Son xəbərlər

 

“Novruz silsilə ayin və rituallar, adət-ənənələr sistemidir”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Fəridə Kazımova qeyd edib.

O bildirib ki, Novruz yaşı minilliklərlə ölçülən qədim milli bayramımızdır: ““Novruz” sözünün mənası “yeni gün” deməkdir. Ulu əcdadlarımız yazın ilk gününü yeni ilin başlanğıcı olaraq bayram etmişlər. Təbiətin, yerin qış yuxusundan oyanması sərt, şaxtalı, qarlı-boranlı dövrün arxada qalması , bolluq və bərəkət timsalı olan istiliyin, Günəşin parlaması insanlarda sevinc və şadlıq hissləri yaratmışdır.

Bayrama qədərki mərhələlər – çillələr, çərşənbələr də özlüyündə dərin mifoloji mahiyyət daşıyır. Tarixən Novruza bir ay yarım qalmış müddətdə yeddi çərşənbə qeyd olunub: ilk üçü “oğru üsgü”, ikinci üçlük “doğru üsgü”, yeddinci isə “ilin son çərşənbəsi” və ya “ilaxır çərşənbə” adlanıb. Bəzi bölgələrdə çərşənbələr fərqli adlandırılıb. Məsələn, ilk çərşənbə “əzəl çərşənbə”, sonrakılar “gözəl çərşənbə”, “gül çərşənbə” , “axır çərşənbə” və s. Maraqlıdır ki, Bakı ətrafı kəndlərdə indi də yaşlı insanlar Novruz çərşənbələrinə “Üsgü çərşənbələri” deyirlər. Eləcə də bəzi kəndlərimizdə ilk çərşənbədən əvvəlki müddəti “oğru buğun (istiliyin, buxarın) yerə enməsi” kimi izah edirlər. Zamanla qeyd olunan yeddi çərşənbədən ilk üçü (oğru çərşənbələr) unudulub, növbəti dördü xalq yaddaşında qorunub saxlanmışdır ki, bunlar da dörd ünsürlə əlaqələndirilmişdir. Əfsanəyə görə, çərşənbənin hər birində dörd ünsürdən biri çillədən, yəni qışın əsarətindən xilas olur. Çərşənbələrin olduqca maraqlı ayin və ritualları olmuşdur. Cəmiyyət inkişaf etdikcə onlardan bir çoxları unudulmuşdur. Ümumilikdə isə, səməni cücərdilməsi, axar sudan, bulaqdan, çaydan su gətirilib evə, həyət-bacaya səpilməsi, ev-eşiyin təmizlənməsi, xalça-palazın havaya cıxarılması, müəyyən Novruz nemətləri ilə süfrə açılması və s. hələ də yaşamaqdadır.

 

Çərşənbələrdə tonqal qalanması xüsusi diqqət çəkən bir məqamdır. Bu tonqalların sayı çərşənbələrin sayı ilə uyğunlaşdırılaraq bəzi bölgələrimizdə yeddi, bəzi yerlərdə dörd və üç ola bilir. Eləcə də bir sıra bölgələrimizdə çərşənbələrdə uşaqlar “lopa” deyilən məşəl kimi əşyalar düzəldər, yanan “lopa”ları havaya firladarardılar ki, bu da qışı, soyuğu və şər qüvvələri yer üzündən qovub uzaqlaşdırma ayininin izləri kimi izah olunur.
Novruz müxtəlif maraqlı adət və ənənələri öz tarixi məzmununda qoruyub saxlamaqdadır. Müəyyən dövrlərdə siyası təqiblərə məruz qalmasına baxmayaraq bu bayram xalqımız tərəfindən qorunaraq günümüzə gəlib çıxmışdır. Novruz bayramı ümumtürk mifoloji görüşlərini özündə ehtiva etməklə tariximizin qədim qatlarından soraq verir”.

05 Mart 2025 Mübarək Ramazan ayının əsl mahiyyəti nədən ibarətdir? - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
05 Mart 2025 “Verilişlər əsəb, ürək bulantısı gətirir” - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
03 Mart 2025 İynə ilə böyüdülmüş broyler yoxsa kənd çolpası? - Qida tədqiqatçısı DANIŞDI
03 Mart 2025 Peşəkar diplomatiya və geosiyasi reallıqlar
25 Fevral 2025 Bu gün Novruzun ilk çərşənbəsidir
24 Fevral 2025 "Azərbaycan bütün hadisələr içərisində uduşlu çıxan ölkədir" - ŞƏRH EDİLDİ
24 Fevral 2025 Aİ-nin qorxu fonunda oynadığı İKİLİ OYUN - TƏHLİL
24 Fevral 2025 "Ukraynada baş verənlərin günahkarı bu inqilabları ixrac edənlərdir" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
24 Fevral 2025 "Azərbaycan xalqı özünə yaraşan tərzdə Xocalı faciəsinin intiqamını aldı" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
18 Fevral 2025 "Avropadakı qeyri-müəyyənlik Ermənistanda narahatlıqları artırıb" - SİYASİ EKSPERT ŞƏRH ETDİ
17 Fevral 2025 Fəlsəfə doktoru AAK və DİA-dan şikayətləndi: “Barmaqlarına dolayıblar, məndən başqa narazı şəxslərin hamısı infarkt keçirib ölüblər”
17 Fevral 2025 Şahin Bağırov elmlər doktoru elmi dərəcəsini satır - "Ali Attestasiya Komissiyasının əngəlləri məni bezdirdi..."
17 Fevral 2025 Masallı rayon ictimaiyyətinə ağır itki üz verib - Millət vəkilindən BAŞSAĞLIĞI
17 Fevral 2025 “Tarix və tarixi şəxsiyyət hər an özünü göstərir” - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
14 Fevral 2025 "USAİD-in qanunsuz fəaliyyəti uzun illər gizlədilib" - SİYASİ-EKSPERTİN ŞƏRHİ
13 Fevral 2025 Azərbaycanın xarici siyasətində balanslaşdırılmış yanaşma prioritet olaraq qalır
13 Fevral 2025 "Trampın planlarının nədən ibarət olduğunu söyləmək çox çətindir" - ŞƏRH EDİLDİ
13 Fevral 2025 "Azərbaycanda rusdilli orta məktəbləri ləğv etmək lazımdır" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
13 Fevral 2025 “Azərbaycanla Çin arasında son zamanlar təmaslar xüsusilə artıb” - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
12 Fevral 2025 “Çinlə Azərbaycanın strateji tərəfdaşlığına böyük ehtiyac var” - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
12 Fevral 2025 Ermənistanı bürüyən QƏRB VULQARLIĞI - TƏHLİL
12 Fevral 2025 "Rusiya Azərbaycanın müstəqil siyasət aparmasından məmnun deyil" - SİYASİ EKSPERT ŞƏRH ETDİ
11 Fevral 2025 Qəzzaya növbəti “xaç yürüşü” - RAKURS
05 Fevral 2025 Prezidentdən əmək pensiyaları ilə bağlı sərəncam
05 Fevral 2025 Azərbaycan Ukraynaya yardım üçün 1 milyon dollar ayırdı
04 Fevral 2025 “Tramp bu məsələni boş buraxan deyil” - DEPUTAT DANIŞDI
01 Fevral 2025 Azərbaycan gəncləri cəmiyyətin aparıcı qüvvəsidir
01 Fevral 2025 Gənclər Günü: İnkişafın, inancın və irəliyə doğru addımın simvolu - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
01 Fevral 2025 Milli.Az 15 yaşında!
28 Yanvar 2025 Marketlərdə satılan toyuqlara öldürücü dərmanlar qatılır? - AİB SƏDRİ DANIŞDI