Salam haqqında “çox istedadlı” ifadəsini istifadə etmək yersizdir.

Salam 90-cı illərdə “istedadlı şair” idi – çünki gənc idi, yeni başlamışdı və öz fərqli istedadı, bənzətmələri, deyimləri ilə məcazı müstəqimliyə dəyişib, fərqli alleqoriyalar və təzadlar toqquşması yaratmağı bacarırdı.

İndi Salama “istedadlı” sözü yaraşmır – o, Azərbaycan poeziyasının bəlli tsikli üçün burulğandır, tufandır, söz fırtınasıdır.

Salamın “Biləcəridən o tərəfə” keçməsi çox çətindir. Ona görə yox ki, onun poetik imkanları buna qadir deyil; ona görə ki, Salam – dil faktorudur, dil hadisəsidir və belə şəxsləri tərcümə etmək o qədər çətindir ki... Yəni mümkünsüzdür.

Salam dilin “təbiət hadisəsidir” – o zəlzələni hiss etmək üçün bu dili bilmək azdır, həm də deyimlərinə, duyumlarına, ibarələrinə, dilin çoxmənalılığına bələd olmalısan.

“Salam Tanrının Azərbaycan poeziyasına salamıdır” – səhv etmirəmsə, nə vaxtsa Salamın öz üslubuna bənzəyən bu təşbehdən istifadə edilib. Amma bunun bir az redaktəyə ehtiyacı var, sanıram.

Salam Füzulinin 16-cı əsrdəki salamıydı və bu salamı 21-ci əsrdə də alan olmadı: bir az bədii dilinə görə, bir az da elə öz dilinə - təzadlı xarakterinə, hədləri aşan ifadələrinə görə.

Salamın içində nə tüğyan etdiyini kimsə bilmədi; bilinən o oldu ki, tündməcazdır, cığaldır, həddi qorumur – poeziyası kimi!

Yazdıqlarını yaşayıb bu 58 ildə!

Məcazı müstəqimliyə çevirmək xarakterindənmi Salam meyxanəyə meyilli oldu? – çətin sualdır. Amma sığındığı “yer” ona xəyanət etdi – zatən, dünya duracaq, araq sığınacaq yer deyil axı!

Sözlə oynamaq ağırdır, çətindir, adamı içdən yeyir – bir də sözə gücün çatmayanda meyə meyil salmaq ikiqat fəsad yaradır. Həm də onda “salama” xəyanət etmiş olursan – bu Salam ədəbiyyatın, poeziyanın və sözündürsə, ikiqat günah olur.

Sözün də Vətəni var – bu Vətənə sonradan vətəndaşlıq almaq mümkün deyil; bu Vətən vətəndaş qəbul etmir – baxmayaraq ki, burda çoxlu qanunsuz miqrant var, ömrünü bu Vətənin “sığınacağında” başa vuran və ömrü uzunu deportunu gözləyənlər saysız-hesabsızdır.

Bu Vətənin vətəndaşı olmaq üçün bu Vətənin vətəndaşı kimi doğulmaq lazımdır.

Salam bu Vətənin vətəndaşıdır – bəlkə də bu Vətənin vətəndaşları üçün nəzərdə tutulan yaradıcılıq evlərini köçkün-qaçqın miqrantlar “məşğul etdiyi”nə, bəlkə “qara fəhlələrin” sözün ayağını qazdığına, bəlkə də... – yazılası mümkün olmayanlara görə doğma Vətənində doyunca, rahat-rahat yaşaya bilmir.

Salam indi xəstədir, halı heç yaxşı deyil və onun üçün Vətəninə sözlər-dualar göndəririk.

Ancaq adama elə gəlir ki, Salam sadəcə qanunsuz miqrant-qaçqınların, bu Vətənə soxulanların – yəni “ermənilərin ucbatından” öz Vətənini atıb, getmək istəyir; sanki intihar edir və indi yox – illərdir, bəlkə də onillərdir.

Heyf, Füzulinin ədəbiyyata verdiyi salamı 500 il sonra da alan olmadı, Füzulinin salamı yenə yerə - yatağa düşdü...

Heç olmasa indi, “canı canan diləyəndə” Füzuliyə baş əyək:

- Əleykümsalam, ustad!