 |
 |
Arzu Nağıyev: “Türkiyədə terror aktlarının yenidən baş verməsi gözlənilmir”
Yeni Zelandiyanın Kraystçerç şəhərində müsəlmanların ibadət etdiyi məsciddə törədilən terror hazırda dünya gündəminin ən çox müzakirə edilən məsələsidir. Belə ki, törədilən terror aktı 49 nəfərin ölümü, 40-a yaxın insanın yaralanması ilə nəticələnib. Hadisə zamanı məsciddə təxminən 300 nəfər ibadət edirmiş.
Terrorçu 28 yaşlı Brenton Tarrant hadisəni sosial şəbəkədə canlı yayımlayıb, bu qan donduran görüntülər qısa zamanda dünya mediasında yayılıb. Həm Yeni Zelandiya hökuməti, həm də beynəlxalq təşkilatlar, lider dövlətlər hələ ki, hadisəyə siyasi-hüquqi qiymət verməkdə çətinlik çəkir, bunun terror aktı deyil, silahlı hücum olduğunu sübut etməyə çalışırlar.
Hadisədən sonra Yeni Zelandiyanın baş naziri Jacinda Ardern qanlı hücumdan sonra ölkədəki silah əldəetmə qanunlarının dəyişəcəyini bildirib. Baş nazir Ardern qeyd edib ki, Kraystçerç şəhərində məscidə hücumu həyata keçirən terrorçu 2017-ci ilin dekabrında silah lisenziyası alıb və qətliamda 2-si yarı avtomatik, 2-si ov tüfəng olmaqla, ümumilikdə 5 silahdan istifadə edib: “Silah lisenziyalarının verilməsi və bu silahların saxlanılmasından dolayı baş verən hadisə üzərində iş aparılarkən hazırda silah qanunlarımızın dəyişəcəyini deyə bilərəm”.
Yeni Zelandiya qanunlarına görə, silah rüsxəti hər hansı bir cinayətkar keçmişi olmayan, 16 yaşından böyük və əsaslı səbəbi olanlara verilir. Terror hadisəsinin baş verdiyi şəhərə gedib, Al Nur və Linwood Məscidlərində və regionda araşdırmalar edəcəyini deyən baş nazir Ardern xəstəxanalarda 2-sinin vəziyyəti kritik, 40 yaralının olduğunu qeyd edib.
Ölkəsinin yasda olduğunu deyən baş nazir regiona kəşfiyyat əməkdaşlarının da yer aldığı, əlavə təhlükəsizlik qruplarının sövq edildiyini diqqətə çatdırıb. Lakin nə o, nə də digər bir siyasi lider hadisəni terror aktı adlandırmayıb. Bunun yalnız saxlanılan şəxslərin verdiyi ifadədən sonra açıqlanacağı vurğulanıb.
Bu hadisədən fərqli olaraq Qərb ölkələrində baş verən istənilən kiçik partlayışın, silahlı atışmanın terror olması ehtimalı dərhal önə çəkilir. Hətta buna görə, dünyanın ən böyük dövlətlərinin liderləri açıqlama verirlər. Sözügedən hadisəyə isə bu həssaslıq nəzərə çarpmır. Yalnız Türkiyə ilk addımı atıb. Türkiyə prezidentinin köməkçisi Fuad Oqtay və ölkənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu heyətlə birlikdə qorxunc terror hücumunun yaşandığı Yeni Zelandiyaya gedib. F.Oqtay yola düşməzdən öncə İstanbul Atatürk Hava Limanında açıqlama verərək bildirib ki, bu vəhşilik iki ildir planlaşdırılıbmış: “Terrorçular Rəcəb Tayyib Ərdoğanı, türk millətini, Türkiyəni və tariximizi də hədəf alıb. Uzun illər terrorla mübarizədə böyük itkilər vermiş və terrorun hər növünə qarşı çıxmış bir ölkə olaraq Türkiyə Yeni Zelandiyanın terrorla mübarizəsində və atacağı addımlarda yanında olacaq. Yaşanan bu terror aktı İslam düşmənliyinin həddi olmadığını yenə göstərdi. Buradan bütün dünyanı İslam düşmənliyinə, xarici basqılara, radikallığa və irqçiliyə qarşı ayağa qalxmağa çağırırıq.”
Onu da qeyd edək ki, Yeni Zelandiyada iki məsciddə dəhşətli qətliam törədən avstraliyalı terrorçu Brenton Tarrantın hücumdan öncə yayılan 37 səhifəlik manifesti ilə bağlı yeni detallar ortaya çıxıb. Orada əsas məqam onun tərəfdarlarına Almaniya kansleri Angela Merkel, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanı və Londonun meri Sadiq Xanı öldürməyi əmr etməsidir.
Terrorçu yazısında Merkel qədər Avropaya zərər verən bir insanın olmadığını bəyan edir. Onu Avropa irqinin düşməni adlandırır. Daha sonra Tarrant Ərdoğanı xristianların ən qədim düşməni adlandırır. O bildirir ki, Avropa türklərin işğalı altındadır.
Bəs görəsən bütün bunlar Türkiyə üçün də bir terror təhdidi formalaşdıra bilərmi? Qeyd olunan hadisələrdən sonra Qərbin hələ də hadisəni terror adlandırmaması ikili standartların göstəricisidirmi?
Mövzunu “Yeni Müsavat” üçün şərh edən politoloq Arzu Nağıyev də təsdiqlədi ki, burada ikili yanaşma var: “Yeni Zelandiya özünü ən demokratik dövlətlərdən biri hesab edir. Hadisə ilə bağlı aparılan istintaq işində iki nəfər həbs olunub. Onlar çalışırlar bu saxlanılan şəxslərin sorğusu bitdikdən sonra hadisəyə hüquqi qiymət versinlər. Təbii ki, burada ”ikili yanaşma” da var. Çünki bu müsəlman icmasına qarşı olan hadisədir. Əvvəllər onlar belə düşünürdülər ki, burada terror hadisələri yoxdur. Çünki özlərini multikultural dəyərlərə, tolerantlığa malik dövlət kimi nümayiş etdirirdilər. Lakin terroru törədən birinci şəxsin həbsi və onun Merkelə, Ərdoğana qarşı nifrəti ilə, onları məhv etməyə çalışması ilə bağlı verdiyi bəyanatlardan sonra artıq məsələyə diqqət artırıldı. Qərb təkcə bu hadisədə deyil, daha öncə də müsəlmanlara qarşı törədilən qırğınları terror aktı adlandırmadı. Lakin sonradan məcbur oldular ki, bunu terror hadisəsi kimi dəyərləndirsinlər. Əsas məsələ bundan ibarətdir. Yəqin ki, ilkin ifadələr alındıqdan sonra qərar veriləcək və bunun həqiqətən terror kimi təsbit olunması inkar olunmazdır. İkili standart ondan ibarətdir ki, Yeni Zelandiya dövləti belə bir hadisənin baş verməsini gözləmirdi. Bu, böyük Britaniyaya bağlı dövlətdir. Və çalışırlar ki, bu hadisələri “demokratiyanın beşiyi”ndə baş verən hadisə kimi qiymətləndirsinlər. Lakin paralel olaraq dünən Böyük Britaniyada məscidə ibadət etməyə gələn şəxsin avtomobilinə hücum edilməsi bir daha göstərdi ki, bu iki hadisənin bir mərkəzdən idarə edilməsi ehtimalı var”.
Politoloqun sözlərinə görə, Türkiyədə terror aktlarının yenidən baş verməsi və bu qruplaşmanın qardaş ölkə üçün təhdid doğurması gözlənilmir: “Bu inandırıcı görünmür. Bu gün Türkiyə ilə Qərb arasında elə böyük bir problem yoxdur. Türkiyə elə bir dövlətdir ki, bir çox məsələlərdə mövqeyi Qərblə üst-üstə düşür. Son hadisələrdən sonra artıq həm terrora qarşı mübarizə gücləndirilib, eyni zamanda əməliyyat şəraitinə nəzarət olunur. Türkiyədə belə hadisələrin baş verməsi inandırıcı görünmür. Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, heç bir dövlət terrordan sığortalanmayıb. Bütün dövlətlər bu hadisədən nəticə çıxartmalıdır”.
Türkiyə Super Liqasında XXVI tur başa çatıb. ONA-nın məlumatına görə, turun ikinci günündə üç oyun keçirilib.
Çempionatın lideri “Başakşəhər” Kayseri səfərində xal itirib. İstanbul klubu “Kayserispor”un qapısına 90+8-ci dəqiqədə təyin edilən penalti ilə məğlubiyyətdən qaçıb – 1:1.
Liderin ən yaxın izləyicisi “Qalatasaray” isə “Bursaspor”un qonağı olub. İki top geridə olduqları görüşdə əzmkar qələbə qazanan “sarı-qırmızılar” “Başakşəhər”lə xal fərqini 6-ya endirib.
“Yeni Malatyaspor” turu qələbə ilə başa vurub. “Ankaragücü”nü qəbul edən malatyalılar 3:1 hesabı ilə qalib gəlib.
Türkiyə Super Liqası
XXVI tur
17 mart
“Yeni Malatyaspor” – “Ankaragücü” – 3:1
Adem Böyük, 55 (pen.), Gilyerme, 58, İldiz, 90+4 – Orgil, 72
“Kayserispor” – “Başakşəhər” – 1:1
Çinaz, 20 – Adebayor, 90+8 (pen.)
“Bursaspor” – “Qalatasaray” – 2:1
Sako, 16, Saivet, 42 – Ndiaye, 45, Dianye, 56 (pen.) – Fequli, 63
Hindistanın maliyyə naziri Arun Ceytli tvitterdəki şəxsi akkauntunda ölkə üçün gündəm yaradacaq qeydlər edib.
Nazir əvvəlcə baş nazir Narendra Morini Çin Xalq Respublikasının sədri Si Tzinpinin “qabağında tir-tir əsməkdə” suçlayanlara cavab verib.
Qeyd ounur ki, Hindistan müxalifəti öz ittihamını ölkə rəhbərliyinin Çinin BMT Təhlükəszilik Şurasında “Caiş-e Muhammed” qruplaşmasının rəhbəri Məsud Əzharı beynəlxalq terroristlərin siyahısına salmaq barədə qətnaməni veto etməsini qınamaması ilə əsaslandırır.
Həmin qrup isə Cammu və Kəşmir ştatlarındakı son terror hadisələrində günahkar hesab edilir.
Hindistanın “Bharat Tayms” agentliyinin məlumatına görə Arun Centli hökumət tənqidçilərinə tarixə müraciət etməyi məsləhət görüb.
Onun sözlərinə görə vaxtilə Çinin BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının veto hüququna sahib 5 ölkəsindən birinə çevrilməsində ölkəyə uzun müddət rəhbərlik edən Hindistan Milli Konqresi və onun rəhbəri baş nazir Cəvahirləl Nehru günahkardır.
Bundan başqa, maliyyə naziri məhz C. Nehrunun “ölkənin qeyri-qanuni şəkildə bölünməsinə”, bunun nəticəsində isə Hindistan üçün həllolunmaz məsələyə çevrilən Cammu və Kəşmir probleminin yaranmasına görə məsuliyyət daşıdığını yazıb.
“Türkiyə yaxında Rusiyadan S-400 zenit raket kompleksini təhvil alacağı üçün üst-üstə iki il ABŞ-ın sanksiyalarına məruz qalacaq”.
Publika.az xəbər verir ki, bu barədə mərkəzi Londonda yerləşən “The Economist” dərgisi geniş məqalə yayımlayıb.
Məqalədə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın ABŞ ilə NATO-nun qarşı çıxdığı S-400 müdafiə sistemlərinin alınması ilə bağlı dediyi “kimsə bizdən tüpürdüyümüzü yalamağımızı gözləməsin” sözlərini xatırladıb. S-400-ün rəqib sistemlərlə müqayisədə 2,5 milyard dollar daha ucuz olduğu vurğulanan məqalədə Türkiyənin bu satışın altından qalxa bilməyəcəyi ehtimalları da dəyərləndirilib:
“Razılaşmadan vaz keçməzsə, ya da S-400-ün NATO-da yaratdığı təşvişi azaltmazsa, Türkiyə özünü ABŞ-ın maliyyə sanksiyaları ilə qarşı-qarşıya görəcək. Saat işləyir. Rusiya batareyaların ilk təhvil mərhələsini iyul ayında gerçəkləşdirməyi planlaşdırır. ABŞ Xarici İşlər və Müdafiə nazirlikləri S-400-lərin alış-verişinin ağır nəticələrinin olacağı barədə xəbərdarlıq edib. Pentaqona görə, Türkiyə Amerikadan 100 döyüş təyyarəsi almağı ehtiva edən F-35 proqramından çıxarılmaq, bundan başqa, Rusiya kəşfiyyatı və müdafiə sektoru ilə təmas quran şəxs və qurumlara qarşı CAATSA adlı qanun çərçivəsində sanksiyaya məruz qalmaq riski ilə qarşılaşacaq. Bu durum xaos yaradacaq. Amerika Türkiyənin F-35 proqramı üçün verdiyi 1 milyard dolları geri vermək məcburiyyətində olacaq. Türk istehsalçılar əhəmiyyətli detalları istehsal edir. Bunların yerinə yenisini tapmaq iki ilə başa gələcək”.
Məqalənin sonunda qeyd edilib ki, Türkiyə bundan sonra istəsə də S-400 sistemlərindən vaz keçə bilməyəcək. Çünki başda Suriya mövzusu olmaqla, Rusiya ilə Türkiyə arasında olduqca ciddi gərginlik yarana bilər: “Ərdoğan rus silahlarını anbarda saxlayaraq, ya da başqa ölkəyə sataraq böhrandan xilas ola bilər. Amma bu da kifayət etməyəcək. Amerika sadəcə sistemin yerləşdirilməsinə deyil, alınmasına da qarşıdır. Çox mütəxəssis artıq bir böhranın yaşanıb-yaşanmayacağını deyil, nə zaman və necə yaşanacağını düşünür. Bəziləri Amerikanın Türkiyədəki 31 mart seçkilərindən öncə Ərdoğana təzyiq göstərib dalana dirəyəcəyini belə deyir”.
“Dünyanın ən az 50 ölkəsi ABŞ-a zərər yetirmək potensialına malikdir və bu administrasiyanı olduqca narahat edir”.
Musavat.com xarici agentliklərə istinadən xəbər verir ki, belə bir bəyanatla ABŞ Dövlət Departamentinin Siyasi planlaşdırma idarəsinin rəhbəri Kiron Skinner Starteji və beynəlxalq araşdırmalar mərkəzində söylədiyi nitqində çıxış edib.
Xanım Skinnerin çıxışı mərkəzin saytında dərc olunub.
Dövlət departmentinin rəsmisinin sözlərinə görə, XX əsrdə ABŞ-ın əsas rəqibi nüvə silahına malik olmasına baxmayaraq, Çin yox, SSRİ sayılıb. İndi isə ÇXR həm hərbi, həm də iqtisadi sahədə rəsmi Vaşinqton üçün təhdid törədir.
“Bundan başqa, ABŞ-a kiber, iqtisadi, informasiya müharibələri ilə zərər yetirəcək 50 ölkənin adını çəkmək olar. İndi biz tamamilə ayrı dünyada yaşayırıq”,- deyə K.Skinner vurğulayıb.
Qeyd olunur ki, keçən ilin oktyabrında Birləşmiş Ştatların hərbçiləri arasında keçirilən sorğuda ordu mənsublarının az qala yarısı ölkənin irimiqyaslı müharibəyə cəlb olunacağına əminliklərini ifadə etmişdilər. Onlar əsas düşmən olaraq Rusiya və Çini gördüklərini bildiriblər.
Rusiya bu məsələdə 71%-lə önə çıxıb. Bu isə hərbçilər çün Rusiya təhlükəsinin 2017-ci illə müqayisədə 18% artdığını göstərib. Ordunun 69%-i Çini də potensial təhlükə saydığını bildirib.
Maraqlıdır ki, 2017-ci ildə hərbçilərin 72%-nin təhlükəli hesab etdiyi Şimali Koreya 2018-ci ildə daha az təhdid potensialına malik olub -46% . İran 41%, Suriya 24%, Səudiyyə Ərəbistanı 18%, İraq və Əfqanıstan isə 13%-lə ABŞ-a qarşı düşmən olan ölkələr sırasında sadalanıb.
ABŞ-ın milli təhlükəsizliyinə yönəlik ən böyük təhdidin isə kiberterrorizm olduğu vurğulanıb. Bir çoxları Birləşmiş Ştatlaırn kibermüharibələrə hazır olmadığını düşünür.
ABŞ hərçbilərinin üçdə bir hissəsi ölkənin bu sahədə apardığı siyasəti bəyənmədiklərini söyləyiblər.
ABŞ prezidenti Donald Tramp ölkədəki sol siyasətçilərin özlərini olduqca “xoş və sərt” göstərmələrinə rəğmən mahiyyətcə əsl qəddar olduqlarını söyləyib.
Bu barədə o, sağ radikalların mövqelərini müdafiə edən “Breitbart News” saytına müsahibəsində deyib.
Onun sözlərinə görə, sağ siyasətçilər, ümumiyyətlə, sərt olurlar. Lakin solçular onlardan daha kəskin oyun oynayırlar. Prezident polis, ordu və hətta baykerlər içində dəstəyini olduğunu ifadə edib.
“Buna rəğmən onların heç biri gərək olmadan lüzumsuz hərəkətlər etmirlər. Solçular fərqli davranırlar. İndi onlar Konqresdə boş-boş işlərlə, mənasız təhqiqatlarla məşğuldurlar. Bu adamların hərəkətləri əsl iyrənclikdir. Respublikaçılar heç vaxt belə olmayıb”, -deyə Tramp bildirib.
Donald Tramp öz partiyadaşlarını da tənqid edib. O, Nümayəndələr palatasının keçmiş spikeri Pol Rayanı siyasi opponentlərə qarşı təhqiqat aparılmasına əngəl törətdiyini söyləyib. Onun sözlərinə görə, Pol Rayan dəfələrlə sol demokratlara informasiya almaq üçün yönəldilən sorğuları blok edib.
“Pol Rayan sədrliyi dövründə sağçılara ölkə gündəmini maraqlandıran məsələləri qaldrımağa imkan verməyib”,-deyə prezident bildirib.
Şimali Koreya lideri Kim Çen Inın qardaşı Kim Çen Namı öldürməkdə şübhəli bilinən indoneziyalı qadın azad edilib.
Bu barədə BBC məlumat yayıb.
Siti Asiya 2017-ci ildə Kuala Lampur aeroportunda Kimin üzünə VX toksik maddəsi sürtməkdə ittiham olunurdu.
Asiya və onunla əlbir olmaqda şübhəli bilinən vyetnamlı Doan Ti Honq qətllə bağlı ittihamı rədd edir və yumoristik xarakterli qurama televiziya şousunda iştirak etdiklərini güman etdiklərini bildirir.
Belə ki, onların vəkillərinin dediyinə görə, tanımadıqları şəxs onlara “prank”də iştirak edərək, aeroportda və hotellərdə olan insanların üzlərinə maye sürtmələrinə görə yaxşı pul ödəyib.
Məlumata görə, hakim prokurorun vəsatəti əsasında qətllə bağlı cinayət işinə xitam verib. Habelə AFP agentliyi bunun bəraət qərar olmadığını və onun başqa maddə ilə mühakimə oluna biləcəyini yazır.
Təqsiri sübuta yetirilsəydi, Siti Asiya ən ağır cəza – ölüm cəzası ilə üzləşəcəkdi.
Xatırladaq ki, insident 13 fevral 2017-ci ildə baş verib. Kuala Lampurdan Makaoya uçan təyyarəyə minməyə çalışan Kim Çon-Nama iki qadın yaxınlaşıb və əllərini onun üzünə sürtərək, ərazidən uzaqlaşıblar.
Bir müddətdən sonra halı dəyişən Kim xəstəxanaya çatdırılan vaxt yolda keçinib. Məhkəmə tibbi ekspert müayinəsi onun bədənində toksik VX maddəsinin izlərini aşkarlayıb.
Şimali Koreya rəhbərliyi Kim Çen-Namın qətlinin sifarişçisi olması ilə bağlı iddiaları təkzib edir. Lakin qətl günü Malayziyanı dörd şübhəli şimali koreyalının tərk etməsi müəyyən şübhə toxumu səpir.
Mövzu ilə əlaqədar
Məşhur ingilis aktrisa Şarlotta Kirk özündən 28 yaş böyük şefi ilə istədiyi rolu almaq üçün cinsi münasibətdə olub. Cütlüyü ələ verən isə ortaya çıxan mesajları olub.
Moderator.az məlumatına görə, 26 yaşlı məşhur aktrisanın 2013-cü ildə baş rol almaq üçün film şirkəti olan 54 yaşlı Kevin Tsujihara ilə cinsi münasibətdə olduğuna dair mesajlar ortaya çıxıb.
Cütüyün ortaya çıxan mesajlarında " Mənə filmlərdə baş rol verəcəyini söylədin, amma mənimlə yatdıqdan sonra sözünü tutmadın. Mənimlə maraqlanmamağın özümü istifadə olunmuş kimi hiss etdirir. Söz verdiyin kimi mənə kömək edəcəksən?" yazılıb.
Bütün bunlardan sonra gənc aktrisa ortaya çıxan mesajlarla bağlı bir açıqlama verəcəyini bildriib. Kevin isə mesajların doğru olduğunu bildirərək peşiman olduğunu söyləyib və şirkətin bütün işçilərindən üzr istəyib.
