı Key Starmer, Şimali Avropa və Baltikyanı ölkələrin nümayəndələri ilə müzakirə edib.
Suriyadakı vəziyyətə gəlincə, Kostanın sözlərinə görə, insan hüquqlarına hörmət, azlıqların qorunması və ölkənin ərazi bütövlüyü, Rusiya təsirindən, xüsusən də Rusiyanın Suriyadakı hərbi bazalarından qurtulmaq Aİ üçün əsasdır. Kallasın sözlərinə görə, onurğa sütunu terrorçu kimi tanınan və Rusiyada və bir çox ölkələrdə qadağan olunmuş “Həyat Təhrir əş-Şam” qruplaşması olan Suriyanın yeni hakimiyyət orqanlarının qeyri-müəyyən beynəlxalq statusu onlarla danışıqlar aparmamaq üçün səbəb deyil. “Bizim üçün təkcə onların sözləri deyil, həm də hərəkətləri vacibdir” deyən Avropa diplomatiyasının rəhbəri vurğulayıb. Əlavə edib ki, gələcək həftələr və aylar Suriyanın yeni hakimiyyət orqanlarının düzgün istiqamətdə hərəkət edib-etmədiyini göstərəcək.
Çərşənbə axşamı Strasburqda Avropa Parlamentinin plenar iclasında çıxış edən Kallas bildirib ki, Avropa İttifaqı tezliklə Suriya ilə bağlı yenilənmiş strategiyanı təqdim edəcək. Onun əsas komponentləri Aİ sammitində razılaşdırılacaq. Bundan əlavə, Suriyanın və bütün Yaxın Şərq regionunun gələcəyi ilə bağlı Brüsseldə keçiriləcək 9-cu konfransa hazırlıqlara başlanılıb.
Rusiya Beynəlxalq Əlaqələr Şurasının elmi direktoru Andrey Kortunovun verdiyi məlumata görə, Aİ təbii ki, Suriyanın ərəb dünyasının tam mərkəzində siyasi ekstremizmin və beynəlxalq terrorizmin yeni əsas ocağına çevrilməsindən qorxur. Səddam Hüseyn rejiminin devrilməsindən sonra İraqın faciəli taleyi xəbərdarlıq rolunu oynayır. Brüssel üçün Suriyadan Avropaya çata biləcək yeni miqrasiya dalğasının qarşısını almaq daha vacibdir. Eyni zamanda, arzuolunandır ki, hazırda "Köhnə Dünya"da olan bir neçə milyon suriyalı qaçqından ən azı bir qismi öz evlərinə qayıtsın və ölkənin yenidən qurulmasında iştirak etsin.