 |
 |
Bu gün hər kəs tərəfindən bölüşülən fikir odur ki, hazırda yeni qaydaların müəyyənləşdirilməsi prosesi baş verir.
Ətrafımızda baş verən böhranlardan regionumuzun qorunması vacib məsələdir.
Məşhur MəmmədovMilli Məclisin deputatı
Martın 13-də keçirilən XII Qlobal Bakı Forumunda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev çıxışında beynəlxalq münasibətlər, enerji siyasəti, regional təhlükəsizlik və Azərbaycan-Ermənistan münasibətləri kontekstində mühüm məsələlərə toxundu. “Dünya düzəninin yenidən düşünülməsi: Çağırışların fürsətə çevrilməsi” mövzusu çərçivəsində cənab Prezident İlham Əliyevin səsləndirdiyi fikirlər Qlobal Bakı Forumunun beynəlxalq əhəmiyyətini bir daha göstərmiş oldu.
Azərbaycanın ev sahibliyi etdiyi Qlobal Bakı Forumu artıq qlobal səviyyədə nüfuz qazanmış mühüm beynəlxalq platformadır. Forum çərçivəsində dövlət və hökumət başçıları, beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri və nüfuzlu ekspertlər mühüm məsələləri müzakirə edirlər. Cənab Prezident İlham Əliyevin çıxışında vurğulandığı kimi, Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin bu prosesdəki rolu əhəmiyyətlidir və Azərbaycanın beynəlxalq əməkdaşlıq platformalarını uğurla idarə etməsi qlobal siyasətdəki mövqeyini gücləndirir.
Prezident İlham Əliyevin çıxışında Azərbaycanın 2024-cü ilin noyabrında ev sahibliyi etdiyi COP29-a xüsusi diqqət ayrıldı. O, Azərbaycanın bu tədbiri təşkil etməsinin dünya ölkələrinin ölkəmizə olan etimadının göstəricisi olduğunu vurğuladı. COP29 çərçivəsində Bakıda bərpaolunan enerji sahəsində maliyyələşmənin üç dəfə artırılması (100 milyarddan 300 milyard dollara qədər) qərarı mühüm uğur kimi dəyərləndirildi. Bu, Azərbaycan üçün yeni iqtisadi imkanlar açır və yaşıl enerji istehsalında ciddi irəliləyişə zəmin yaradır.
Eyni zamanda, ölkə rəhbəri Azərbaycanın enerji siyasətində şaxələndirməyə üstünlük verdiyini qeyd edərək, ölkənin həm neft-qaz, həm də bərpaolunan enerji resurslarına əsaslanan modelə keçdiyini bildirdi. Bu siyasət Azərbaycanın qlobal enerji bazarında etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyini daha da gücləndirir.
Cənab Prszidentin çıxışının diqqətçəkən məqamlarından biri Azərbaycanın enerji siyasətinin təkcə milli deyil, həm də regional və qlobal miqyasda mühüm təsirlərə malik olması idi. Prezident İlham Əliyev qeyd etdi ki, Azərbaycan bu gün 12 Avropa ölkəsi də daxil olmaqla, 10-dan çox ölkənin enerji təhlükəsizliyinə töhfə verir. Xüsusilə, Avropa İttifaqının Azərbaycanı etibarlı tərəfdaş kimi qəbul etməsi və enerji marşrutlarının diversifikasiyası fonunda Bakı mühüm geosiyasi aktora çevrilib.
Bununla yanaşı, ölkə rəhbəri Azərbaycanın yeni enerji layihələrinə – yaşıl enerji ixracına, Xəzər-Qara dəniz marşrutuna və yeni enerji kabelinə xüsusi diqqət çəkdi. Bu təşəbbüslər Avropanın enerji təhlükəsizliyini möhkəmləndirmək üçün strateji əhəmiyyət daşıyır və Azərbaycanın bu sahədə əsas oyunçulardan biri kimi rolunu təsdiqləyir.
Forumda qlobal informasiya müharibəsi və Azərbaycana qarşı kampaniya da diqqətçəkici məqamlardan idi. Prezident İlham Əliyev çıxışında Azərbaycanın qlobal informasiya müharibəsi ilə üzləşdiyini və xüsusilə Qərb mediasının COP29 öncəsi ölkəyə qarşı kampaniya apardığını vurğuladı. Qərbin, xüsusilə Fransanın aparıcı media qurumları vasitəsilə Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzuna xələl gətirməyə çalışdığı qeyd olundu.
Bu, ilk dəfə deyil ki, Qərb media qurumları və bəzi siyasi dairələr Azərbaycanın milli maraqlarına qarşı kampaniya aparırlar. Bunun əsas səbəblərindən biri Azərbaycanın müstəqil siyasət aparması, beynəlxalq münasibətlərdə öz suverenliyini qətiyyətlə qoruması və böyük dövlətlərin təzyiqlərinə boyun əyməməsidir. Dövlət başçısı bu kontekstdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini tam bərpa etməsi fonunda xarici təzyiqlərin artdığını qeyd etdi.
Prezident İlham Əliyev çıxışında Ermənistanın Azərbaycana qarşı işğal siyasətinin nəticələrinə toxunaraq, azad edilmiş ərazilərin tamamilə dağıdıldığını vurğuladı. Bununla yanaşı, sülh prosesinə dair Azərbaycanın irəli sürdüyü prinsiplərin əsasən qəbul edildiyini, lakin Ermənistanın hələ də müəyyən maneələr yaratdığını qeyd etdi.
Sülh prosesi çərçivəsində əsas məqam Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının qalmasıdır. Müzəffər Ali Baş Komandan açıq şəkildə bildirdi ki, Azərbaycan Ermənistanın bu iddialardan imtina etməsini tələb edir. Əks halda, sülh prosesinin davamlı olması sual altına düşə bilər.
Bundan əlavə, Prezident Ermənistanın yeni silahlanma siyasətinin və xarici aktorlar tərəfindən hərbi dəstək almasının yeni müharibəyə hazırlıq əlaməti ola biləcəyini bildirdi. Bu, Cənubi Qafqazda sabitliyin pozulması üçün ciddi təhlükə yarada bilər.
Prezident İlham Əliyevin XII Qlobal Bakı Forumundakı çıxışı Azərbaycanın qlobal və regional siyasətində mühüm mövqeyini bir daha ortaya qoydu. Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyi sahəsində oynadığı mühüm rol, yaşıl enerji strategiyası və beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi etməsi ölkənin qlobal nüfuzunu artırır.
Bununla yanaşı, dövlət başçısının Qərb mediası və bəzi xarici dairələr tərəfindən aparılan kampaniyaya cavabı, Azərbaycanın informasiya müharibəsinə qarşı mübarizə apardığını göstərir. Ermənistanla sülh prosesində isə Azərbaycanın mövqeyi dəyişməz qalır: Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü heç bir kompromisə getmədən qorunacaq.
Bütün bu amillər Azərbaycanın qlobal siyasətdə daha fəal rol oynamağa davam edəcəyini və regionda lider mövqeyini daha da möhkəmləndirəcəyini göstərir.
"Bu gün Azərbaycanın xarici əlaqələrinin coğrafiyasında cənub-şərqi Avropa və Balkan yarımadası ölkələri xüsusi yer tutur.
Məşhur MəmmədovMilli Məclisin deputatı
Prezident İlham Əliyevin Şimali Makedoniya Respublikasının Prezidenti Qordana Silyanovska-Davkova ilə görüşündən sonra Azərbaycan-Şimali Makedoniya münasibətləri yeni mərhələyə keçid alır.
25 iyun 1995-ci il tarixində Şimali Makedoniya Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyini tanımış, iki ölkə arasında diplomatik münasibətlər 28 iyun 1995-ci ildə qurulmuşdur. Azərbaycan Şimali Makedoniya ilə münasibətlərin inkişafına əhəmiyyət verir və iki ölkə arasında əməkdaşlıq siyasi, iqtisadi və humanitar sahələri əhatə edir.
Azərbaycan və Şimali Makedoniya arasında diplomatik münasibətlərin əsası 1995-ci ildə qoyulsa da, son illərdə siyasi dialoq daha da intensivləşib. Prezident İlham Əliyevin Şimali Makedoniya Respublikasının Prezidenti Qordana Silyanovska-Davkovanın Azərbaycana səfəri zamanı mətbuata verdiyi bəyanatında vurğuladığı kimi, dövlət başçılarının qısa müddət ərzində ikinci görüşü tərəflər arasında əlaqələrin dinamik inkişafını təsdiqləyir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev COP29 konfransı çərçivəsində noyabrın 14-də Şimali Makedoniya Respublikasının Prezidenti xanım Qordana Silyanovska-Davkova ilə görüşüb.
İki ölkənin siyasi qurumları arasındakı əlaqələrin genişləndirilməsi, qarşılıqlı səfərlərin artması, parlamentlərarası əməkdaşlığın inkişafı bu dialoqun dərinləşməsinə xidmət edir. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisində Azərbaycan-Şimali Makedoniya işçi qrupunun fəaliyyət göstərməsi və Şimali Makedoniya parlamentində müvafiq dostluq qrupunun mövcudluğu bu əməkdaşlığın qanunvericilik səviyyəsində dəstəkləndiyini göstərir.
Son illərdə Azərbaycan qlobal enerji bazarında strateji mövqeyini daha da gücləndirib. Prezident İlham Əliyevin bəyanatında qeyd olunduğu kimi, Azərbaycan artıq 12 ölkəyə qaz ixrac edir və bu ölkələrin 10-u Avropada yerləşir. Şimali Makedoniya Azərbaycanın qaz ixrac xəritəsində yeni tərəfdaşlardan biridir. 2023-cü ilin sonlarında Azərbaycan qazı bu ölkənin bazarına çatdırılıb və 2024-cü ildən etibarən müntəzəm təchizat nəzərdə tutulur.
Bu əməkdaşlıq təkcə iki ölkə arasında deyil, ümumilikdə Avropanın enerji təhlükəsizliyi kontekstində mühüm əhəmiyyət daşıyır. Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında 2022-ci ildə imzalanmış strateji tərəfdaşlıq bəyannaməsi Azərbaycanın Avropanın enerji təchizatında mühüm oyunçuya çevrildiyini göstərir. Azərbaycan yeni qaz yataqlarının istismara verilməsi üzərində çalışır ki, bu da gələcək illərdə qaz ixracının həcminin artırılmasına imkan yaradacaq. Şimali Makedoniyanın enerji resurslarına tələbatını nəzərə alaraq, tərəflər bu sahədə əməkdaşlığı daha da genişləndirə bilərlər.
Azərbaycan və Şimali Makedoniya arasında siyasi münasibətlərin intensivləşməsinə baxmayaraq, iqtisadi əməkdaşlıq hələ arzulanan səviyyədə deyil. Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı kimi, ticari-iqtisadi sahədə böyük nəticələr əldə edilməyib. Hazırda Azərbaycanda 5 Şimali Makedoniya investisiyalı şirkət qeydiyyatdadır və onların yalnız 3-ü aktiv fəaliyyət göstərir.
Buna baxmayaraq, sərmayə qoyuluşu və ticarət əlaqələrinin inkişafı üçün geniş imkanlar mövcuddur. Xüsusilə, energetika, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat və turizm sahələrində əməkdaşlıq perspektivlidir. Şimali Makedoniya Azərbaycanın tranzit imkanlarından istifadə edərək öz məhsullarını Şərq bazarlarına çıxara bilər, eyni zamanda Azərbaycan bu ölkədəki investisiya imkanlarını araşdıra bilər.
Azərbaycan həmçinin özünün uğurlu nəqliyyat-logistika layihələri vasitəsilə Şimali Makedoniyanın Avropa və Asiya arasında mühüm nəqliyyat dəhlizinə çevrilməsinə dəstək verə bilər. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Orta Dəhliz layihəsi bu baxımdan yeni əməkdaşlıq formatları üçün geniş imkanlar açır.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin həyata keçirdiyi xarici siyasət beynəlxalq müstəvidə ölkəmizin nüfuzunu artırmaqla yanaşı, iqtisadi və siyasi əlaqələrin inkişafına böyük töhfə verir. Azərbaycan və Şimali Makedoniya arasındakı münasibətlərin yalnız siyasi və iqtisadi deyil, humanitar aspekti də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Prezident İlham Əliyevin bəyanatında qeyd olunduğu kimi, bu sahədə əməkdaşlığın inkişafına böyük ehtiyac var. Şimali Makedoniya Prezidentinin Azərbaycanda mədəni tədbirlərdə iştirak etməsi, eyni zamanda tələbələrlə görüşlər keçirməsi bu sahədə əlaqələrin inkişafına xidmət edir.
Makedoniya Respublikasının Prezidenti Qordana Silyanovska-Davkova XII Qlobal Bakı Forumunda iştirak edəcək. Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi tərəfindən təşkil olunan bu Forum dünya miqyasında layiqli yerini tuta bilib.
Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu və Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi kimi beynəlxalq platformalar humanitar əməkdaşlığın inkişafına mühüm töhfə verə bilər. İki ölkənin ali təhsil müəssisələri arasında əməkdaşlığın qurulması, tələbə mübadilə proqramlarının həyata keçirilməsi xalqların bir-birini daha yaxından tanımasına və münasibətlərin dərinləşməsinə səbəb olacaq.
Ölkə rəhbərlərinin görüşündən sonra belə qənaətə gəlmək olur ki, Azərbaycan və Şimali Makedoniya arasında münasibətlər yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyur. Enerji əməkdaşlığının genişlənməsi, siyasi dialoqun intensivləşməsi və humanitar sahədə əlaqələrin inkişafı tərəflər üçün yeni perspektivlər açır. İqtisadi əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi və ticari əlaqələrin genişləndirilməsi üçün konkret addımlar atılmalıdır.
Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyində mühüm oyunçuya çevrilməsi fonunda Şimali Makedoniya ilə tərəfdaşlıq hər iki ölkəyə qarşılıqlı fayda gətirə bilər. Eyni zamanda, bu əlaqələr Cənubi Qafqaz və Balkan regionları arasında daha sıx əməkdaşlığın formalaşmasına da töhfə verə bilər.
Gəncə şəhərində fəaliyyət göstərən "Dan Ulduzu" şadlıq sarayının rəhbəri, xeyriyyəçi və tanınmış sahibkar Rübail Məmmədov, yalnız iş dünyasında qazandığı uğurlar ilə deyil, həm də cəmiyyətə olan dərin bağlılığı və xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə tanınır. O, hər zaman sosial məsuliyyətini dərk edərək, gəncənin və ümumilikdə Azərbaycanın inkişafına öz töhfələrini verir.
Rübail müəllim "Dan Ulduzu" şadlıq sarayının rəhbəri kimi böyük müştəri məmnuniyyəti əldə edib və bu müəssisə şəhərin ən tanınmış və nüfuzlu məkanlarından birinə çevrilib. İstər şadlıq mərasimləri, istərsə də müxtəlif tədbirlər üçün xüsusi bir məkan təmin edən bu müəssisə, yüksək xidmət keyfiyyəti ilə müştərilərinin məmnuniyyətini qazanıb. Bununla yanaşı, "Dan Ulduzu" şadlıq sarayının rəhbəri olaraq Rübail Məmmədov, yalnız iş fəaliyyətinə önəm verməyib, həm də cəmiyyətin rifahı üçün daim sosial tədbirlərdə fəal iştirak edib.
Rübail müəllim Ramazan ayı kimi müqəddəs zamanlarda az təminatlı ailələrə və şəhid qazilərə göstərdiyi dəstəklə tanınır. O, hər Ramazan ayında ehtiyacı olan ailələrə yardım edərək, həm maddi, həm də mənəvi dəstək verir. Onun bu yardımları, Ramazan ayının ruhuna uyğun olaraq, insanların birlik və həmrəyliyini ön planda tutan bir fəaliyyətdir. Rübail Məmmədov, eyni zamanda, şəhid ailələrinə və qazilərə olan xüsusi qayğı ilə də fərqlənir. Azərbaycanın azadlığı və suverenliyi uğrunda canını fəda etmiş qəhrəmanlarımızın ailələrinə daim dəstək göstərən Rübail müəllim, hər zaman onların yanında olmuş və onların problemlərinin həlli üçün öz töhfələrini vermişdir.
Rübail Məmmədovun xeyriyyəçilik fəaliyyəti onun yalnız iş adamı deyil, həm də böyük ürəyə sahib bir insan olduğunu göstərir. O, cəmiyyətin ehtiyacı olan sahələrdə dəstək olmaqla yanaşı, bu fəaliyyəti ilə vətənpərvərliyin və insanpərvərliyin ən gözəl nümunəsini ortaya qoyur. Həm iş adamı, həm də xeyriyyəçi kimi Rübail müəllim, Azərbaycan xalqına öz töhfələrini verməyə davam edir, Ramazan ayının təbliğ etdiyi yaxşılıq, yardım və birlik ruhunu hər zaman yaşadır.
Rübail Məmmədovun vətənpərvərliyi, şəhidlərə və qazilərə olan dəstəyi, həmçinin az təminatlı ailələrə etdiyi yardımlar onun cəmiyyətə olan dərin bağlılığını və insanlara olan sevgi və qayğısını nümayiş etdirir. O, bir çoxlarının həyatına müsbət təsir göstərərək, şəxsiyyətinin və işinin nümunə olacağı bir liderdir.
Müşfiq Kişiyev
"Azərbaycanın dövlət siyasətində hazırda prioritet məsələlərdən birini Zəngəzur dəhlizinin açılması təşkil edir. Bu həm Naxçıvanla quru əlaqəsinin bərpa olunması baxımından, həm də Türk dünyasının birliyi baxımından olduqca vacibdir". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında politoloq Rəşad Bayramov deyib.
Politoloq bildirib ki, digər bir tərəfdən isə Zəngəzur əsrlər boyu Azərbaycan torpağı olub və indi həmin ərazilərdən ən azından nəqliyyat yolu olaraq istifadə etmək bizim haqqımızdır: "Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı məsələ Azərbaycanla Ermənistan arasında aparılan sülh sazişi ilə bağlı sazişin mətnindən çıxarılsa da, bu məsələ bizim üçün prioritet təşkil edir və davamlı şəkildə müzakirə olunur. Bizim bu məsələ ilə bağlı mövqeyimiz qətidir və birmənalıdır.
Zəngəzur dəhlizinin açılması Ermənistanın 10 noyabr üçtərəfli bəyanatla və daha sonra 11 yanvarda aparılan danışıqlarda üzərinə götürdüyü öhdəlikdir. Rəsmi İrəvan üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməli və Azərbaycandan Azərbaycana maneəsiz keçidi təmin etməlidir.
Bizim irəli sürdüyümüz tələblər beynəlxalq hüquqa əsaslanır və bölgədə uzunmüddətli sabitliyin təmin olunması üçün vacibdir. Əslində Ermənistan özü də bu dəhlizin açılmasının vacibliyini dərk edir. Çünki Zəngəzur dəhlizinin açılması Ermənistanın beynəlxalq nəqliyyat və iqtisadi layihələrdə iştirak imkanlarını formalaşdıra və qarşılıqlı əməkdaşlıq perspektivləri yarada bilər. Başqa sözlə desək, Zəngəzur dəhlizi Ermənistanın regionda iqtisadi təcridinə son qoya bilər. Ancaq Ermənistanın müstəqil qərar qəbul etmək imkanının olmaması, bir tərəfdən Fransa, digər tərəfdən isə İrandan gələn sifarişlərin əsirinə düşməsi onu bu layihənin gerçəkləşməsi üçün real addımlar atmaqdan çəkindirir. Halbuki, post-münaqişə şəraitində ölkələr arasında nəqliyyat əlaqələrinin bərpası sırf iqtisadi səmərə ilə yanaşı, həm də mühüm etimad quruculuğu rolunu oynaya və sülh yaratmaq üçün effektiv alət ola bilər. Odur ki, Ermənistan tərəfindən Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı müsbət addımların atılmaması, həm də bu ölkənin sülh istəməməsi kimi qəbul olunmalıdır".
Xan qızı Natavanın kötücəsi -Aqiyə Naxçıvanlının ömür yolu
Qloballaşan dünyada xarici təsirlərə məruz qalmamaq üçün Azərbaycan xalqı,ələlxüsus da gənc nəslin nümayəndələrinin işləmək,yaşayıb-yaratmaq eşqi tarixə hörmət,dünənini unutmamaq şərti ilə daha vacib əmsallar olaraq bundan sonra da qalmalıdır.
Şükürlər olsun ki,müasir dövrdə, eləcə də diqtələr içində yaşadığımız bu narahat dünyamızda idarəçilikdə kişilərlə bərabər idrak silahını kəsərdən düşməyə qoymayan Azərbaycan qadınlarının iştirakını da gördük.Ötən əsrlərə baxdıqda biz bu mənada yaşayıb-yaratmış Tomris,Nigar,Həcər və digər Azərbaycan xanımları ilə fəxr etmiş olurduqsa,məhz, Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərliyi altında son 20 ildə Azərbaycanda qadınların dövlət idarəçiliyində,parlament təmsilçiliyində,iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində daha geniş formatda təmsilçiliklərinin şahidi olduq.Belə Azərbaycan xanımlarından biri də 11 mart 1950-ci ildə Oğuz şəhərində,ziyalı ailəsində anadan olan Aqiyə Naxçıvanlı nümunəsidir.Ona müstəqilliyimiz illərində də böyük etimad göstərildi.
Azərbaycanda həmişə,o cümlədən ümummilli lider Heydər Əliyevin,eləcə də Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi illərində Azərbaycanın görkəmli şairəsi, xeyriyyəçi və mütəfəkkiri Xurşudbanu Natavan şəxsiyyətinə, irsinə, yaradıcılığına dövlətimiz tərəfindən hər zaman xüsusi diqqət və qayğı göstərilib.Haqqında söhbət açdığımız Aqiyə Naxçıvanlı da məhz Xan qızı Natavanın nəslinin bir nümayəndəsidir.
Xatırlayanlar bilər ki,2021-ci ildə,Şuşada Vaqif Poeziya Günlərinin bərpa olunması ilə bağlı verdiyi müsahibələrin birində Aqiyə Naxçıvanlı bu barədə ona verilmiş sualı belə cavablandırmışdı: "...Bir qədər sadə olsun deyə nəsil şəcərəmizi belə təsvir edim: mənim atam Həbib Naxçıvanski Əkbər Naxçıvanskinin (general C.Naxçıvanskinin nəslindən – red.) oğludur.Əkbər Naxçıvanskinin anası Xanbikə də Xan qızı Natavanın doğma qızıdır.Beləliklə, mən birbaşa Xan qızı Natavanın kötücəsiyəm,Naxçıvanskilər səcərəsindənəm.Babam Əkbər Naxçıvanski isə Xan qızının sevimli nəvəsi olub və onun uşaqlıq illəri məhz nənəsinin,Xan qızı Xurşudbanu Natavanın yanında keçib.Təbii ki, bu qan bağlılığı mənim üçün həm qürur mənbəyidir, həm də Şuşaya olan sonsuz məhəbbətimi şərtləndirən əsas amillərdən biridir..."
Onu da vurğulayaq ki,Aqiyə Naxçıvanlı Xan Naxçıvanskilərin səcərəsindəndir.Bu nəsildən 8 general olub.O cümlədən Kəlablı xan,Esan xan,Hüseyn xan.Eləcə də qeyd etməliyik ki,Əkbər xan Naxçıvanın sonuncu xanı olub.Deməli,Aqiyə Naxçıvanlı həm də Əkbər Naxçıvanskinin nəvəsidir.O,ata,həm də ana nəslinə rəğmən yüksək genetik göstəricilərə malikdir.
Göründüyü kimi,Azərbaycan qadını və elm,Azərbaycan qadını və nümunəvi təmsilçilik və sair məsələlərə əhatəli şəkildə yanaşanda,Aqiyə Naxçıvanlı da zaman keçdikcə fədakar alim, gözəl pedaqoq, qayğıkeş ana,ictimai-siyasi həyatda aktiv bir Azərbaycan xanımı kimi formalaşmış,xalqını böyük məhəbbətlə sevən bir insan kimi yaşamışdır.
O,ötən əsrin 60-70-ci illərində orta və ali təhsili uğurla başa vurmuşdur.Eləcə də, M.F.Axundov adına Azərbaycan Pedaqoji Rus dili və Ədəbiyyatı İnstitutunun pedaqoji fakültəsində aldığı təhsillə kifayətlənməyərək,Bakı Ali Partiya məktəbini bitirmişdir.Bəlkə də bu, Aqiyə xanımın sonralar artıq müstəqil Azərbaycanın ictinai-siyasi həyatında aktiv və səmərəli rol oynaması üçün hazırlanan bir zəmin idi. Bununla belə əmək fəaliyyətinə pedaqoji sahədə başlayan Aqiyə Naxçıvanlı ömrünü elm və təhsilə bağlayır.Həmin dövrün tələblərinə uyğun olaraq Aqiyə xanım ilk dəfə pedaqoji fəaliyyətinə təyinatı üzrə Oğuz rayonunda başlasa da,rayon Komsomol Komitəsinin I katibi, sonra Azərbaycan Komsomolu Mərkəzi Komitəsinin məktəbli gənclər şöbəsinin müdiri vəzifələrinə də irəli çəkilir.Bir müddət sonra Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsinə məsul işə göndərilir.Muxtar Respublikada beş il fəaliyyət göstərdikdən sonra isə A.Naxçıvanlı Bakıya keçmiş 26 Bakı komissarı Rayonu Partiya Komitəsinin təşkilat şöbəsində təlimatçı vəzifəsində işə göndərilir.1986-95-ci illərdə Bakı Ali Partiya Məktəbində Rus dili və ədəbiyyatı kafedrasında baş müəllim,1995-ci ildən Bakı Sosial İdarəetmə və Politologiya İnstitutunda Azərbaycan və rus dili kafedrasının müdiri,aspirantura şöbəsinin müdiri vəzifələrinə irəli çəkilir. 1999-cu ildə Aqiyə Naxçıvanlı Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası siyasi idarəetmə fakültəsinin dekanı, 2005-ci ilin martında isə ölkə prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə Azərbayan Müəllimlər İnstitutunun rektoru vəzifəsinə təyin olunur.
Qəbul edək ki,şərqdə bir qadın olaraq, boy verib görsənmək həmişə asan məsələ olmayıb.Nə qədər özümüzə təsəlli versək də,şərqin bir ayrılmaz hissəsi olaraq, Azərbaycanda da qadına zamanla bir etimadsızlıq sindromu olduğunu bilməmiş deyilik.Təbii indi buna kimlərsə yüz cür qane edən və ya qane etməyən misal tapıb söyləyə bilər.Amma sovetlər dövründə iş görmək potensiallarını ortaya qoyan,bir sözlə,yaşadığı cəmiyyətdə özlərinə etimad qazanan,şüurlardakı tipik şərq qadını obrazını yenisi ilə əvəzləyən azsaylı xanımlardan biri kimi tərcümeyi- halına nəzər yetirdikdə Aqiyə Naxçıvanlını görmək mümkündü.O,azərbaycanlıdır, şərqə məxsus bütün adət və ənənələrin daşıyıcısıdır.Bununla belə işlədiyi illərdə cəmiyyətə xas qayda-qanunları pozmadan müasirləşən azərbaycanlı qadındır,anadır,xanımdır. O,müasir parametrdə "aslanın erkəyi, dişisi olmaz" misalına öz ağlı,səliqəli və nizamlı hərəkətləri ilə cavab verə bilən,bütün hallarda zərifliyini itirməyən Azərbaycan xanımıdır.
O,10 kitab,200-dən artıq elmi məqalənin müəllifidir.Ona 2003-cü ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə Fəlsəfə və sosial psixologiya kafedrasının dosenti elmi adı, 2007-ci ildə isə professor elmi adı verilmişdir. Elmi-ictimai fəaliyyəti dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilən Aqiyə Naxçıvanlı 2008-ci ildə ölkə prezidentinin müvafiq Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar müəllimi” fəxri adına layiq görülmüşdür. 2009-cu ildə isə dövlət başçısının digər bir Sərəncamı ilə A.Naxçıvanlı “Şöhrət” Ordeni ilə təltif olunmuşdur.
Eləcə də biz Aqiyə Naxçıvanlını çağdaş Azərbaycan qadını kimi həm də bacarıqlı siyasətçi,dövlət məmuru, xalqın inanıb səs verdiyi deputat olaraq gördük. İlk dəfə 2010-cu ildə,doğulub boya-başa çatdığı Oğuz-Qəbələ bölgəsindən seçicilərin etimadını qazanan Aqiyə Naxçıvanlı ardıcıl olaraq üç çağırış,2010-2015-ci illərdə IV çağırış, 2015-2020-ci illərdə V çağırış və 2020-2024-cü illərdə VI çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisnin deputatı seçildi. Həmin illər ərzində Aqiyə xanım parlamentdə öz seçicilərini ləyaqətlə təmsil etməklə bərabər,Milli Məclisin Ailə, Qadın və Uşaq Məsələləri Komitəsinin sədri, Azərbaycan-Portuqaliya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəri, Avstriya, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İspaniya, İsveçrə, Monteneqro parlamentləri ilə əlaqələr üzrə işçi qruplarının üzvü vəzifələrində də ölkəmizi yüksək səviyyədə təmsil etmişdir.Aqiyə Naxçıvanlı bu gün də cəmiyyətimizin rifahı naminə ictimai fəaliyyətini yüksək səmərəliliklə davam etdir.Hal-hazırda Aqiyə xanım Azərbaycan Respublikası Ağsaqqallar Şurasının İdarə Heyətinin üzvü, eyni zamanda da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında Müdafiə şurasının üzvü və Elmi seminar rəhbəridir.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 mart 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə Aqiyə xanım Naxçıvanlı 2-ci dərəcə “Vətənə xidmətə görə” ordeni ilə təltif edilmişdir.
Professor Aqiyə Naxçıvanlının istər elm sahəsində, istərsə də siyasətçi və elm adamı kimi səmərəli fəaliyyətində əldə etdiyi bu böyük uğur göstəriciləri müasir Azərbaycan qadınının tükənməz potensiala sahib olmasının sübutudur.
Dünya böyük mərhəmətə,məhəbbətə layiqdir,inancından və irqindən asılı olmayaraq insanlara nəvazişlə yanaşmaq,onların ağrılarına, problemlərinə şərik olmaq bir mütləqlikdir.Bu baxımdan Aqiyə Naxçıvanlının uşaqlara,gənclərə,yaşlı nəslin nümayəndələrinə göstərdiyi münasibət,diqqət bir nümunədir,hörmətə layiqdir.
Sonda bu gün yubileyini qeyd edən professor Aqiyə Naxçıvanlını təbrik edirik,hörmətli professora uzun ömür, can sağlığı və işlərində yeni uğurlar diləyirik!
Qeyd:Məqalədə Aqiyə Naxçıvanlı haqqında KİV-lərdə yazılmış bir sıra məlumatlardan da istifadə edilmişdir.
Məşhur Məmmədov,Millət vəkili
10 mart Azərbaycan teatr tarixində xüsusi əhəmiyyət kəsb edən gündür, Milli Teatr Günü kimi qeyd olunur.
1873-cü ildə görkəmli maarifçi Həsən bəy Zərdabinin və dramaturq Mirzə Fətəli Axundovun təşəbbüsü ilə Bakıda ilk teatr tamaşası – "Lənkəran xanının vəziri" əsəri səhnələşdirildi. Bu tarixi hadisə ilə Azərbaycan teatr sənətinin əsası qoyuldu və milli mədəniyyətimizin inkişafında yeni mərhələ başlandı.
Bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan dövləti teatr sənətinin inkişafına xüsusi diqqət və qayğı göstərir. Dövlət başçısının sərəncamları ilə teatr binaları əsaslı şəkildə təmir olunur, yeni teatrlar açılır, teatr kollektivlərinə maddi və mənəvi dəstək verilir. Xüsusilə, 2019-cu ildə "Azərbaycan Teatrı 2009-2019-cu illərdə" Dövlət Proqramının uğurla başa çatması teatr sənətimizin müasir dövrdə daha da inkişafına zəmin yaratdı.
Bundan əlavə, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu mədəniyyətin müxtəlif sahələri ilə yanaşı, teatr sənətinə də xüsusi qayğı göstərir. Fondun dəstəyi ilə bir sıra teatr layihələri həyata keçirilmiş, klassik və müasir dramaturgiya nümunələri geniş auditoriyaya çatdırılmışdır.
Azərbaycan teatrı 10 mart 1873-cü ildən başlayaraq böyük bir inkişaf yolu keçib. Bu gün teatrımız zəngin tarixi və milli dəyərləri özündə birləşdirərək cəmiyyətin mənəvi dünyasına təsir edən mühüm sənət ocağıdır. Lakin inkişafla yanaşı, teatrlarımızın qarşılaşdığı çətinliklər və gələcəyə dair ümidlər də mövcuddur.
Teatrlar üçün ayrılan maliyyə vəsaiti bəzən müasir texniki tələblərə cavab verən səhnə quruluşları və innovativ tamaşalar hazırlamaq üçün yetərli olmur.
Gənclər tamaşalara maraq göstərmir. Cəmiyyətin, xüsusilə gənclərin teatr tamaşalarına marağının artırılması üçün yeni strategiyalar lazımdır. Müasir auditoriyanın teatrla bağlılığı zəifləyir və bu, teatr sənətinin gələcəyi üçün təhlükə yaradır.
Bəzi teatrlarımız klassik əsərlərə üstünlük verir, müasir dramaturgiyanın yetərincə inkişaf etməməsi repertuar məhdudiyyəti yaradır.
Bakı teatrları nisbətən yaxşı inkişaf etsə də, bölgələrdə fəaliyyət göstərən teatrların bir çoxu infrastruktura və maliyyə dəstəyinə ehtiyac duyur.
Fikrimcə, Azərbaycan teatrının inkişafı üçün bir neçə istiqamətdə islahatlar və yeni təşəbbüslər vacibdir.
Gənc nəslin teatra marağının artırılması üçün interaktiv tamaşalar, açıq səhnə performansları və müasir texnologiyalardan istifadə edilməlidir.
Dövlət dəstəyinin artırılması və teatrların maliyyələşmə mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi lazımdır.
Müasir dramaturgiya inkişaf etdirilməli, gənc yazıçılar və rejissorlar dəstəklənməlidir.
Region teatrlarına daha çox diqqət yetirilməli, onlar üçün səyyar tamaşalar və festivallar təşkil edilməlidir.
Azərbaycan teatrı təkcə milli mədəniyyətimizi yaşadan bir sənət növü deyil, eyni zamanda xalqımızın düşüncə tərzini, tarixi və mənəvi dəyərlərini əks etdirən mühüm bir tribunadır. Bu gün teatrlarımız dünya səhnəsində də Azərbaycan mədəniyyətini uğurla təmsil edir, beynəlxalq festivallarda iştirak edərək böyük uğurlar qazanır.
Hər birimiz çalışaq, ayda 1 dəfə də olsa, teatrlara gedək. Bu addımla teatrlara, yaradıcı heyətə maddiyyatla yanaşı, mənəvi dəstək də göstərmiş olarıq.
Milli Teatr Günü münasibətilə bütün teatr xadimlərini, aktyorları, rejissorları, dramaturqları və sənətsevərləri təbrik edir, onların danılmaz əməyi ilə Azərbaycan teatrının daha böyük uğurlara imza atmasını arzulayırıq!
"Azərbaycanda qadın hüquqlarının qorunması, təbliğ olunması, qadınların dövlət siyasətinin həyata keçirilməsində və qanunların qəbul edilməsində iştirakının artırılması dövlət siyasətinin ayrılmaz tərkib hissəsidir.